Mối lo ngại về sự phụ thuộc vào nguồn cung nam châm đất hiếm từ Trung Quốc, quốc gia thống trị thị trường này, đang trở thành hiện thực đối với các nhà sản xuất ô tô toàn cầu. Hàng loạt tập đoàn lớn như General Motors (GM), Toyota, Volkswagen và Hyundai mới đây đã khẩn thiết gửi thư tới chính phủ Mỹ, cảnh báo về nguy cơ chuỗi cung ứng bị phá vỡ và kêu gọi hành động kịp thời để ngăn chặn tình trạng tê liệt sản xuất.

Nam châm đất hiếm là thành phần không thể thiếu trong hàng loạt bộ phận quan trọng của ô tô hiện đại, từ hệ thống truyền động, các loại cảm biến cho đến hệ thống lái trợ lực. Sự gián đoạn nguồn cung loại nam châm đặc biệt này sẽ ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng đến khả năng sản xuất của các nhà máy trên khắp thế giới.

Cảnh báo từ ngành công nghiệp ô tô

Vào ngày 9/, các hiệp hội thương mại đại diện cho các nhà sản xuất ô tô hàng đầu đã cùng nhau gửi một bức thư tới chính quyền Mỹ. Bức thư nhấn mạnh rằng nếu nguồn cung nam châm đất hiếm không được đảm bảo, việc các nhà máy ô tô Mỹ phải ngừng sản xuất chỉ còn là vấn đề thời gian, ngành công nghiệp này sẽ đối mặt với nguy cơ cắt giảm sản lượng đáng kể.

Theo truyền thông, các tổ chức như Liên minh Đổi mới Ô tô và Hiệp hội Các nhà Sản xuất Linh kiện Ô tô Mỹ đã chỉ ra rằng, kể từ tháng 4 vừa qua, Trung Quốc đã áp dụng một chế độ cấp phép xuất khẩu mới đối với nam châm đất hiếm. Quy định này đã ngay lập tức khiến lượng xuất khẩu giảm tới 50%, đồng thời buộc các doanh nghiệp phải trải qua một quy trình xét duyệt hồ sơ phức tạp, dài dòng và thiếu minh bạch.

Tình hình này đã bắt đầu gây ra những tác động cụ thể. Tập đoàn công nghệ hàng đầu của Đức, Bosch, một nhà cung cấp linh kiện lớn cho ngành ô tô, xác nhận rằng các nhà cung cấp của họ đang gặp khó khăn trong việc xin giấy phép xuất khẩu từ Trung Quốc, dẫn đến rủi ro nghiêm trọng về nguồn cung. Tại Ấn Độ, một số nhà sản xuất ô tô thậm chí đã dự báo có thể phải ngừng sản xuất hoàn toàn ngay trong tháng 6 do thiếu linh kiện.

Nỗ lực ngoại giao không khả quan

Trước tình hình cấp bách, các quan chức cấp cao của Mỹ, bao gồm Bộ trưởng Tài chính và Đại diện Thương mại Jamieson Greer, đã có cuộc gặp với phía Trung Quốc tại Geneva nhằm tìm cách tháo gỡ các hạn chế xuất khẩu đất hiếm. Tuy nhiên, kết quả không mấy khả quan.

Đại diện Thương mại Greer mới đây đã tiết lộ rằng, mặc dù phía Trung Quốc đã đưa ra những lời hứa về việc nới lỏng kiểm soát, nhưng trên thực tế, tiến triển vẫn rất chậm chạp và việc xuất khẩu các khoáng sản quan trọng này vẫn đang bị cản trở. Tổng thống Donald Trump cũng đã lên tiếng chỉ trích Trung Quốc vi phạm các thỏa thuận thương mại trước đó, cho rằng hành vi này của Bắc Kinh "không có gì đáng ngạc nhiên".

Phía Trung Quốc cũng không giữ im lặng. Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ đã phản bác các cáo buộc, đồng thời chỉ trích Washington lạm dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, đặc biệt là trong lĩnh vực bán dẫn.

Các quan chức Mỹ lập tức làm rõ rằng, phạm vi của các cuộc đàm phán gần đây tại Geneva chỉ tập trung vào các vấn đề thuế quan và các biện pháp phi thuế quan chung, không bao gồm việc Mỹ áp đặt các hạn chế xuất khẩu công nghệ cao đối với Trung Quốc. Điều này cho thấy hai bên vẫn còn nhiều bất đồng cơ bản.

Đối mặt với thái độ được coi là thiếu hợp tác từ phía Trung Quốc trong vấn đề cấp phép xuất khẩu đất hiếm, các quan chức Mỹ đã phát đi tín hiệu cảnh báo. Họ cho biết Washington có thể sẽ xem xét khởi động các cơ chế đáp trả nhằm bảo vệ sự ổn định của chuỗi cung ứng ô tô trong nước nếu tình trạng trì hoãn tiếp tục diễn ra.

×