Là thế hệ nhà báo kỳ cựu miền Nam vào thời kỳ đầu sau năm 1975 - nhà báo Anh Khuê (A.K), tên thật Nguyễn Văn Khuê, cây bút chuyên mảng kinh tế của Báo Sài Gòn Giải Phóng (hiện là Trưởng VPPN Tạp chí Chất lượng & Cuộc sống) có nhiều người bạn tri kỷ thuộc giới doanh nhân nổi tiếng đất Sài Gòn. Trong mỗi câu chuyện của mình khi nói với các phóng viên trẻ, ông luôn dành sự trân trọng lớn cho những người bạn doanh nhân ấy.

Đã có nhiều hơn một cách tiếp cận công chúng

“Thời trước, tôi chơi thân với doanh nhân và chúng tôi coi nhau như anh em, như tri kỷ. Có những người tôi chơi thân khi họ còn chưa có gì trong tay, giờ là cả một đế chế nhưng tình cảm vẫn thế. Doanh nhân họ cần được biết đến, cần lên tiếng khi gặp khó... họ cần mình để truyền tải thông điệp đến công luận. Ngược lại, mình cần chất liệu mà họ cung cấp để viết, để hành nghề một cách tử tế. Mối quan hệ tương quan đó tạo ra nhiều tình bạn đẹp một cách rất đơn giản, không cầu kỳ” - Nhà báo Anh Khuê chia sẻ trong một lần gặp phóng viên.

Theo nhà báo kỳ cựu này, khoảng cách giữa nhà báo và doanh nhân ngày càng bị đẩy ra xa hơn trong những năm gần đây bởi nhiều nguyên do. Trong đó phải kể đến rõ nét nhất là sự bùng nổ của internet, mạng xã hội và tư duy truyền thông hiện đại ở hầu hết các doanh nghiệp. Ở đó, báo chí chính thống không còn là cả bầu trời tiếp cận công chúng như trước đây mà chỉ là một phần của ngành công nghiệp truyền thông. Tầm quan trọng của nhà báo với doanh nhân vì thế cũng dần mất đi.

Dễ dàng nhận thấy, trào lưu (trend) làm truyền thông được ưa chuộng ở các doanh nghiệp hiện nay là xây dựng nhân hiệu – thương hiệu thông qua các nền tảng mạng xã hội có nhiều tương tác từ người dùng như YouTube, Facebook hay mới nhất là Tiktok. Dĩ nhiên, ở các nền tảng mạng xã hội có hàng tỷ người dùng thì chất lượng và độ lan toả của một thông điệp là nhanh, mạnh hơn rất nhiều việc xuất hiện trên mặt báo.

Đây cũng là kênh truyền thông được các doanh nghiệp chú trọng đầu tư bài bản, chuyên nghiệp hơn với trang thiết bị, máy móc hiện đại và cả một ê kíp hùng hậu về con người. Để rồi sau đó, hầu hết mọi thông điệp truyền thông của doanh nghiệp hoặc chủ doanh nghiệp đều được thể hiện qua tài khoản cá nhân trên mạng xã hội Facebook, YouTube mà không cần tìm đến báo chí. Trong một số trường hợp, báo chí chính thống còn phải chật vật tìm kiếm chất liệu cho bài viết trên những nền tảng đó.

Ông Khuê nói: “Có doanh nhân mấy chục năm lăn lộn thương trường chẳng ai biết tới nhưng chỉ xuất hiện trong một đoạn video vài chục giây với một câu nói hay, được chia sẻ chóng mặt trên mạng thì cả nước Việt Nam biết, thậm chí quốc tế cũng biết. Sức mạnh truyền thông mạng xã hội có lợi như vậy nên họ chú trọng dùng cũng đúng thôi!”.

Bức tường vô hình mang tên “ê kíp” truyền thông

Tiếp tục nói về xu hướng truyền thông hiện tại và tính chuyên nghiệp của ê kíp truyền thông doanh nghiệp, ông Khuê cho rằng, đôi khi quá chuyên nghiệp thì “bỗng” trở nên... thiếu chuyên nghiệp. Quan điểm này nghe có vẻ nghịch lý nhưng trên thực tế điều đó đang diễn ra mỗi ngày, chỉ là rất khó để nhận ra.

Theo ông Khuê, bây giờ nhà báo muốn tiếp cận doanh nhân rất khó, ngược lại doanh nhân “nói” với nhà báo thì gần như 100% thông qua ê kíp truyền thông. Đó là cách làm chuyên nghiệp nhằm kiểm soát chặt chẽ thông tin, đặc biệt là các phát ngôn của người “sở hữu” vốn có sức ảnh hưởng  rất lớn tới sự sống còn của doanh nghiệp. Nhưng đây đồng thời cũng là bức tường vô hình tạo ra khoảng cách giữa doanh nhân và nhà báo bởi cả hai là những người có cái “tôi” lớn, cần sòng phẳng và tôn trọng nhau.

Nhà báo Anh Khuê nhận xét, nếu không gặp gỡ, không tiếp xúc, không gần gũi thì làm gì có trải lòng, có thấu hiểu, có chia sẻ mà có tình nghĩa. Mà đã không tình nghĩa thì lấy đâu ra một tình bạn đẹp. “Cần nói thì tổ chức họp báo, nói theo kịch bản chuẩn bị trước chứ không có chia sẻ hay trò chuyện đúng nghĩa. Hoặc nhanh gọn hơn là đặt bài quảng cáo trả tiền. Quan hệ đó bây giờ như kiểu công nghiệp rồi, không còn nhiều sự tôn trọng lẫn nhau nữa!”.

Kể lại thời gian còn là một phóng viên phụ trách mảng kinh tế của Báo Sài Gòn Giải Phóng, ông Khuê chia sẻ rằng, giữa mình và những doanh nhân cùng thời mà sau này là bạn, hầu như không có khoảng cách. Trong mỗi lần gặp gỡ, trao đổi các vấn đề cả hai bên đều hết sức cởi mở, nói hết những gì cần nói, muốn nói. Sau đó về ông tự biết cách chắt lọc lại những gì cần thiết để đưa lên báo và những gì chỉ giữ lại trong câu chuyện của hai người bạn.

Ông Khuê trầm xuống với cái giọng miền trung đặc sệt: “Bây giờ khổ hỉ? Nhà báo muốn phỏng vấn doanh nhân phải liên hệ xin truyền thông, trả lời hay không đôi khi do ê kíp truyền thông quyết chứ không phải sếp họ. Họ dè chừng lắm vì trong đội ngũ mình một số không “ngay ngắn”. Người ta nói vô số điều đúng, điều hay mình không viết, mình chọn đúng chỗ sơ hở đưa hẳn làm tiêu đề nên doanh nhân họ né cũng phải. Vì nói sai một câu trên báo đôi khi tiêu tan cả sự nghiệp mấy chục năm gây dựng. Đúng là con sâu làm rầu nồi canh!”.

Vì lẽ đó, ông Khuê cho rằng, việc doanh nhân sử dụng bức tường vô hình mang tên “ê kíp truyền thông” vừa là xu hướng tất yếu của thời đại, vừa là kinh nghiệm thực tiễn đề phòng rủi ro phát ngôn. Chúng ta thừa nhận, trong đội ngũ làm báo vẫn còn những viên sạn cần nhặt nhưng nói đi thì phải nói lại, một số ê kíp truyền thông doanh nghiệp hiện nay có lề lối làm việc rất trịch thượng, thiếu tôn trọng người làm báo.

“Bây giờ còn có kiểu, khi có nội dung cần làm rõ, phóng viên đến liên hệ làm việc với lãnh đạo thì bộ phận truyền thông lại trả lời rất nhanh là đã ký hợp đồng truyền thông rồi. Như vậy thì có tôn trọng nhau đâu!” - Ông Khuê lấy ví dụ điển hình một chi tiết làm cho khoảng cách giữa nhà báo và doanh nhân, doanh nghiệp ngày càng xa nhau. Theo ông, đây cũng chính là một trong những lý do khiến tình bạn đẹp giữa nhà báo và doanh nhân ngày càng ít dần.

Những năm gần đây, trong kế hoạch phân bổ thu chi thường kỳ của mình, doanh nghiệp luôn dành ưu tiên từ 10-30% ngân sách (con số có thể lên đến hàng ngàn tỷ đồng) cho hoạt động truyền thông, tiếp thị chứ không chỉ tập trung cho khâu kiểm soát chất lượng đầu ra chờ hiệu ứng từ khách hàng như trước đây. Đây là khác biệt lớn so với giai đoạn trước năm 2000, thậm chí là năm 2010 và cũng có thể là lý do khiến doanh nhân họ không trực tiếp ngồi với giới báo chí như vài chục năm trước đây khi những nội dung cần nói với báo chí đã được uỷ thác cho một ê-kíp chuyên nghiệp khác.

×