Bộ GD&ĐT vừa trình Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục với nhiều điểm mới, đáng chú ý là đề xuất bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS.

Thay vào đó, học sinh chỉ cần hiệu trưởng xác nhận đã hoàn thành chương trình để tiếp tục học lên hoặc phân luồng nghề nghiệp. Việc này trước đây do Trưởng phòng Giáo dục quận, huyện cấp bằng.

Bộ lý giải, thay đổi này nhằm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và xu hướng quốc tế. Nhiều nước như Mỹ, Anh, Úc, Canada hay Phần Lan cũng không cấp bằng THCS, mà dùng học bạ để đánh giá đầu vào bậc tiếp theo. Tuy nhiên đề xuất này cũng gây ra nhiều lo lắng.

Có cần tấm bằng ghi nhận “9 năm đèn sách”?

"Nếu học sinh không học tiếp cấp 3 mà đi làm, thì các em sẽ lấy gì làm minh chứng trình độ học vấn trong hồ sơ xin việc?", chị Thanh Tâm (52 tuổi, quận Đống Đa, Hà Nội) băn khoăn sau khi biết thông tin đề xuất bỏ bằng tốt nghiệp THCS.

Anh Anh Tuấn (32 tuổi, quận Hà Đông, Hà Nội) cũng tỏ ra lo ngại: "Cấp bằng tốt nghiệp cấp 2 không tốn kém nhiều. Trong khi đó, giấy xác nhận của hiệu trưởng cũng chẳng tiết kiệm hơn bao nhiêu. Chương trình phổ thông là thống nhất trên cả nước, không giống như bậc học phân ngành. Vậy thì tại sao không duy trì việc cấp bằng? Ít nhất đó là ghi nhận 9 năm đèn sách và là cột mốc cho những em không thể học tiếp vì nhiều lý do".

Bên cạnh những lo ngại, không ít ý kiến lại ủng hộ đề xuất bỏ bằng tốt nghiệp THCS. Anh Thanh Duy (35 tuổi, quận Đống Đa, Hà Nội) cho rằng: “Bằng cấp 2 hiếm khi được sử dụng, chủ yếu chỉ để đăng ký vào cấp 3. Nếu thay bằng tốt nghiệp bằng xác nhận hoàn thành chương trình của hiệu trưởng thì hoàn toàn hợp lý. Cái gì đơn giản hóa được thì nên làm, tránh hình thức, đỡ lãng phí”.

Anh Duy cũng đề xuất giải pháp số hóa dữ liệu: “Nếu bỏ bằng giấy, Bộ Giáo dục và các trường nên cấp bảng điểm hoặc giấy chứng nhận tốt nghiệp online. Học sinh có thể tra cứu, tải về khi cần, còn đơn vị tuyển dụng hay đối chiếu có thể truy xuất trực tiếp từ hệ thống”.

Cô Hương Thảo, giáo viên THCS tại quận Đống Đa (Hà Nội) cho rằng, bỏ bằng tốt nghiệp THCS sẽ giúp học sinh nhẹ gánh tâm lý. “Nhiều phụ huynh và học sinh vẫn hiểu nhầm rằng phải có bằng mới được vào lớp 10, dù thực tế xét tốt nghiệp và tuyển sinh là hai quy trình tách biệt. Nếu bỏ bằng, học sinh chỉ cần hoàn thành chương trình học đạt yêu cầu là đủ điều kiện học tiếp”.

Theo cô Thảo, việc này cũng giúp nhà trường giảm bớt thủ tục, tập trung nhiều hơn vào chất lượng giảng dạy, rèn luyện năng lực và phẩm chất cho học sinh.

Bỏ bằng tốt nghiệp THCS phù hợp với chính quyền 2 cấp

Theo một hiệu trưởng trường THCS trên địa bàn quận Đống Đa, Hà Nội cho rằng, đề xuất bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS và giao quyền xác nhận cho hiệu trưởng là hợp lý, góp phần tinh giản thủ tục hành chính trong giáo dục.

“Hiện nay, sau khi xét tốt nghiệp, hồ sơ phải chuyển lên Phòng GD&ĐT để kiểm tra và ra quyết định. Dù không quá rườm rà, quy trình này vẫn tạo ra các bước trung gian không cần thiết. Nếu giao thẩm quyền cho hiệu trưởng, các trường sẽ chủ động hơn, giảm gánh nặng giấy tờ và nâng cao trách nhiệm quản lý”, vị hiệu trưởng cho biết.

Theo vị hiệu trưởng, việc này còn phù hợp với chủ trương tổ chức chính quyền địa phương theo hai cấp. Tuy nhiên, để đảm bảo công bằng và minh bạch, Bộ GD&ĐT cần ban hành hướng dẫn chi tiết về quy trình, tiêu chí, biểu mẫu… Đồng thời, phải có cơ chế giám sát độc lập từ Sở GD&ĐT hoặc UBND cấp tỉnh để tránh tình trạng thực hiện thiếu nghiêm túc, thiếu đồng bộ giữa các trường.

Vị hiệu trưởng cũng cho rằng việc bỏ bằng sẽ thay đổi nhận thức xã hội, giúp học sinh giảm áp lực không cần thiết từ kỳ xét tốt nghiệp lớp 9. “Khi không còn chạy theo điểm số để lấy bằng, các em sẽ tập trung vào việc học thật, phát triển toàn diện cả năng lực và phẩm chất”.

Tuy nhiên, vị hiệu trưởng nhấn mạnh cần chuẩn bị kỹ về mặt kỹ thuật, đặc biệt là hệ thống học bạ điện tử. “Nếu học bạ trở thành căn cứ duy nhất thay cho bằng tốt nghiệp, thì phải đảm bảo tính chuẩn hóa, chính xác, bảo mật – đặc biệt trong các trường hợp chuyển trường, du học hay thay đổi địa phương”.

Đồng quan điểm, bà Đàm Hoài Dung, nghiên cứu viên tại Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhận định, việc bỏ bằng tốt nghiệp THCS là hợp lý trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. “Khi cấp huyện không còn là cấp trung gian trong nhiều lĩnh vực, việc trao quyền xác nhận cho các trường là phù hợp, giúp tăng tính tự chủ và trách nhiệm ở cơ sở”.

Theo bà Dung, hiện nay Việt Nam gần như đã đạt mục tiêu phổ cập giáo dục THCS, tỷ lệ học sinh hoàn thành chương trình rất cao. “Trong thực tế, giấy xác nhận hoàn thành chương trình THCS do hiệu trưởng cấp cũng mang giá trị tương đương bằng tốt nghiệp, nếu được quy định rõ ràng và quản lý chặt chẽ”.

×