Khi giấc mơ thành công thu nhỏ lại

Hoài (sinh năm 2002) tốt nghiệp loại giỏi tại một trường đại học danh tiếng ở Hà Nội. Từng là sinh viên năng động, làm thêm từ năm thứ ba đại học, Hoài tin rằng chỉ cần cố gắng, cô sẽ sớm có chỗ đứng trong ngành marketing. Thế nhưng, chỉ sau hơn một năm ra trường, mọi thứ lại rẽ theo hướng cô không ngờ tới.

Hai lần đổi công ty, hai lần cố gắng thích nghi, rồi hai lần rời đi trong mệt mỏi. “Nơi thì công việc nhiều, lương thấp, môi trường toàn áp lực, về nhà chỉ muốn tắt điện thoại nằm im. Nơi thì nhàn hạ hơn nhưng đồng nghiệp soi mói, nói xấu cả ngày đến mức không dám trò chuyện với ai”, Hoài kể.

Công việc gần đây nhất, cô cố gắng bám trụ nửa năm nhưng cuối cùng vẫn phải xin nghỉ vì không thể chịu được môi trường độc hại với sức khỏe và tinh thần. Kể từ đó, Hoài chọn ở nhà làm tiếp thị liên kết cho sàn thương mại điện tử, nghĩ rằng tự do sẽ khiến mình thấy nhẹ nhõm hơn. Nhưng ba tháng trôi qua, dù rất cố gắng nhưng thu nhập chỉ vài triệu đồng – không đủ chi phí sinh hoạt ở thành phố.

Thu nhập bấp bênh khiến Hoài tiếp tục rải CV tìm việc. Tuy nhiên, cứ qua được vòng phỏng vấn, cô lại không muốn đi làm. “Dù trong tay chỉ còn ít tiền tiết kiệm nhưng thật sự bản thân vẫn không muốn đi làm. Nhưng cứ để tình trạng này tiếp diễn, mình cũng không biết sắp tới sẽ sống thế nào”, cô tâm sự.

Giờ đây, Hoài vẫn ở nhà. Buổi sáng lướt mạng, buổi chiều đọc tin tuyển dụng, buổi tối xem phim. “Mình đã suy nghĩ rất nhiều về việc có nên tiếp tục ứng tuyển để đi làm nữa hay về quê trồng cây, ở với bố mẹ cho nhẹ đầu”, cô nói.

Đã có lúc, cô nghĩ chỉ cần có một công việc làm online, có thể ngồi ở nhà mà kiếm được 5 triệu đồng mỗi tháng cũng đủ mãn nguyện. Nhưng việc tìm được một công việc như vậy cũng chẳng hề dễ dàng, vì phần lớn công việc online yêu cầu kỹ năng cao hoặc vốn đầu tư ban đầu.

Trường hợp của Hoài không đơn lẻ. Thùy (sinh năm 2001), từng làm nhân viên sale cho một công ty mẹ và bé, cũng rơi vào tình trạng tương tự. Cô từng rất tự tin, hoạt bát, luôn nằm trong nhóm dẫn đầu về doanh số. Nhưng chỉ sau hai năm đi làm, Thùy bảo mình “hết pin”, không còn hứng thú trò chuyện với khách hàng, cũng không muốn cạnh tranh với đồng nghiệp.

“Làm sale thì gần như không có thời gian nghỉ. Ngày hay đêm, khách gọi vẫn phải tư vấn. Làm 8 tiếng ở công ty, tối về vẫn phải chăm sóc khách hàng và xử lý đơn. Mình cảm giác không còn chút năng lượng nào nữa”, cô kể.

Thùy xin nghỉ việc, ở nhà bán hàng online, nhận thêm vài công việc nhỏ. Thu nhập giảm một nửa so với trước, nhưng “đầu óc đỡ mệt”. “Thật sự, mình không muốn bon chen nữa. Mình chỉ muốn sống vừa đủ, có thời gian nghỉ ngơi, không phải chạy theo chỉ tiêu mỗi tháng”, cô chia sẻ.

Hai cô gái, hai ngành nghề khác nhau nhưng chung một cảm giác: chán nản, kiệt sức và mất phương hướng. Họ không phải những người lười, cũng không phải không có năng lực. Vấn đề là họ không còn nhìn thấy ý nghĩa trong việc đi làm mỗi ngày, một cuộc đua không có điểm đích.

Thế hệ trẻ chọn “rút lui” ở nhiều nước trên thế giới

Thị trường lao động cạnh tranh khốc liệt, chi phí sinh hoạt leo thang, lương khởi điểm không đủ trang trải cuộc sống ở thành phố. Trong khi đó, môi trường làm việc lại dày đặc áp lực: KPI, doanh số, deadline và văn hóa làm thêm giờ.

Một người trẻ mới ra trường thường phải làm việc 10-12 tiếng mỗi ngày, nhận mức lương 7-9 triệu đồng, trong khi chi phí thuê nhà, ăn uống, đi lại đã ngốn gần hết. Sự chênh lệch giữa công sức bỏ ra và giá trị nhận lại khiến nhiều người vỡ mộng, dần hình thành tâm lý “thôi, làm ít cũng được, miễn đủ sống”.

Nhiều bạn trẻ cho biết họ từng chứng kiến những người đi trước làm quần quật nhiều năm vẫn không tích lũy được gì đáng kể. Họ thấy đồng nghiệp kiệt sức, trầm cảm, bị sa thải vì hiệu quả không đạt. Dần dần, thay vì phấn đấu, họ chọn rút lui để tự bảo vệ mình.

Theo số liệu của Cục Thống kê, khoảng 1,6 triệu thanh niên Việt Nam trong độ tuổi 15-24 không đi học và không đi làm trong quý III/2025, tăng 250.000 người so với quý trước.

Hiện tượng người trẻ “rút lui khỏi xã hội” không chỉ xảy ra ở Việt Nam. Nhật Bản từng đối mặt với “hikikomori” - những người trẻ tự cô lập, ở lì trong phòng suốt nhiều tháng, thậm chí nhiều năm, tránh mọi tiếp xúc xã hội.

Ở Trung Quốc, phong trào “lying flat” (nằm phẳng) cũng bùng lên mạnh mẽ, khi hàng triệu thanh niên quyết định từ bỏ guồng quay công việc căng thẳng, chọn cuộc sống chậm và tối giản.

Còn tại Hàn Quốc, giới truyền thông gọi đó là “Generation Sampo”, thế hệ từ bỏ ba thứ: hôn nhân, con cái và mua nhà, để đổi lấy sự yên bình tinh thần.

Những trào lưu ấy cho thấy đây không còn là vấn đề của riêng quốc gia nào, mà là dấu hiệu chung của một thế hệ trẻ cảm thấy mệt mỏi trước áp lực xã hội và kỳ vọng thành công.

Thế hệ trước coi “thành công vật chất” là thước đo giá trị. Nhưng với nhiều người trẻ bây giờ, sức khỏe tinh thần và tự do cá nhân đang dần trở thành ưu tiên. Họ sẵn sàng rời bỏ công việc ổn định nếu cảm thấy kiệt sức, chọn cách sống chậm hơn, tối giản hơn để giảm áp lực.

Tuy nhiên, phía sau lựa chọn đó cũng là những lo lắng khác: về tài chính, cơ hội nghề nghiệp, và cả cảm giác bị tụt lại trong cuộc đua chung. Không phải ai cũng đủ điều kiện để “rút lui” và việc sống chậm nếu kéo dài có thể khiến họ đánh mất nhịp phát triển, tách rời khỏi xã hội.

Trong bối cảnh biến động kinh tế và thị trường lao động nhiều thách thức, việc người trẻ tìm kiếm sự cân bằng giữa công việc – thu nhập – tinh thần là điều dễ hiểu. Điều quan trọng hơn, có lẽ, không phải là “rút lui” hay “chạy tiếp” mà là học cách đi tốc độ phù hợp với chính mình.

×