Bị khóa tài khoản thiếu minh bạch, các facebooker tính chuyện kiện ông chủ Mark Zuckerberg

Đang có những tranh cãi dữ dội trong cộng đồng sử dụng facebook ở Việt Nam. Có những người đang tìm cách kiện ông chủ facebook Mark Zuckerberg về việc đã dung túng cho đội ngũ facebook ở Việt Nam thiếu minh bạch, chỉ dựa vào một báo cáo thiếu trung thực của người dùng (report) hoặc từ phía chính quyền để khóa tài khoản facebook của người dùng. Họ thậm chí còn cho rằng hành động này là đẩy lùi tự do ngôn luận, đi ngược lại với tiến trình phát triển của nhân loại trên toàn thế giới. Ở nước ngoài, chuyện facebook bị kiện không còn là vấn đề mới mẻ. Điển hình là vụ kiện diễn ra vào ngày 1/2/2018, ông Frédéric Durand-Baissas, thầy giáo mỹ thuật 57 tuổi sống tại Paris (Pháp) đã kiện facebook vì đã khóa tài khoản của ông sau khi nhầm tưởng bức tranh khỏa thân nghệ thuật mà ông đăng tải là một hình ảnh đồi trụy.

Một số khác chọn giải pháp ôn hòa hơn khi song song với việc sử dụng facebook, họ chuyển sang dùng Minds. Mạng xã hội còn mới mẻ này được doanh nhân Bill Ottman (sinh năm 1985) cùng với các cộng sự John Ottman, Jack Ottman, Mark Harding, Ian Crossland thành lập từ tháng 2 năm 2011 tại Mỹ. Tuy được chào mời với đầy tính năng ưu việt, nhiều người trong giới công nghệ vẫn đặt nghi ngờ với Minds. Theo ông Hoàng Ngọc Diêu, một chuyên gia công nghệ, tính an toàn và pháp lý của mạng xã hội này vẫn chưa rõ ràng. Cụ thể, nếu có vấn đề trên Facebook, người dùng vẫn có thể khiếu nại và yêu cầu đội ngũ quản lý giải quyết. Nhưng với Minds, ai là người đứng ra tiếp nhận và xử lý vẫn chưa rõ ràng. Thực tế, Minds vẫn chưa có các khái niệm về nghĩa vụ pháp lý như facebook và số lượng người tham gia còn rất khiêm tốn (hơn 2 triệu người).

Vấn nạn bị report (bị báo cáo vi phạm) facebook cá nhân đang hiện hữu mà chưa có cách nào ngăn chặn. Bởi các facebook cá nhân này đều phải chờ xét duyệt theo quy tắc thông thường của website này. Facebook không có nhiều thời gian để xem xét từng trường hợp bị khóa để mở lại. Nên việc được mở lại một nick nào đó hiện thời là không hề đơn giản (từ 1 đến 14 ngày nhưng cũng có thể là không bao giờ). Thực tế là vì một lí do nào đó, người dùng đều có thể RIP tài khoản facebook bất kì. Họ báo cáo với facebook về nick nào đó với nhiều lí do như: dùng tên giả mạo, giả mạo người khác, làm phiền bạn…

Để thực hiện khóa tài khoản thành công, facebook cần phải xem xét khá kĩ. Nhưng với thủ thuật cao thủ của các facebooker hiện đại ngày nay, việc qua mặt facebook là rất dễ dàng. Họ tìm cách nào đó kết bạn với nạn nhân, xác định đối tượng của mình thích điều gì để dễ dàng được chấp nhận (thích gái đẹp, thích trai đẹp, thích thời trang…) và việc hạ knock out sẽ được tiến hành đúng theo quy trình. Một khi hacker đã khai thác được nhiều thông tin từ nạn nhân: ngày sinh, giới tính, địa chỉ, trường học…, họ sẽ giả mạo tài khoản của nạn nhân rất dễ dàng, chứng minh nick giả mạo hoạt động trước nick của nạn nhân và quá trình report coi như đã hoàn thành.

Theo ông Lê Mạnh Tùng, Giám đốc nghiên cứu, ban An ninh mạng của Bkav nhận định, thông thường thì có vài cách phổ biến mà kẻ xấu hay dùng để lấy thông tin đăng nhập Facebook, như lừa cài mã độc lên máy tính, cài addons độc hại lên trình duyệt hay lừa đảo dẫn đến trang giả mạo của hacker để dụ người dùng đăng nhập vào. Tuy nhiên, cũng theo ông Tùng, việc nhiều facebooker nổi tiếng bị hack đồng loạt có thể là do bị kẻ xấu report với facebook và báo các tài khoản đó vì phạm gì đấy, ví dụ như report tài khoản bị giả mạo, nên bị khoá. Nếu xảy ra trường hợp này (bị report facebook) và nếu nhóm đối tượng tham gia report đông hoặc huy động được nhiều người thì lời report càng có trọng lượng sẽ dễ khiến Facebook tin và khóa tài khoản người dùng. Lúc này những cách thức bảo mật đã nêu ở trên ít có tác dụng. Sở dĩ Facebook đưa ra cơ chế report và khóa tài khoản bởi hiện nay nhiều kẻ lợi dụng lập ra các trang cá nhân hoặc fanpage giả danh những người nổi tiếng để trục lợi, và không phải khi nào việc report cũng chính xác.

Ở Việt Nam, cộng đồng dùng facebook ngày càng đông đảo. Không chỉ gia tăng về số lượng, các facebooker ở Việt Nam cũng sở hữu tần suất sử dụng hơn hẳn những facebooker nước ngoài. Chính vì lẽ đó, khi tài khoản của các facebooker bị khóa, sự bức xúc càng lớn. Trong bối cảnh ấy, sự minh bạch facebook ở Việt Nam lại là khái niệm xa xỉ. Các facebooker không chỉ đặt câu hỏi với vấn đề kỹ thuật của facebook mà còn hoài nghi về sự tác động của những yếu tố khác không hề liên quan đến công nghệ.

Nhưng dù phải đối mặt với rất nhiều thách thức, facebook vẫn là website có lượng truy cập khổng lồ tại Việt Nam (đứng thứ 3 trong top các website được sử dụng nhiều nhất, theo thống kê của Alexa). Không chỉ ở Việt Nam, facebook còn khổng lồ đối với thế giới. Sản phẩm do ông chủ Mark Zuckerberg sở hữu có hơn 2 tỷ người dùng, gần 1/3 dân số trên toàn thế giới. Ở nhiều nơi, nó là một phần trong cuộc sống của nhiều người. Có câu, nghiện cái nào thì khổ vấn đề đó và chừng nào facebook vẫn đóng vai trò chủ đạo trong đời sống của các facebooker thì chừng đó họ vẫn phải chịu cảnh lệ thuộc và đối xử bất công.

 Thế Anh