Sông Tô Lịch từ khúc “kênh đen” sẽ trở thành phiên bản rất riêng và khác biệt của sông Seine - nơi công chúng yêu mến, không gian sống được tôn trọng, thiên nhiên xen kẽ đô thị khi dự án Sun Group hợp tác với Hà Nội dần được làm rõ, với hơn 4.665 tỷ đồng đầu tư, quỹ đất BT, bổ sung nước từ Hồ Tây và công nghệ xử lý nước thải hiện đại.

Sông Tô Lịch: Giấc mơ hóa thân thành con sông xanh đất kinh kỳ

Dự án cải tạo, chỉnh trang hai bên bờ sông Tô Lịch mà Hà Nội đề xuất thực sự có những thông tin đáng chú ý: tổng diện tích gần 738.000 m², trải dài qua 12 phường trung tâm: Ngọc Hà, Nghĩa Đô, Láng, Giảng Võ, Cầu Giấy, Yên Hòa, Thanh Xuân, Đống Đa, Khương Đình, Định Công, Thanh Liệt và Hoàng Liệt.

Với khoảng 94 ha quỹ đất tại xã Phúc Thịnh sẽ được dùng làm đối ứng, trong đó gần một nửa là đất thương phẩm.

Ngoài đường dạo bộ, quảng trường, sân thể thao, hệ thống cây xanh, bờ kè và chiếu sáng được đưa vào dự án, còn có sân chơi ngoài trời, tiện ích công cộng để thu hút dân cư.

Sun Group được giao nhiệm vụ lập báo cáo tiền khả thi và phương án thiết kế với mục tiêu biến Tô Lịch thành không gian xanh, điểm nhấn cảnh quan - sinh thái phục vụ cộng đồng.

Chính quyền thành phố Hà Nội yêu cầu nhà đầu tư làm rõ các nội dung về bổ cập nước (Hồ Tây, sông Hồng), công nghệ xử lý đáy - làm sạch lòng sông, hệ thống thu gom nước thải từ các cửa xả dọc hai bên sông về Yên Xá, cơ chế vận hành - bảo trì, cũng như tiếp thu ý kiến chuyên gia, cộng đồng, đảm bảo tính đồng bộ với quy hoạch 4 sông nội đô (Tô Lịch, Kim Ngưu, Lừ, Sét).

Về mặt thời gian, dự án dự kiến thực hiện từ quý III/2025 đến quý III/2027.

Không chỉ Sun Group và chính quyền Hà Nội cùng tham gia đề xuất, các giải pháp bổ trợ đã được triển khai hoặc trong tiến độ hoàn thiện: bổ cập nước từ Hồ Tây để giữ mực nước ổn định khoảng 3,5 m, Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (công suất 270.000 m³/ngày đêm) vận hành thử, các công trình cống bao, thu gom nước thải dọc sông đang được đẩy nhanh, và việc nghiên cứu bổ cấp nước từ sông Hồng qua tuyến Võ Chí Công được đề xuất. Tất cả những hoạt động này đặt nền móng kỹ thuật và môi trường cần thiết cho dự án cảnh quan, phố đi bộ hai bên sông.

Sông Seine - biểu tượng của Paris và bài học cho Hà Nội

Để hiểu giấc mơ “thành sông Seine”, cần nhìn vào những gì Paris đã làm với sông Seine - đặc biệt là công trình Parc Rives de Seine (Công viên ven sông Seine).

Trước đây, hai bờ sông Seine là đường cao tốc xe ô tô, nơi hàng chục nghìn xe lưu thông mỗi ngày và ô nhiễm tiếng ồn, khói bụi cao; phần lớn ven bờ là đường nhựa và lớp bê tông, không có chỗ cho người đi bộ hay cây xanh.

Paris đã từng bước thay đổi. Left Bank (bờ trái) bắt đầu từ năm 2008 dự án Promenade des Berges de la Seine, rồi sau đó Right Bank cũng loại bỏ đường xe chạy ô tô, mở rộng không gian cho người đi bộ, xe đạp và các hoạt động văn hóa sân khấu, sự kiện ngoài trời, quán cà phê, khu vui chơi nhỏ.

Parc Rives de Seine hiện có tuyến đi bộ ven bờ dài khoảng 7 km, không gian xanh mở, sân chơi, những ghế đá, các đoạn kè lát sạch sẽ, và nhìn ra những biểu tượng của Paris như: tháp Eiffel, bảo tàng Louvre...

Việc đóng cửa ô tô, chuyển đổi đường ven sông thành công viên khiến không chỉ khung cảnh đô thị thay đổi, mà chất lượng không khí được cải thiện, trải nghiệm công cộng được nâng cao, cũng như đời sống tinh thần của người dân được tăng lên rõ rệt.

Một điểm nổi bật ở Seine là sự đồng bộ: công trình xử lý môi trường, giám sát chất lượng nước, quản lý bờ sông, duy trì vệ sinh công cộng, không gian đi bộ, xe đạp, ghế nghỉ, ánh sáng ban đêm, nghệ thuật đường phố... tất cả được thiết kế để phục vụ công cộng - không chỉ phục vụ du lịch hay quảng cáo. Paris không đơn thuần “làm đẹp” mà là “đa lợi ích”: môi trường + văn hóa + giao thông + du lịch + sức khỏe.

Ngã rẽ từ kênh đen đến con sông xanh, sạch

Một dự án cảnh quan đẹp thôi chưa đủ nếu dòng sông vẫn ô nhiễm, nước tù, lòng sông bùn tích tụ, mùi hôi vẫn còn - khi đó không gian dạo bộ ven sông nhanh chóng trở thành “góc mất vệ sinh” hơn là đáng yêu. Giấc mơ chỉ thành hiện thực nếu có ba điều kiện kỹ thuật và quản lý chắc chắn.

Thứ nhất là xử lý nước thải và bùn đáy: Nhà máy Yên Xá đã vận hành thử để xử lý phần lớn nước thải nội thành; hệ thống cống bao, hàng chục cửa xả đang được thu gom; đáy sông cần được nạo vét và làm sạch để loại bỏ lớp bùn ô nhiễm tích tụ nhiều năm. Hà Nội đã giao Sun Group, các sở ngành đảm bảo giải pháp công nghệ đáy sông được rõ ràng.

Thứ hai là nguồn nước bổ cập ổn định: Việc lấy nước từ Hồ Tây để giữ mực nước khoảng 3,5 m là bước đầu. Nghiên cứu đường ống từ sông Hồng qua Võ Chí Công cũng được đề xuất. Nếu nước thấp, dòng chảy bị gián đoạn, nước tù sẽ dẫn đến ô nhiễm và mùi hôi quay trở lại.

Thứ ba là quy hoạch cảnh quan + không gian công cộng + quản trị lâu dài: Không chỉ đường dạo, bãi đỗ xe, cây xanh, chiếu sáng, mà cả việc quản lý vệ sinh, bảo trì hạ tầng đường kè, chăm sóc cây xanh, phối hợp giữa nhà nước và tư nhân, minh bạch trong hợp đồng BT, cộng đồng được tham gia ý kiến.

Nếu thiếu phần này, cảnh quan nhanh xuống cấp, người dân sẽ mất niềm tin. Dự án Parc Rives de Seine tại Paris là ví dụ điển hình người dân được tham gia, được hưởng lợi lâu dài, không gian được vệ sinh và bảo dưỡng liên tục.

Nếu cả ba điều kiện đó được đáp ứng, thì Tô Lịch có thể khép lại chương ô nhiễm để mở ra một kỷ nguyên mới: có nước sạch chảy, bờ sông thơ mộng, người dân đi dạo, trẻ nhỏ chơi đùa, không gian văn hóa, lễ hội nhỏ, cà phê ven sông, hoạt động nghệ thuật, và một Hà Nội “chống lại mùi hôi bằng cảnh quan”.

Tô Lịch - "Seine của Hà Nội" hay bức tranh viễn tưởng?

Giấc mơ biến Tô Lịch thành "sông Seine của Hà Nội" không phải bức tranh viển vông nếu nhìn vào những gì Paris đã làm - và hơn thế, những gì Hà Nội đang chuẩn bị thực hiện. Điều khác biệt là Tô Lịch chưa có nền tảng hoàn thiện như Seine.

Nếu chính quyền thành phố Hà Nội cùng nhà đầu tư duy trì cam kết, dân cư tham gia, công nghệ đáp ứng, quản trị giữ được - thì Tô Lịch có thể trở thành không gian giống Seine ở nhiều khía cạnh: công viên ven sông, đường dạo bộ, xe đạp, ánh sáng đẹp, không khí trong lành, du lịch nhỏ, đời sống công cộng được nâng cao.

Và khi con sông vốn thơ mộng của thủ đô này có những hoạt động đa dạng bên sông, Hà Nội sẽ không chỉ là Hà Nội, mà là Hà Nội có hồn - vừa cổ kính vừa hiện đại, vừa gần gũi với thiên nhiên.

Đến lúc ấy, giấc mơ “sông Tô Lịch đẹp tựa sông Seine” không chỉ là câu hỏi đầu bài báo nữa - nó là câu trả lời mà người dân, du khách, và lịch sử đều có thể gật đầu.

×