Theo ghi nhận, hiện nay, các DN nhỏ và vừa khá bị động, chủ yếu vẫn chờ đợi diễn biến trong 90 ngày tới. Điều lo ngại nhất là những ngành như điện tử, dệt may, da giày, thủy sản, gỗ… vốn xuất khẩu nhiều vào thị trường Hoa Kỳ, ước tính các ngành này có khoảng 3 triệu lao động. Nếu cứ chờ đến ngày cuối hạn mới  xoay trở thì DN sẽ càng bị động.

Theo ông Lê Phụng Hào - Chủ tịch Global AAA Consulting: “DN nên củng cố nội lực, đa dạng thị trường. Đặc biệt, sau hàng rào thuế quan còn là hàng rào phi thuế quan, phải chuẩn bị tích cực những điều kiện sản xuất, kinh doanh để chuẩn bị vượt thêm trở ngại này”. Ông cũng cho hay, trong bối cảnh hiện tại, nhiều DN lớn đã thành lập bộ phận tư vấn riêng để đánh giá rủi ro và xây dựng chiến lược ứng phó. 

Chuyên gia kinh tế, GS. Hà Tôn Vinh cũng cho rằng: “Việc Mỹ giảm thuế cho hàng Trung Quốc sẽ khiến hàng Việt bị cạnh tranh trực tiếp hơn. Vì thế, DN cần đẩy mạnh khai thác các Hiệp định như EVFTA, CPTPP, UKVFTA để giảm lệ thuộc vào Mỹ và mở rộng xuất khẩu sang các nước ổn định hơn như EU, Anh, Nhật, Trung Đông, Úc. Tham gia thương mại điện tử xuyên biên giới và các nền tảng B2B như Amazon, Alibaba, Faire.

Tuy nhiên, ông cũng lưu ý, các thị trường như Anh, EU tuy không áp thuế kiểu Mỹ, nhưng lại có rào cản kỹ thuật và phi thuế quan rất khắt khe. Nếu không có năng lực nội tại vững vàng DN sẽ khó trụ được. Vì thế, việc chuẩn hóa toàn bộ hệ thống sản xuất - quản trị - nhân sự để đáp ứng yêu cầu về chất lượng, môi trường và điều kiện lao động. Tự chủ nguyên phụ liệu và minh bạch chuỗi cung ứng là một trong những việc DN cần phải chuẩn bị để tăng cường nội lực ứng phó.

Trước sự nghi ngờ hàng Việt “né thuế” của Mỹ, các DN cần rà soát toàn bộ chuỗi cung ứng, loại bỏ khâu dễ tổn thương về xuất xứ. Đầu tư hệ thống truy xuất nguồn gốc (Blockchain, ERP) để chứng minh xuất xứ rõ ràng. Tìm đối tác cung ứng thay thế từ ASEAN, Hàn Quốc, Ấn Độ.

Hiện, Mỹ cũng có chính sách ưu tiên nhập khẩu hàng hóa có trách nhiệm về môi trường - lao động - khí thải carbon nên DN cần áp dụng tiêu chuẩn quốc tế như BSCI, WRAP, FSC, ISO 14001; Đầu tư giảm phát thải, năng lượng tái tạo, bao bì thân thiện môi trường; Công khai báo cáo ESG để tăng uy tín với đối tác Mỹ.

Bà Nguyễn Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và Hội nhập (VCCI) cũng đưa ra mô hình của Hồng Kông (Trung Quốc) và cho rằng: Hồng Kông từng đối mặt với các rủi ro tương tự khi xuất khẩu sang Mỹ và họ thiết lập hệ thống CO chặt chẽ, có đối thoại trực tiếp cấp kỹ thuật, đồng thời đưa ra các quy định truy xuất nguồn gốc bắt buộc, khiến giới chức Mỹ tin tưởng.

Hiện, chi phí logistics cao, phụ thuộc hãng tàu nước ngoài sẽ làm giảm năng lực cạnh tranh khi thị trường biến động, DN nên đầu tư vào hạ tầng kho bãi, logistics nội địa (đặc biệt với hàng đông lạnh, nông sản); Liên kết với các nền tảng logistics quốc tế để giảm phụ thuộc; Tối ưu hệ thống vận hành, kiểm soát chi phí qua chuyển đổi số và dự phòng phương án vận tải mới nếu kịch bản Mỹ quay lại áp thuế sau 90 ngày. 

“Chìa khóa lúc này không phải là chờ Chính phủ đàm phán xong, mà là doanh nghiệp phải chuyển đổi tư duy: Từ bán hàng hóa sang bán giá trị, từ gia công sang sáng tạo, từ bị động sang chủ động”.

×