Sáng ngày 9/10, Bộ Thương mại Trung Quốc đã ban hành hai thông báo quan trọng, siết chặt việc kiểm soát xuất khẩu không chỉ đối với khoáng sản đất hiếm, mà còn cả các công nghệ liên quan. Đây là nước đi chiến lược của Bắc Kinh giữa lúc cạnh tranh công nghệ Trung Quốc - phương Tây đang ngày càng nóng lên.

Động thái này được xem là một nước cờ đáp trả cứng rắn trước các lệnh cấm vận công nghệ mà Mỹ và các đồng minh đang áp đặt lên Trung Quốc, cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng "vũ khí hóa" vị thế thống trị của mình trong chuỗi cung ứng khoáng sản quan trọng nhất hành tinh.

Lý do đằng sau hành động cứng rắn

Trong thông cáo chính thức, Bộ Thương mại Trung Quốc cáo buộc một số tổ chức và cá nhân nước ngoài đã có hành động gây tổn hại nghiêm trọng đến an ninh quốc gia của nước này trong thời gian dài. Các đối tác phương Tây đã "tuồn" đất hiếm mua từ Trung Quốc cho các tổ chức quân sự sử dụng vào mục đích nhạy cảm.

Trung Quốc cũng cáo buộc nhiều chủ thể nước ngoài đã tìm cách lấy cắp công nghệ tinh chế và xử lý đất hiếm của họ.

"Điều này đã gây ra thiệt hại hoặc mối đe dọa tiềm tàng nghiêm trọng đối với an ninh và lợi ích quốc gia của Trung Quốc, đồng thời gây ảnh hưởng bất lợi đến hòa bình và ổn định quốc tế cũng như làm tổn hại đến các nỗ lực chống phổ biến vũ khí quốc tế", thông cáo của Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh.

Siết chặt gọng kìm

Sau khi đánh giá cẩn trọng, chính phủ Trung Quốc đã quyết định thực hiện kiểm soát xuất khẩu đối với các công nghệ liên quan đến đất hiếm, đồng thời đưa ra các quy định rõ ràng cho các tổ chức và cá nhân Trung Quốc tham gia vào các hoạt động liên quan. Cơ quan điều phối xuất khẩu Quốc gia của Trung Quốc cho biết, trong năm nay họ đã tổ chức nhiều chiến dịch chống xuất khẩu lậu khoáng sản chiến lược và đã đạt được kết quả tích cực.

Các hành động này đã kiểm soát không chỉ các sản phẩm đất hiếm được xuất khẩu trực tiếp từ Trung Quốc mà ngay cả các sản phẩm được sản xuất ở nước ngoài nhưng có chứa thành phần đất hiếm của Trung Quốc. Đây là một đòn giáng mạnh vào chuỗi cung ứng toàn cầu, ảnh hưởng đến rất nhiều sản phẩm công nghệ cao, từ smartphone, xe điện cho đến các thiết bị quân sự tinh vi.

Trung Quốc cũng tuyên bố sẽ kiểm soát chặt chẽ việc xuất khẩu các công nghệ liên quan đến khai thác, tinh chế và ứng dụng đất hiếm,những công nghệ mà họ đã mất nhiều thập kỷ để phát triển.

Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng tỏ ra khá khôn khéo khi không đóng sập hoàn toàn cánh cửa về đất hiếm. Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết phạm vi các mặt hàng bị kiểm soát là "có hạn". Các công ty nước ngoài vẫn có thể xin giấy phép xuất khẩu nếu chứng minh được mục đích sử dụng cuối cùng là hợp pháp và không gây hại cho an ninh quốc gia Trung Quốc. Các hoạt động xuất khẩu phục vụ mục đích y tế khẩn cấp, cứu trợ thiên tai sẽ được miễn giấy phép hoàn toàn.

Hơn nữa, chính sách cũng có một giai đoạn chuyển tiếp hợp lý để các doanh nghiệp có thời gian thích ứng và thực hiện các hợp đồng đã ký. Đây là một chiến lược "cây gậy và củ cà rốt" điển hình, vừa thể hiện sự cứng rắn, vừa cho thấy sự linh hoạt, đồng thời đẩy trách nhiệm về phía các đối tác thương mại, buộc họ phải minh bạch hơn về mục đích sử dụng cuối cùng của sản phẩm.

×