- Xin chào, ông sẵn sàng “Talk với Người tiêu dùng” về vấn nạn thực phẩm giả và bẩn đang “nóng” mấy tuần qua chứ?

Ông Phan Minh Thông: (Cười) Thực phẩm bẩn là vấn đề rất nghiêm trọng, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn làm xói mòn niềm tin của người dùng vào toàn ngành thực phẩm Việt, nên nếu câu chuyện của tôi mang lại nguồn cảm hứng, mang lại một chút tích cực cho người tiêu dùng thì tôi sẵn sàng.

Hiện, người tiêu dùng Việt Nam đã rất ý thức bảo vệ sức khỏe nên việc thị trường có quá nhiều hành vi kinh doanh gian dối, hàng giả, hàng bẩn lẫn lộn sẽ khiến họ mất niềm tin và hoang mang. Đây cũng chính là lời nhắc nhở, trách nhiệm của doanh nghiệp phải kinh doanh tử tế và hành động bằng thực chất.

- Trước những vụ thực phẩm ngâm hóa chất độc hại, thuốc giả, sữa giả... đang gây bão dư luận và xã hội, ông nghĩ gì?

Ông Phan Minh Thông: Kinh doanh bây giờ khó lắm, để có được niềm tin thị trường và người tiêu dùng là hành trình rất lâu và bền bỉ khó, nhưng một khi niềm tin của người tiêu dùng mất rồi thì sẽ không lấy lại được. Đó là điều tôi luôn nhắc đội ngũ: “Không được chủ quan. Làm sản phẩm sạch là hành trình không có điểm dừng”.

“Tôi không làm cà phê để bán. Tôi làm cà phê để người dùng hiểu được thế nào là cà phê sạch”.

Mới đây, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã tạo sự phấn khởi lớn trong cộng đồng doanh nhân khi lần đầu tiên, vai trò doanh nhân được khẳng định rõ ràng như một lực lượng nòng cốt phát triển đất nước. Nhưng đi kèm với đó là một trách nhiệm rất lớn: “Doanh nhân Việt Nam phải kinh doanh chân chính, đúng pháp luật, và đặc biệt  là phải giữ vững đạo đức, lương tâm trong từng sản phẩm, dịch vụ mình làm ra.

Nghị quyết 68 không chỉ mở đường cho doanh nhân phát triển mạnh mẽ hơn mà còn kèm theo trách nhiệm: “Kinh doanh là để làm giàu cho đất nước nhưng phải làm thật và làm  tử tế.

Trong bối cảnh thị trường tràn lan hàng giả, thực phẩm bẩn, thuốc kém chất lượng, đạo đức kinh doanh không còn là một khái niệm đạo lý mà là điều kiện để tồn tại. Và điều cốt lõi của đạo đức là: Bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

- Hành trình cà phê sạch của ông đến nay thế nào rồi nhỉ?

Ông Phan Minh Thông: Nhắc lại, cách đây gần 10 năm, khi thấy thị trường có nhiều người sử dụng và quen với cà phê tẩm hương liệu, đậm, sánh mà chưa biết cà phê đó đang gây hại thầm lặng cho sức khỏe nên tôi quyết định làm cà phê nguyên chất.

Để làm được điều đó, tôi không chạy theo số lượng mà đầu tư vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc và đi theo con đường phát triển bền vững. Đến nay, tất cả sản phẩm của chúng tôi từ cà phê, hạt tiêu cho tới nước sốt đều được truy xuất nguồn gốc đến tận vùng nguyên liệu. Đó là cam kết tối thiểu với người tiêu dùng.

“Không có doanh nghiệp nào lớn mạnh mà đánh đổi niềm tin người tiêu dùng. Có thể bạn lời hôm nay, nhưng bạn sẽ trả giá gấp nhiều lần ngày mai”.

Tuy nhiên, so với 10 năm trước thì thị trường bây giờ tích cực hơn rất nhiều. Dù không ít khó khăn nhưng cuối cùng quả ngọt cũng đến. Rất nhiều khách hàng tìm mua cà phê và đều quan tâm đến chất lượng, nguồn gốc và tự trải nghiệm, tìm hiểu cà phê có dùng hóa chất không. Điều đó cho thấy người tiêu dùng đã hiểu biết và tỉnh táo hơn trong tiêu dùng.

Phúc Sinh cũng đã xây dựng được chuỗi cung ứng khép kín từ vùng trồng đến rang xay, hợp tác với hàng ngàn hộ nông dân, áp dụng tiêu chuẩn Nông nghệp bền vững (Rainforest Alliance). Thương hiệu K COFFEE đã có mặt ở hơn 40 quốc gia và được thị trường châu Âu ưa chuộng.

Về chuỗi cửa hàng K COFFEE cũng đang phát triển. Đến giữa năm 2024, chúng tôi có gần 20 cửa hàng tại các thành phố lớn như TP.HCM, Hà Nội và đang tiếp tục mở rộng tại các tỉnh thành tiềm năng.

Song, điều làm tôi vui nhất không phải là số lượng cửa hàng, mà là sự đón nhận ngày càng lớn từ người tiêu dùng trẻ - những người bắt đầu có nhu cầu “uống đúng cà phê nguyên chất” chứ không chỉ uống cà phê đậm và đắng. Họ không chỉ quan tâm đến nguồn gốc, cách rang xay mà còn cả thông điệp bền vững mà chúng tôi theo đuổi.

 Về mô hình bán lẻ kết hợp với cửa hàng trải nghiệm cũng đang được đánh giá rất hiệu quả. Nhiều bạn trẻ đến K COFFEE không chỉ để uống cà phê, mà để hiểu về cà phê thật, cà phê sạch, từ hạt đến ly.  Trong năm 2025, chúng tôi tiếp tục đưa mô hình này lan rộng nhưng vẫn đảm bảo giữ được bản sắc thương hiệu và triết lý “cà phê sạch, sống xanh, minh bạch”.

- Ông vừa nói hành trình làm cà phê nguyên chất nhiều khó khăn, đó là: Thói quen người dùng, cách tiếp thị sản phẩm hay tư duy của người nông dân để sản xuất thu hoạch cà phê?

Ông Phan Minh Thông: Cả ba đều khó. Suốt nhiều năm, thị trường quen với gu cà phê tẩm đậm, sánh, thơm nồng phụ gia nên khi tôi đưa ra cà phê sạch, nguyên chất, có vị chua nhẹ, hậu ngọt, thơm tự nhiên thì lại bị nói là nhạt, loãng, không giống cà phê.

Phía người nông dân cũng vậy, để thay đổi một thói quen, tập quán trồng trọt lâu nay theo hướng bền vững, nghiêm ngặt và khó nhọc hơn là cả vấn đề đòi hỏi sự đồng hành, thậm chí phải mang lại cho họ cả giá trị.

Chính nhờ sự kiên định và triết lý: Phúc Sinh không chỉ bán cà phê, mà còn bán sự tử tế, minh bạch sản phẩm cho người dùng, mang lại giá trị sức khỏe và thay đổi cuộc sống cho người nông dân nên chúng tôi đã có rất nhiều khách hàng và nông dân đồng hành, hợp tác.  

- Tôi vẫn nghĩ, ngay cả bây giờ, cà phê sạch vẫn đang bị “lép vế” trước cà phê tẩm ướt hóa chất, có đúng không, thưa ông?

Ông Phan Minh Thông: Đúng. Nhiều lúc rất buồn. Một gói cà phê trộn đủ thứ hương liệu, phụ gia chỉ có giá 30.000 - 40.000 đồng nhưng cà phê sạch, chất lượng thật thì lại bị so sánh giá. Gần đây, với chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng về việc xử lý nghiêm hành vi gian dối làm thực phẩm bẩn, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều vụ sản xuất cà phê giả với hơn 340 tấn cà phê bột trộn đậu nành, vỏ cà phê và các chất phụ gia, hàm lượng caffeine dù chỉ rất ít ỏi là 1%, nhưng thực tế chỉ còn 0,39% đến 0,41%... đã phần nào giúp người tiêu dùng hiểu và phân biệt được cà phê thật và giả nên cũng cẩn trọng hơn khi mua.

- Được mệnh danh là “ông Vua hồ tiêu”, ông có lo thời gian sẽ quên dần tên gọi này không?

Ông Phan Minh Thông: “Vua hồ tiêu” là cách gọi vui của truyền thông và anh em trong ngành như một sự ghi nhận những gì Phúc Sinh đã làm cho ngành hồ tiêu Việt Nam và xuất khẩu với số lượng vô cùng lớn trong suốt hơn 20 năm qua. Tôi trân trọng tình cảm đó.

Với tôi, điều tự hào lớn nhất là mình vẫn đi đúng và theo đúng triết lý kinh doanh ban đầu, giữ được cái tâm làm thật, giữ được uy tín với đối tác, mang lại giá trị cho người nông dân và người tiêu dùng. Nếu một ngày nào đó người ta không gọi tôi là “ông Vua hồ tiêu” nữa, nhưng vẫn tin vào sản phẩm của Phúc Sinh, thì tôi vẫn thấy vẫn tự hào vì đang đi đúng, làm đúng.

Với tôi, làm kinh doanh không phải để được gọi là vua, mà là để giữ được chữ Tín và để sống không hổ với nghề.

- Ông từng nói ESG không chỉ là trách nhiệm, mà là chiến lược sống còn của Phúc Sinh trong kỷ nguyên biến đổi khí hậu... Chiến lược này được bắt đầu khi nào?

Ông Phan Minh Thông: Tôi vào TP HCM năm 2000, sau khi tốt nghiệp Đại học Ngoại thương Hà Nội, mang theo một khát vọng “Saigon Dream”. Nơi thành phố tôi được phát triển doanh nghiệp của riêng mình, được khởi nghiệp bằng chính đôi chân của mình, trong một lĩnh vực tôi tin là còn nhiều tiềm năng nhưng chưa được khai thác đúng cách, đó là nông nghiệp.

Tôi chọn ngành hạt tiêu, rồi cà phê, bởi tôi nhìn thấy trong đó không chỉ là giá trị kinh tế, mà là một hành trình rất đẹp - hành trình của đất, của người nông dân, của những sản phẩm Việt có thể đứng vững trên thị trường quốc tế nếu được làm đúng và làm sạch.

“Trong một thị trường hỗn loạn thông tin và hàng giả tràn lan, doanh nghiệp kinh doanh tử tế không chỉ là lựa chọn mà là trách nhiệm, đạo đức. Giữ chữ tín với người tiêu dùng chính là giữ sự sống cho chính mình”.

Song, hành trình bền vững chưa bao giờ dễ dàng. Khi chúng tôi bắt đầu vào năm 2008, khái niệm phát triển bền vững hay chứng nhận quốc tế như Rainforest Alliance ở Việt Nam còn rất mới và là một “canh bạc” đối với công ty tư nhân. Cả người tiêu dùng, đối tác lẫn nông dân đều chưa thực sự hiểu. Chúng tôi gần như “làm một mình”.

Trong suốt thời gian xuất khẩu tiêu, tôi nghe rất nhiều các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp nước ngoài nhưng chúng tôi là doanh nghiệp tư nhân nên luôn tự hỏi: “Ai sẽ tài trợ cho mình?”. Một thực tế nữa là khi mua hàng, các đối tác luôn muốn mua sản phẩm có chứng chỉ ESG, tối thiểu phải đạt 50%, do đó nếu Phúc Sinh không đạt, không có sẽ không bán được hàng. Và đó chính là con đường tôi chọn: Phải phát triển bền vững.

Năm 2010-2012 , tôi đầu tư 800 triệu đồng để xây dựng nhà máy và tiếp tục rót 5 tỷ đồng cho hành trình phát triển bền vững. Dù thất bại 2 năm đầu, đến năm 2014 Phúc Sinh trở thành một trong những doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam đạt chứng nhận Rainforest Alliance và đã được Quỹ Khí hậu và Phát triển Hà Lan (DFCD) tài trợ không hoàn lại 575.000 Euro (tương đương hơn 15 tỷ đồng) vào năm 2024 . Đây là khoản tài trợ lớn nhất và có tỷ lệ cao nhất mà DFCD dành cho một doanh nghiệp Việt Nam.

- Đạt tới 3 deals (thương vụ) nhận vốn ESG từ các nhà đầu tư nước ngoài chỉ trong vòng khoảng 12 tháng, kinh nghiệm của Phúc Sinh là gì?

Ông Phan Minh Thông: Nhờ đầu tư phát triển xanh, Phúc Sinh đã đạt 3 deals (thương vụ) tài trợ vốn quốc tế từ The & Green, FMO và DFCD - Quỹ sáng kiến của Chính phủ Hà Lan, trong đó với giao dịch của DFCD, Phúc Sinh trở thành doanh nghiệp nông nghiệp đầu tiên của Việt Nam nhận được vốn tài trợ không hoàn lại để đầu tư ESG.

Đó là quá trình chúng tôi làm việc và đào tạo, thúc đẩy phát triển bền vững tại các vùng trồng nông sản có khó khăn và bây giờ chúng tôi làm việc với các nông dân thuộc các tỉnh Đắklắk, Bình Phước, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Sơn La... rất thuận lợi. Các vùng trồng thực hành theo các tiêu chuẩn phát triển bền vững cũng giúp giá hàng hóa của Phúc Sinh được thu mua và chế biến, xuất khẩu tăng lên, mang đến giá trị cho các nông hộ lẫn doanh nghiệp.

- Ông vừa nói Phúc Sinh là doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên trong ngành Nông nghiệp đạt chứng nhận Rainforest Alliance, một trong những chứng nhận bền vững uy tín nhất thế giới. Nó có ý nghĩa và giá trị như thế nào với một doanh nghiệp, thưa ông?

Ông Phan Minh Thông: Sở sĩ chúng tôi được DFCD tài trợ vì đã tiên phong trong phát triển bền vững từ năm 2008, đã hợp tác với các đối tác Hà Lan để xây dựng vùng nguyên liệu sạch và đạt chứng nhận Rainforest Alliance (RA) vào năm 2014. Đến nay, công ty đã đạt hơn 20 chứng chỉ phát triển bền vững tại các tỉnh như Bà Rịa - Vũng Tàu, Lâm Đồng, Đắk Nông, Đắk Lắk và Sơn La.

“Khi Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân, chúng tôi - những doanh nghiệp tư nhân - thực sự xúc động. Lần đầu tiên, khu vực tư nhân được gọi tên, được nhìn nhận như một trụ cột của nền kinh tế và có thể sánh vai cùng doanh nghiệp Nhà nước, FDI trên một sân chơi bình đẳng”.

Chúng tôi cũng triển khai chương trình “Zero Deforestation”, hướng đến 100% vùng nguyên liệu không liên quan đến phá rừng, đáp ứng yêu cầu của Đạo luật chống phá rừng của EU (EUDR) và đầu tư vào hệ thống truy xuất nguồn gốc và đào tạo nông dân về sản xuất bền vững, hợp tác với hàng ngàn hộ nông dân, giúp họ nâng cao thu nhập thông qua sản xuất cà phê đạt chuẩn quốc tế. Điều này phù hợp với mục tiêu của DFCD là tăng khả năng chống chịu của các cộng đồng và hệ sinh thái dễ bị tổn thương bởi biến đổi khí hậu.

 Khoản tài trợ từ DFCD không chỉ là hỗ trợ tài chính mà còn là sự công nhận từ một tổ chức quốc tế đối với nỗ lực của Phúc Sinh trong việc thực hiện các sáng kiến về ESG và phát triển bền vững. Đây cũng là sự khích lệ lớn cho toàn ngành nông nghiệp Việt Nam trong việc theo đuổi phát triển bền vững.

- Ông thấy điều gì là giá trị nhất mà hành trình phát triển bền vững mang lại cho Phúc Sinh?

Ông Phan Minh Thông: Chúng tôi không chỉ có doanh thu vài trăm triệu USD mỗi năm, hay có mặt ở hơn 120 quốc gia mà quan trọng là chúng tôi giữ được chữ tín với khách hàng và cộng đồng nông dân.

Hiện Phúc Sinh hợp tác với hơn 10.000 hộ nông dân, xây dựng vùng nguyên liệu sạch trên khắp cả nước. Chúng tôi được cấp vốn từ các tổ chức quốc tế như The & Green, FMO, DFCD - không phải vì doanh nghiệp của chúng tôi to, mà vì họ tin rằng chúng tôi làm thật và niềm tin của tôi: Giữ được niềm tin là giữ được thị trường. Giữ được sự tử tế là giữ được tương lai.

- Nhiều người nói ESG là “chi phí”, nhưng Phúc Sinh lại xem đó là chiến lược sống còn. Vì sao vậy, thưa ông?

Ông Phan Minh Thông: Phúc Sinh hiện có 6 nhà máy, xuất khẩu tới hơn 120 quốc gia. Châu Âu là thị trường lớn nhất - nơi đặt ra những tiêu chuẩn khắt khe nhất về vệ sinh thực phẩm và truy xuất nguồn gốc. Nếu không có ESG, chúng tôi không thể tồn tại ở đó. Và đây cũng là điều mà các doanh nghiệp Việt Nam cần phải thực hiện ngay, nhất là sau khi Tổng thống Mỹ đưa ra thuế đối ứng, dù thế nào thì doanh nghiệp cũng cần phải chủ động tìm kiếm và mở rộng thị trường sang các nước, nhất là châu Âu và đây là tiêu chuẩn rất quan trọng phải có... Để vào được thị trường châu Âu, Phúc Sinh đã đầu tư vào hệ thống truy xuất xuất xứ, ứng dụng công nghệ ERP, kiểm toán bởi các công ty Big 4 toàn cầu.

Tôi rất tự hào vì Phúc Sinh từ một nhóm nhỏ đã trở thành hình mẫu trong ngành nông nghiệp tư nhân. Điều tuyệt vời nhất là những điều chúng tôi làm đã góp phần nâng cao giá trị hàng hóa Việt Nam - không chỉ cho doanh nghiệp mà còn cho hơn 10.000 hộ nông dân trên khắp các vùng trồng cả nước.”

Phúc Sinh hôm nay không chỉ là một công ty xuất khẩu nông sản. Chúng tôi là minh chứng sống động rằng: Một doanh nghiệp tư nhân có thể khởi đầu từ con số 0, nhưng nếu có giấc mơ, có chiến lược và kiên trì theo đuổi phát triển bền vững, doanh nghiệp đó có thể bước ra toàn cầu.

- Ông sẽ nói gì với các doanh nghiệp đang đứng trước ngã rẽ giữa lợi nhuận ngắn hạn và phát triển bền vững?

Ông Phan Minh Thông: Hãy nghĩ xa hơn. Lợi nhuận đến rồi sẽ đi. Nhưng giá trị thương hiệu, niềm tin của người tiêu dùng và sự đồng hành của các tổ chức quốc tế là thứ ở lại. Phát triển bền vững là con đường duy nhất nếu doanh nghiệp Việt muốn vươn ra toàn cầu và bền vững với chính mình.

Phúc Sinh là điển hình về một doanh nghiệp tư nhân Việt Nam đặt phát triển bền vững làm trọng tâm. Họ chiếm tới 30% lượng cà phê Rainforest Alliance xuất khẩu từ Việt Nam - điều này không dễ đạt được, đặc biệt là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng nghiêm trọng tới Tây Nguyên và sinh kế của người nông dân sản xuất nhỏ”. 

Cơ hội luôn có. Nhưng điều kiện là doanh nghiệp phải xác định rõ con đường: Lấy phát triển bền vững làm lõi, minh bạch, trách nhiệm và kiên trì. ESG không phải là trào lưu ngắn hạn mà là xu thế toàn cầu. Khi bạn thật sự nghiêm túc, những tổ chức như DFCD sẽ tự tìm đến bạn.

Phát triển bền vững là con đường dài, nhiều lúc rất mệt. Nhưng đến lúc bạn nhìn thấy những sản phẩm của mình được người nước ngoài trân trọng, những hộ nông dân có thu nhập cao hơn vì làm đúng và doanh nghiệp mình được thế giới công nhận, bạn sẽ thấy, chặng đường đó hoàn toàn xứng đáng.

- Cộng đồng doanh nhân đang đón nhận Nghị quyết 68 trong niềm tin vào sự phát triển sắp tới dễ dàng hơn, điều gì làm ông vui nhất?

Ông Phan Minh Thông: Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị thực sự là một bước ngoặt. Lần đầu tiên, khu vực kinh tế tư nhân được gọi tên trang trọng, được khuyến khích và coi là trụ cột của nền kinh tế. Điều đó làm tôi và nhiều doanh nhân tư nhân đều cảm thấy được tiếp sức và truyền cảm hứng rất lớn.

Trước đây, tôi từng chứng kiến doanh nghiệp nước ngoài có nhiều chính sách ưu đãi, còn tư nhân thì cứ âm thầm gồng gánh. Nhưng bây giờ Nghị quyết 68 cho thấy, Việt Nam đã thay đổi cách nhìn công bằng hơn, cởi mở hơn. Doanh nghiệp được bình đẳng hơn và đó là cơ hội rất lớn cho doanh nghiệp trong nước.

×