Hình ảnh về ngôi nhà với hàng rào trắng từ lâu đã là biểu tượng bất diệt của "Giấc mơ Mỹ", một cột mốc quan trọng đánh dấu sự thành công và ổn định tài chính. Tuy nhiên, đối với gen Z và những người thuộc thế hệ Millennials trẻ tuổi, giấc mơ này đang dần trở nên xa vời, thậm chí là ảo ảnh. Đối mặt với một thị trường bất động sản khắc nghiệt chưa từng có, họ không còn xem việc mua nhà là con đường duy nhất để xây dựng sự giàu có. Thay vào đó, thế hệ trẻ xứ cờ hoa đang tạo ra con đường mới, con đường dẫn thẳng đến Phố Wall thông qua màn hình điện thoại thông minh.

Giấc mơ sở hữu nhà trở nên xa vời

Cuộc khủng hoảng khả năng chi trả nhà ở tại Mỹ được tạo nên bởi hai yếu tố chính, lãi suất tăng cao và giá nhà tăng vọt. Theo phân tích của Wall Street Journal, giá một căn nhà trung bình ở Mỹ hiện nay đã lên tới 400.000 USD. Với mức lãi suất thế chấp phổ biến quanh mốc 6,5%, người mua nhà sẽ phải đối mặt với khoản thanh toán hàng tháng lên đến 2.170 USD.

Con số này không chỉ là gánh nặng. Đối với một hộ gia đình có thu nhập trung bình, khoản thanh toán này chiếm tới 36% thu nhập sau thuế, đó là chưa kể đến các chi phí bắt buộc khác như thuế tài sản, bảo hiểm và chi phí bảo trì. Tổng cộng, chi phí nhà ở có thể dễ dàng "nuốt chửng" hơn một nửa số tiền họ kiếm được. Sự chênh lệch giữa việc mua và thuê nhà ngày càng lớn, với chi phí thuê rẻ hơn từ 8.000 đến 14.000 USD mỗi năm tùy khu vực.

Hệ quả là cánh cửa bước vào thị trường bất động sản đang khép chặt lại với người trẻ. Dữ liệu từ Hiệp hội Môi giới Bất động sản Quốc gia (NAR) cho thấy bức tranh ảm đạm, tỷ lệ sở hữu nhà của gen Z chỉ vỏn vẹn 16%, tỷ lệ người mua nhà lần đầu trong năm ngoái đã chạm mức thấp nhất kể từ năm 1995.

Chứng khoán là lối thoát?

Khi một cánh cửa đóng lại, cánh cửa khác mở ra. Đối với giới trẻ Mỹ, lối thoát đó mang tên thị trường chứng khoán. Bị đẩy ra khỏi thị trường bất động sản, họ đang thực hiện cuộc "di cư" hàng loạt sang các nền tảng đầu tư, một xu hướng được thúc đẩy mạnh mẽ bởi công nghệ.

Sự trỗi dậy của các nền tảng giao dịch chứng khoán di động như Robinhood với chính sách không phí hoa hồng, đã phá vỡ rào cản tâm lý và tài chính, biến việc đầu tư chứng khoán từ hoạt động phức tạp dành cho giới chuyên gia trở thành việc đơn giản chỉ với vài cú chạm trên điện thoại.

Số liệu từ một báo cáo của JPMorgan Chase đã cho thấy sự thay đổi mang tính quyết định. Năm 2015, chỉ có 6% những người ở độ tuổi 25 có tài khoản đầu tư. Đến năm ngoái, con số này đã tăng vọt lên 37%, gấp 6 lần. Báo cáo kết luận: "Do các vấn đề mang tính cấu trúc trong thị trường nhà ở, các khoản tiết kiệm đang chuyển từ bất động sản sang tài sản tài chính. Cổ phiếu đang được xem là điểm đến đầu tư hấp dẫn hoặc dễ tiếp cận hơn so với tài sản nhà ở".

Sự hưng phấn của thị trường chứng khoán trong thời gian gần đây với các chỉ số S&P 500 và Nasdaq liên tục lập đỉnh, càng tiếp thêm động lực cho xu hướng này, thu hút lượng lớn vốn từ các nhà đầu tư trẻ tuổi đang tìm kiếm lợi nhuận.

Cổ phiếu hay bất động sản?

Vậy, liệu quyết định từ bỏ bất động sản để theo đuổi cổ phiếu có phải là lựa chọn khôn ngoan về mặt tài chính? Một phân tích so sánh cho thấy câu trả lời không hề đơn giản.

Kịch bản đầu tư cổ phiếu: Giả sử một người trẻ dùng 60.000 USD làm vốn ban đầu thay vì trả trước mua nhà và đầu tư thêm 13.500 USD mỗi năm (số tiền tiết kiệm được từ việc đi thuê) với mức lợi nhuận trung bình 9%/năm. Sau 10 năm, họ sẽ có khối tài sản khoảng 354.000 USD.

Kịch bản mua nhà: Cùng với chi phí ban đầu, người này mua một căn nhà 400.000 USD với lãi suất 6,5%. Nếu giá nhà tăng đều đặn 4%/năm, sau 10 năm, giá trị căn nhà sẽ là 592.000 USD. Sau khi trừ đi khoản nợ còn lại, giá trị tài sản ròng của họ sẽ vào khoảng 305.000 USD.

Thoạt nhìn, đầu tư cổ phiếu có vẻ mang lại lợi nhuận cao hơn. Tuy nhiên, theo Jim Egan, chiến lược gia bất động sản của Morgan Stanley, bất động sản có lợi thế vô cùng mạnh mẽ, đó là đòn bẩy. "Bởi vì nhà ở sử dụng đòn bẩy thông qua vay mượn, nó có thể tạo ra khoản lợi nhuận tương tự ngay cả khi sự tăng giá nhà thấp hơn thị trường chứng khoán". Nói cách khác, bạn chỉ cần bỏ ra một phần nhỏ vốn tự có để kiểm soát tài sản có giá trị lớn hơn nhiều lần.

Những lợi thế của việc sở hữu nhà ở vẫn chưa hoàn toàn biến mất. Chủ nhà được miễn thuế lãi vốn lên tới 250.000 USD cho cá nhân và 500.000 USD cho các cặp vợ chồng, có thể chuẩn bị cho việc nghỉ hưu mà không phải lo lắng về tiền thuê nhà nếu họ sống lâu dài, đồng thời cũng được hưởng các lợi ích phi tài chính như sự ổn định và quyền tự chủ về nhà ở.

Song, những lợi thế này không thể cản trở sự thay đổi về quan niệm làm giàu của thế hệ trẻ tại Mỹ. Đối với họ, việc mua nhà không còn được xem là chiếc thang duy nhất dẫn đến sự giàu có. Sự dịch chuyển của dòng vốn từ thế hệ trẻ là thực tế không thể phủ nhận, các chuyên gia dự đoán xu hướng này sẽ còn tiếp tục. "Cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa thị trường chứng khoán và thị trường bất động sản sẽ tiếp tục. Sự cân bằng có thể thay đổi một lần nữa nếu giá nhà giảm hoặc giá thuê tăng vọt, nhưng hiện tại, cuộc chơi đã thay đổi. Thế hệ mới đang viết lại những quy tắc của riêng mình trên con đường tìm kiếm sự thịnh vượng", ông Egan nhận định.

Làn sóng "an cư 4.0" của gen Z

Làn sóng từ bỏ giấc mơ sở hữu nhà để "tất tay" vào tài sản tài chính này không chỉ là câu chuyện của riêng giới trẻ nước Mỹ. Xuyên suốt châu Á, từ các nền kinh tế phát triển như Nhật Bản, Hàn Quốc đến các thị trường mới nổi năng động như Việt Nam, kịch bản tương tự đang diễn ra với những sắc thái riêng, phản ánh sự thay đổi tư duy của cả một thế hệ.

Tại Nhật Bản, thế hệ lao động trẻ có thái độ hoài nghi với các tài sản lớn như bất động sản. Đối với họ, việc gánh khoản nợ khổng lồ trong 20 - 30 năm cho một căn hộ ở Tokyo trong khi thu nhập gần như không tăng là canh bạc quá rủi ro. Thay vào đó, các chính sách khuyến khích đầu tư của chính phủ như tài khoản NISA (Nippon Individual Savings Account) đã thúc đẩy lượng lớn người trẻ tuổi tìm đến thị trường chứng khoán như phương tiện tích lũy tài sản an toàn và linh hoạt hơn.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra ở Hàn Quốc, nơi giá căn hộ tại Seoul đã tăng vọt đến mức phi lý, tạo ra xã hội phân cực sâu sắc giữa tầng lớp "thìa vàng" và "thìa tre". Bị dồn vào chân tường, giới trẻ Hàn Quốc không chỉ xem chứng khoán là lối thoát, họ còn lao vào các thị trường tài sản số có độ rủi ro cao hơn như một canh bạc được ăn cả, ngã về không. Cơn sốt tiền mã hóa (crypto fever) càn quét quốc gia này là minh chứng rõ nét nhất. Đối với họ, Bitcoin hay các Altcoin không chỉ là tài sản đầu tư mà là chiếc vé số mang lại hy vọng thoát khỏi cảnh đi thuê nhà vĩnh viễn và thay đổi định mệnh tài chính.

Tại Việt Nam, câu chuyện này mang thêm những màu sắc khác biệt. Nghịch lý giữa giá bất động sản vốn đã ngang bằng hoặc vượt qua nhiều thành phố lớn trên thế giới và mức thu nhập trung bình của thế hệ lao động trẻ đã tạo ra bức tường thành gần như không thể xuyên thủng. Giấc mơ về việc sở hữu một căn hộ tại Hà Nội hay TP.HCM đối với một người trẻ mới đi làm dù có thu nhập tốt cũng trở nên xa vời nếu không có sự hỗ trợ rất lớn đến từ gia đình.

Có thể thấy rõ ràng, sự bất lực trước thị trường bất động sản đã trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho một cuộc di cư dòng tiền ngoạn mục. Đại dịch COVID-19 đã chứng kiến sự bùng nổ của thế hệ nhà đầu tư "F0", những người trẻ tuổi, am hiểu công nghệ, đã biến các ứng dụng giao dịch chứng khoán trên điện thoại thành cổng vào thị trường tài chính. Họ không chỉ dừng lại ở cổ phiếu. Cảm thấy con đường làm giàu truyền thống đã đóng sập, họ sẵn sàng chấp nhận rủi ro cao hơn, đổ tiền vào các kênh đầu tư mới mẻ và biến động mạnh như tiền mã hóa, NFT và các tài sản số khác.

Gần đây, gen Z Việt Nam còn dành sự quan tâm đặc biệt đến các tài sản trú ẩn như vàng, bạc. Trên các trang mạng xã hội phổ biến như Facebook, IG hay Threads, Tiktok, không khó để thấy những câu hỏi về việc phân vân gửi tiết kiệm ngân hàng hay mua vàng, rất ít người trẻ muốn đổ tiền vào bất động sản. Nhiều bạn trẻ cho biết, họ thà đi thuê nhà lâu dài, để tiền tiết kiệm mua vàng hoặc các sản phẩm tài chính khác còn hơn cố gồng mua nhà để rồi chìm ngập trong áp lực trả nợ.

Về bản chất, đây không chỉ là sự dịch chuyển về dòng vốn mà là sự thay đổi triệt để trong tư duy làm giàu. Khẩu hiệu "an cư lạc nghiệp" bấy lâu nay đang dần bị thay thế bởi một triết lý mới, đó là tự do tài chính và đầu tư linh hoạt. Khi ngôi nhà không còn là một mục tiêu khả thi, thế hệ trẻ đang tự viết nên luật chơi của riêng mình, đặt cược tương lai vào những con số nhảy múa trên màn hình điện tử, hy vọng rằng con đường đầy biến động này sẽ dẫn đến sự thịnh vượng mà thị trường bất động sản đã từ chối họ.

×