Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi, hiện đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến, bổ sung quy định mới về việc cơ quan thuế tiến hành phân nhóm người nộp thuế. Đây được coi là một trong những nội dung đổi mới quan trọng trong quản lý thuế, nhằm nâng cao hiệu quả giám sát, giảm áp lực hành chính và thúc đẩy tuân thủ tự nguyện.

Theo dự thảo, việc phân nhóm người nộp thuế sẽ dựa trên các tiêu chí cụ thể như: quy mô hoạt động, quy mô doanh thu; ngành nghề, lĩnh vực sản xuất kinh doanh; loại hình pháp lý, hình thức sở hữu, đặc thù hoạt động; cùng với các tiêu chí khác do Bộ Tài chính quy định.

Kết quả phân nhóm này sẽ là căn cứ để cơ quan thuế đánh giá mức độ rủi ro, xác định hành vi tuân thủ pháp luật thuế của từng đối tượng. Trên cơ sở đó, ngành thuế sẽ áp dụng biện pháp quản lý phù hợp, từ kiểm tra, giám sát, cưỡng chế cho đến hỗ trợ, khuyến khích hay ưu tiên xử lý thủ tục hành chính. Người nộp thuế có mức tuân thủ tốt sẽ được giảm bớt thủ tục, giải quyết hồ sơ nhanh hơn; trong khi những trường hợp tiềm ẩn rủi ro cao sẽ phải chịu sự giám sát, kiểm tra chặt chẽ hơn.

Bộ Tài chính cho biết, quy định phân nhóm người nộp thuế là điểm mới so với Luật Quản lý thuế năm 2019. Đây là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh hiện đại hóa công tác quản lý, chuyển từ mô hình thủ công, dàn trải sang mô hình quản lý dựa trên rủi ro và mức độ tuân thủ. Cách tiếp cận này cũng phù hợp với định hướng cải cách hành chính, chuyển đổi số và tối ưu hóa nguồn lực công mà Đảng, Nhà nước đã đề ra.

“Việc phân nhóm cho phép cơ quan thuế tập trung nguồn lực vào nhóm đối tượng có rủi ro cao, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ đối tượng tuân thủ tốt. Nhờ đó vừa nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, vừa khuyến khích tinh thần tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế”, cơ quan soạn thảo nhấn mạnh.

Thực tiễn tại Việt Nam cho thấy người nộp thuế có sự khác biệt rất lớn về quy mô, lĩnh vực hoạt động cũng như mức độ tuân thủ. Nếu áp dụng đồng loạt một cơ chế quản lý sẽ khó đạt hiệu quả, vừa gây lãng phí nguồn lực, vừa tạo cảm giác thiếu công bằng. Vì vậy, việc phân nhóm sẽ giúp cơ quan thuế có cách tiếp cận phân loại, phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Trên thế giới, nhiều quốc gia phát triển như Úc, Anh, Hàn Quốc, Canada, Singapore đã triển khai quản lý thuế theo mô hình này, kết hợp với hệ thống đánh giá rủi ro và lịch sử tuân thủ. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cũng khuyến nghị áp dụng mô hình phân nhóm như một chuẩn mực trong quản lý tuân thủ thuế.

Theo Bộ Tài chính, phân nhóm người nộp thuế sẽ là tiền đề quan trọng để thiết kế các quy trình quản lý phù hợp theo mức độ rủi ro. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ quyết định biện pháp quản lý cụ thể như thanh tra, kiểm tra, giám sát, áp dụng chế tài, hoặc ngược lại là hỗ trợ, hướng dẫn và ưu tiên thực hiện thủ tục hành chính cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có mức tuân thủ cao.

Đề xuất này, nếu được thông qua, sẽ tạo ra nhiều tác động tích cực. Đối với người nộp thuế, họ sẽ được quản lý theo đặc điểm và hành vi tuân thủ của chính mình, người tuân thủ tốt sẽ ít gặp phiền hà về thủ tục, trong khi người rủi ro cao sẽ phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn. Đối với cơ quan thuế, việc phân nhóm sẽ giúp nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực, giảm áp lực hành chính, đồng thời tăng tính chủ động trong hoạt động giám sát, kiểm tra. Đối với xã hội, đây là bước đi quan trọng để gia tăng minh bạch, công bằng, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và củng cố niềm tin, sự hợp tác của cộng đồng người nộp thuế.

Cũng theo Bộ Tài chính, việc phân nhóm người nộp thuế có thể triển khai ngay thông qua việc tận dụng hệ thống cơ sở dữ liệu ngành thuế hiện có, bao gồm thông tin hóa đơn, tờ khai, báo cáo tài chính, lịch sử tuân thủ cũng như dữ liệu thu thập từ bên thứ ba.

Sau khi Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi được thông qua, Bộ Tài chính sẽ ban hành hướng dẫn chi tiết về tiêu chí phân nhóm, quy trình thực hiện và cơ chế giám sát. Tất cả các khâu sẽ được tích hợp và vận hành trên hệ thống công nghệ thông tin, dữ liệu tập trung nhằm đảm bảo tính khách quan, minh bạch và hiệu quả trong triển khai.

×