Sau nhiều tháng trời căng thẳng, những cuộc điện đàm kín và các vòng đàm phán bí mật, cuối cùng một trong những sự kiện được mong chờ nhất trên chính trường quốc tế sắp trở thành hiện thực, cuộc gặp mặt trực tiếp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng Bí thư Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Địa điểm dự kiến là bên lề Hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng 10.

Đây không chỉ là một cuộc gặp gỡ ngoại giao thông thường. Nó là một màn đấu trí đỉnh cao, một ván cờ chính trị mà mỗi nước đi đều có thể định hình lại trật tự kinh tế toàn cầu. Cả thế giới đang dõi theo với câu hỏi lớn: Điều gì sẽ xảy ra khi hai nhà lãnh đạo quyền lực nhất hành tinh ngồi lại với nhau sau một thời gian dài đối đầu? Dưới đây là 4 điểm mấu chốt cần biết trước khi "giờ G" điểm.

Cuộc gặp Donald Trump - Tập Cận Bình được thúc đẩy thế nào?

Cuộc gặp này không phải tự nhiên mà có, nó là kết quả của một quá trình "tan băng" âm thầm nhưng quyết liệt. Sau khi cuộc chiến thuế quan Mỹ - Trung tạm lắng, các nhà đàm phán, đại diện thương mại hai bên đã tiến hành 4 vòng đàm phán tại Geneva, London, Stockholm và Madrid với hy vọng đạt được thỏa thuận thương mại.

Thế nhưng "cú hích" quyết định đến từ cuộc điện đàm trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo vào ngày 19/9 vừa qua. Ngay sau cuộc gọi, Tổng thống Trump đã là người chủ động thông báo về cuộc gặp Tổng Bí thư Chủ tịch Tập Cận Bình tại APEC.

Dù Bắc Kinh vẫn tỏ ra kín tiếng và chưa chính thức xác nhận, Jeremy Chan, nhà phân tích cấp cao của Eurasia Group, chỉ ra rằng cuộc gặp tại APEC "phản ánh ý chí của lãnh đạo hai bên trong việc duy trì đối thoại và cũng tạo điều kiện cho một thỏa thuận thực chất hơn", thỏa thuận này có thể sẽ được công bố trong chuyến thăm Trung Quốc trong tương lai của ông Trump. Có thể nói, đây là một tín hiệu cho thấy cả hai bên đều nhận ra sự cần thiết của việc duy trì đối thoại, ít nhất là để tránh cho căng thẳng vượt khỏi tầm kiểm soát.

Liệu có đạt được thỏa thuận thương mại không?

Sau cuộc điện đàm ngày 19/9, Ông Trump không chỉ tuyên bố hai người sẽ gặp nhau tại APEC mà còn cho biết ông có ý định thăm Bắc Kinh vào đầu năm sau, ông Tập cũng sẽ thăm Mỹ vào thời điểm thích hợp. Những phát biểu này được diễn giải là "trong tương lai gần, các cuộc đàm phán thương mại vẫn sẽ tiếp tục". Cả hai bên đều xác định đây là cuộc " đấu trí marathon", không phải một cuộc chạy nước rút, sẽ còn rất nhiều vòng mặc cả và thương lượng phía trước.

Tuy nhiên, không phải là không có hy vọng. Nhiều chuyên gia tin rằng một thỏa thuận "theo từng giai đoạn" hoàn toàn có thể xảy ra. Cuộc gặp Trump - Tập có thể mang lại một kết quả cụ thể nào đó.

Arthur Kroeber, đối tác sáng lập và giám đốc nghiên cứu của công ty nghiên cứu kinh tế thị trường Gavekal Dragonomics, chỉ ra rằng thời hạn tạm dừng thuế quan Mỹ - Trung hiện tại là ngày 10/11, còn thời hạn cho thương vụ TikTok là ngày 16/12. "Sắp tới sẽ còn có nhiều cuộc mặc cả hơn nữa", ông nói.

Ngô Tâm Bá, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Các vấn đề Quốc tế tại Đại học Phúc Đán, Bắc Kinh, cho rằng thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung có thể được đạt thành theo phương thức từng giai đoạn, nhưng cuộc gặp Trump - Tập vẫn có cơ hội đạt được kết quả thực tế, ví dụ như một hình thức thỏa thuận thuế quan nào đó, có thể kèm theo điều kiện Trung Quốc mua nông sản của Mỹ.

Neil Thomas, nhà nghiên cứu chính trị Trung Quốc tại Viện nghiên cứu Asia Society cho biết: "Mục tiêu của hai nhà lãnh đạo rất rõ ràng. Ông Trump muốn thể hiện rằng ông có thể giành được nhiều lợi ích hơn từ Trung Quốc so với những người tiền nhiệm, trong khi ông Tập lại muốn giảm bớt áp lực từ các lệnh trừng phạt và kiểm soát xuất khẩu của Mỹ đối với nền kinh tế Trung Quốc, vực dậy nền kinh tế đang có dấu hiệu hụt hơi".

Ai đang chiếm thế thượng phong?

Trong ván cờ phức tạp này, thương vụ TikTok đang nổi lên như một "quân Át chủ bài" có thể định đoạt cục diện. Theo đánh giá của các chuyên gia, thương vụ TikTok có thể có ảnh hưởng quan trọng đến các cuộc đàm phán trong tương lai, nhưng các chi tiết quan trọng vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng.

Theo những thông tin được tiết lộ cho tới hiện tại, để giải quyết các vấn đề an ninh quốc gia và tuân thủ luật pháp Mỹ, ByteDance (công ty mẹ của TikTok) sẽ phải giảm cổ phần xuống dưới 20% trong công ty TikTok Global mới, phần lớn sẽ do các công ty Mỹ như Oracle nắm giữ. Thuật toán của TikTok cũng sẽ được "xây dựng lại" trên đất Mỹ để giải quyết các lo ngại về an ninh quốc gia. Có thể nói, thỏa thuận về ứng dụng TikTok phiên bản Mỹ dự kiến sẽ là một chiến thắng cho xứ cờ hoa.

Thế nhưng, khi nhìn ở một góc độ khác, Alicia Garcia-Herrero, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á-Thái Bình Dương của ngân hàng đầu tư và doanh nghiệp toàn cầu Natixis lại cho rằng Trung Quốc mới là người được lợi trong ván cờ này. Việc Bắc Kinh chấp nhận nhượng bộ trong vấn đề TikTok có thể được xem như một món quà, tạo ra một tâm lý "Mỹ đang nợ Trung Quốc" và có thể được dùng để đổi lấy những ưu đãi ở các lĩnh vực khác, ví dụ như giảm một nửa thuế quan liên quan đến thuốc fentanyl xuống còn 10%.

Tuy nhiên, cũng có những ý kiến hoàn toàn trái ngược. Cựu Chủ tịch Phòng Thương mại Mỹ tại Trung Quốc, ông James Zimmerman, đã chỉ trích gay gắt, cho rằng Nhà Trắng đã bị "dắt mũi". "Cuộc điện đàm Trump - Tập đối với Nhà Trắng quả thực là một thảm họa". Từ việc Trung Quốc đóng băng việc mua đậu nành của Mỹ đến việc bán máy bay và cung cấp kim loại đất hiếm, tất cả đều thiếu tiến triển cụ thể rõ ràng. "Điều có khả năng xảy ra hơn là ông Trump đã bị dạy cho một bài học từ đầu đến cuối. Giờ đây, Bắc Kinh dự kiến sẽ chiếm thế thượng phong và sẽ kéo dài mọi chuyện cho đến khi họ nhận được thứ mình muốn", ông nói.

Kinh tế Trung Quốc sẽ ra sao?

Cuộc đối đầu này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc đang đối mặt với nhiều thách thức. Các số liệu gần đây cho thấy cả doanh số bán lẻ và xuất khẩu đều đang tăng trưởng chậm lại. Áp lực giảm phát đang hiện hữu. Cụ thể, tốc độ tăng trưởng doanh số bán lẻ tháng 8 so với cùng kỳ năm ngoái đã giảm từ 3,7% của tháng 7 xuống còn 3,4%. Cùng kỳ, tốc độ tăng trưởng xuất khẩu cũng giảm từ 7,2% xuống còn 4,4%. Mặc dù tính tới hiện tại, Bắc Kinh vẫn chưa công bố các đợt cắt giảm lãi suất lớn hoặc các kế hoạch kích thích quy mô lớn nhưng các bên đều kỳ vọng sẽ có thêm các chính sách hỗ trợ được đưa ra.

Một thỏa thuận với Mỹ, dù chỉ là tạm thời cũng sẽ là một liều thuốc tinh thần cực kỳ quan trọng, giúp ổn định thị trường và củng cố niềm tin. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng tác động trực tiếp của thuế quan lên GDP Trung Quốc không quá lớn như người ta vẫn tưởng. Neil Shearing, chuyên gia kinh tế trưởng của cơ quan tư vấn nghiên cứu kinh tế Capital Economics ước tính rằng thuế quan sẽ chỉ làm giảm GDP của Trung Quốc 6% và được thực hiện rải rác trong nhiều năm.

Cũng theo chuyên gia này, nhu cầu yếu đi cùng với tình trạng dư thừa công suất làm thu hẹp biên lợi nhuận của các ngành công nghiệp, việc xuất khẩu chậm lại vẫn có thể làm trầm trọng thêm áp lực giảm phát trong nước. Vấn đề thực sự là các bộ phận khác của nền kinh tế Trung Quốc đều đang yếu, xuất khẩu là yếu tố quan trọng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế trong những năm gần đây, do đó nếu xuất khẩu suy yếu, sẽ không có gì để bù đắp.

×