Lịch sử Phố Wall hiếm khi chứng kiến câu chuyện thần kỳ nào sánh được với NVIDIA. Chỉ trong vòng 4 năm 4 tháng, gã khổng lồ chip bán dẫn đã biến 500 tỷ USD thành 5 nghìn tỷ USD vốn hóa, tốc độ mà ngay cả những cổ phiếu tăng trưởng huyền thoại nhất cũng phải chào thua. Màn chạy nước rút cuối cùng, từ 4 nghìn tỷ lên 5 nghìn tỷ USD chỉ mất 113 ngày là minh chứng sống động cho quy luật kẻ mạnh càng mạnh trong thị trường bị chi phối bởi cơn sốt Trí tuệ Nhân tạo (AI). Nhưng khi một con tàu đã lao đi với tốc độ ánh sáng, câu hỏi tất yếu mà mọi người phải đặt ra, là liệu nó duy trì tốc độ này được bao lâu trước khi các định luật vật lý và kinh tế bắt đầu có hiệu lực?

Nvidia và phép màu 5 nghìn tỷ USD

Đáng kinh ngạc là ngay cả sau đợt tăng giá phi mã, NVIDIA vẫn không quá đắt đỏ theo các thước đo tăng trưởng truyền thống. Với tỷ lệ P/E động khoảng 56 lần và chỉ số PEG (P/E trên tăng trưởng) dưới 1, cổ phiếu này theo một cách nghịch lý, vẫn rẻ hơn cổ phiếu nhiều công ty công nghệ đang tăng trưởng khác. Điều này cho thấy thị trường không chỉ mua câu chuyện, họ đang mua cỗ máy tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận có thật. Dự báo doanh thu từ chip Blackwell và Rubin của NVIDIA lên tới 500 tỷ USD vào cuối năm 2026, con số vượt xa mọi kỳ vọng trước đó.

Sự trỗi dậy của NVIDIA còn đánh dấu sự dịch chuyển kiến tạo trong cán cân quyền lực công nghệ. Lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, một công ty có mảng kinh doanh cốt lõi là To B (cung cấp cho doanh nghiệp) lại có vốn hóa vượt mặt những gã khổng lồ To C (phục vụ người tiêu dùng) như Apple hay Google. Nó gợi nhớ về thời kỳ hoàng kim của bong bóng dot-com cuối thập niên 90, khi những ông lớn công nghệ Cisco, Oracle, IBM, những trụ cột của hạ tầng Internet, mới là các vị vua. Lịch sử dường như đang lặp lại vòng quay, lần này, AI chính là hạ tầng của nền kinh tế tương lai.

Nước cờ cực đoan dẫn đến độc tôn

Bí mật đằng sau sự thống trị tuyệt đối của NVIDIA nằm ở triết lý mà nhiều người từng cho là rủi ro, xây dựng hệ sinh thái công nghệ tự chủ và khép kín. Trong khi đối thủ AMD chọn con đường cởi mở hơn bằng cách sử dụng các chuẩn công nghiệp phổ thông như PCIe, Ethernet và trình điều khiển mã nguồn mở, NVIDIA lại đi theo con đường riêng.

Họ tạo ra NVLink để kết nối các GPU với nhau, thâu tóm Mellanox để sở hữu công nghệ mạng InfiniBand siêu tốc và quan trọng nhất, xây dựng nên pháo đài phần mềm CUDA. Đây là hệ sinh thái độc quyền, mã nguồn đóng, không tương thích rộng rãi. Trước khi AI tạo sinh bùng nổ, đây là canh bạc 50/50. Sự cởi mở của AMD mang lại sự linh hoạt và thoải mái cho khách hàng, trong khi sự khép kín của NVIDIA mang lại hiệu suất vượt trội trong điều kiện lý tưởng.

Khi ChatGPT xuất hiện, cuộc cách mạng AI tạo sinh đã giáng xuống như thiên thạch, nó tình cờ rơi trúng vào mảnh đất mà NVIDIA đã dày công vun xới. Hệ sinh thái khép kín của họ bỗng trở thành vũ khí tối thượng, một giải pháp full-stack được tối ưu hóa hoàn hảo từ phần cứng, phần mềm đến mạng lưới, thứ mà không đối thủ nào có thể sao chép trong một sớm một chiều. Đó không hẳn là do AMD đã sai, mà là vì "người tính không bằng trời tính" và cũng bởi vì CEO Jensen Huang là kẻ cực đoan, dám đặt cược tất cả vào tầm nhìn duy nhất. Lần này, ông đã thắng lớn.

Phép màu của NVIDIA bao giờ kết thúc?

Để duy trì phép màu, NVIDIA biết rằng họ không thể chỉ dừng lại ở việc cung cấp các trung tâm dữ liệu. Việc đầu tư vào gã khổng lồ viễn thông Nokia được giới phân tích xem là bước đi chiến lược, nhằm đưa năng lực tính toán AI ra tận biên giới của mạng lưới, các trạm gốc 5G và 6G. Ý tưởng là biến mỗi trạm phát sóng thành trung tâm suy luận AI mini, xử lý dữ liệu ngay tại nguồn với độ trễ gần bằng không. Tầm quan trọng của nước cờ này được so sánh với việc thâu tóm Mellanox năm 2019, thương vụ đã mang lại cho NVIDIA công nghệ mạng InfiniBand, mảnh ghép cuối cùng hoàn thiện giải pháp trung tâm dữ liệu của họ.

Phép màu của NVIDIA có thể kéo dài bao lâu? Từ góc độ công nghệ, câu trả lời nằm ở CUDA. Đây không chỉ là nền tảng phần mềm, nó giống như hào kinh tế sâu và rộng đến mức gần như không thể vượt qua trong ngắn và trung hạn. Đã có hàng triệu nhà phát triển, nhà khoa học dữ liệu và kỹ sư trên khắp thế giới dành hàng thập kỷ để xây dựng sự nghiệp của họ trên nền tảng này. Hàng tỷ dòng mã đã được viết. Việc chuyển đổi sang nền tảng khác không chỉ là vấn đề chi phí, còn là vấn đề tái đào tạo cả một thế hệ nhân tài.

Hơn nữa, chiến lược của Jensen Huang là tạo ra guồng quay đổi mới không ngừng. Khi các đối thủ còn đang cố gắng bắt kịp với kiến trúc Hopper, ông đã tung ra Blackwell. Khi họ còn đang loay hoay với Blackwell, ông đã hé lộ về Rubin. Tốc độ này tạo ra áp lực khủng khiếp, khiến đối thủ luôn ở trong thế bám đuổi. Hệ sinh thái khép kín (NVLink, InfiniBand) cho phép NVIDIA tối ưu hóa hiệu suất ở cấp độ hệ thống mà các giải pháp chắp vá từ linh kiện phổ thông không thể bì kịp. Chừng nào cuộc cách mạng AI vẫn còn đòi hỏi hiệu suất tính toán cao nhất có thể, chừng đó con đường của NVIDIA vẫn là duy nhất.

Tuy nhiên, không có pháo đài nào là bất khả xâm phạm. Rủi ro lớn nhất chính là sự thay đổi mô hình (paradigm shift) trong kiến trúc AI, một phát minh đột phá nào đó có thể làm cho kiến trúc hiện tại của GPU trở nên lỗi thời, hoặc một liên minh hùng mạnh của các đối thủ (AMD, Intel, Google, Microsoft) cùng nhau xây dựng tiêu chuẩn mở đủ mạnh để thách thức CUDA. Nhưng cả hai kịch bản này đều cần rất nhiều thời gian và tiền bạc. Vì vậy, ít nhất trong 3-5 năm tới, vị thế của NVIDIA vẫn cực kỳ vững chắc.

Về mặt kinh tế, phép màu này sẽ kéo dài chừng nào nhu cầu về năng lực tính toán AI còn tăng trưởng theo hàm mũ. Hiện tại, chúng ta vẫn đang ở giai đoạn đầu của cuộc cách mạng này. Các tập đoàn lớn, các quốc gia đều đang chạy đua AI và NVIDIA là nhà cung cấp vũ khí duy nhất. Điều này tạo ra sức mạnh định giá gần như tuyệt đối. Tuy nhiên, bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy chi tiêu cho AI chậm lại, hoặc lợi nhuận trên vốn đầu tư AI không như kỳ vọng, đều có thể gây ra đợt điều chỉnh giá cổ phiếu cực kỳ tàn khốc.

Quan trọng hơn, NVIDIA giờ đây không còn là một công ty công nghệ đơn thuần. Giống như TSMC với ngành bán dẫn, NVIDIA nắm giữ chìa khóa cho năng lực cạnh tranh quốc gia trong thế kỷ 21. Điều này vừa là lợi thế, vừa là rủi ro. Lợi thế là họ nhận được sự hậu thuẫn từ chính phủ Mỹ. Rủi ro là họ trở thành tâm điểm của cuộc chiến công nghệ toàn cầu. Các lệnh cấm vận và kiểm soát xuất khẩu là con dao hai lưỡi, nó có thể làm suy yếu đối thủ, nhưng cũng cắt đứt những thị trường khổng lồ và thúc đẩy các quốc gia khác phải đẩy nhanh nỗ lực tự chủ công nghệ, tạo ra đối thủ cạnh tranh trong dài hạn.

Phép màu của NVIDIA sẽ tiếp tục, nhưng con đường phía trước sẽ gập ghềnh hơn. Họ sẽ phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn từ các cơ quan quản lý chống độc quyền trên toàn thế giới, áp lực từ các đối thủ đang hợp sức lại, sự bất ổn của thế giới đa cực. Sự tăng trưởng thần kỳ có thể sẽ chậm lại, nhưng sự thống trị của họ trong lĩnh vực AI, ít nhất trong tương lai gần là điều khó có thể tranh cãi.

×