Quyết định tăng thuế thép bất ngờ

Quyết định gây sốc này được ông Trump ngay lập tức làm dấy lên lo ngại về việc một cuộc chiến thương mại toàn diện giữa Mỹ và Trung Quốc có thể tái bùng phát. Tuyên bố được ông Trump đăng tải trên mạng xã hội Truth Social vào ngày 30/5 (giờ địa phương).

"Tôi cảm thấy rất vinh dự khi có thể tăng thuế quan đối với thép và nhôm từ 25% lên 50%, chính sách mới sẽ chính thức có hiệu lực vào ngày 4/6", ông Trump viết, đồng thời khẳng định ngành công nghiệp thép và nhôm của Mỹ đang "phục hồi với tốc độ chưa từng có".

Cáo buộc vi phạm thỏa thuận thương mại

Lý do được Tổng thống Trump đưa ra là việc Trung Quốc đã "hoàn toàn vi phạm thỏa thuận" đạt được trước đó. Cụ thể, ông cáo buộc Bắc Kinh đã không thực hiện cam kết dỡ bỏ các hạn chế xuất khẩu đối với "các khoáng sản quan trọng" – một vấn đề nhạy cảm liên quan đến chuỗi cung ứng công nghệ cao và quốc phòng.

"Trung Quốc, không ngạc nhiên chút nào, đã hoàn toàn vi phạm thỏa thuận với chúng ta. Chuyện tôi làm người tốt đến đây là kết thúc!", ông nói thêm trên mạng xã hội. Sau đó, tại một sự kiện vận động tranh cử ở Pennsylvania, nơi có nhiều cử tri làm việc trong ngành công nghiệp nặng, ông Trump lặp lại tuyên bố tăng thuế và gọi đây là "một đợt lợi ích lớn khác cho những công nhân ngành thép và nhôm xuất sắc của chúng ta".

Động thái cứng rắn này diễn ra sau khi Mỹ và Trung Quốc từng đạt được một thỏa thuận tạm thời kéo dài 90 ngày tại Geneva, nhằm giảm bớt căng thẳng thương mại. Thỏa thuận này đã tạm thời gác lại mức thuế cao nhất 145% đối với một số mặt hàng và giúp mức thuế thực tế trung bình của Mỹ đối với hàng Trung Quốc giảm từ khoảng 25% xuống còn khoảng 15%. Ông Trump trước đó tuyên bố sự nhượng bộ này là để giúp Trung Quốc khỏi tình trạng nhà máy đóng cửa và bất ổn xã hội.

Tuy nhiên, các quan chức Mỹ tiết lộ rằng, phía Trung Quốc đã tiến triển rất chậm trong việc thực hiện các cam kết của mình, đặc biệt là trong việc cấp phép xuất khẩu kim loại đất hiếm, yếu tố then chốt cho nhiều ngành công nghiệp hiện đại. "Cách thức thực thi chậm chạp như vậy của Trung Quốc hoàn toàn không thể chấp nhận, cần phải nhìn thẳng vào vấn đề", Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer bày tỏ sự bất mãn.

Mâu thuẫn leo thang, căng thẳng thương mại tái diễn

Ngoài vấn đề thuế quan và khoáng sản, căng thẳng Mỹ - Trung gần đây còn leo thang bởi các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ của Washington. Mỹ đã ra lệnh cho nhiều công ty ngừng bán hóa chất bán dẫn, phần mềm thiết kế chip và thiết bị hàng không cho Trung Quốc mà không có giấy phép. Điều này đã vấp phải phản ứng gay gắt từ Bắc Kinh. Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Mỹ, Lưu Bằng Vũ, đã kêu gọi Washington "ngừng ngay lập tức các hạn chế mang tính phân biệt đối xử, tuân thủ đồng thuận tại cuộc đàm phán Geneva".

Vấn đề cốt lõi đằng sau các cuộc đối đầu thương mại giữa hai nước vẫn là sự bất mãn mang tính cấu trúc của Washington đối với mô hình kinh tế "do nhà nước định hướng và xuất khẩu làm trọng tâm" của Trung Quốc, vốn được cho là tạo ra lợi thế không công bằng cho các doanh nghiệp Trung Quốc. Các vấn đề này vẫn chưa được giải quyết triệt để trong các cuộc đàm phán trước đây.

Đáp lại những chỉ trích hoặc nghi ngờ rằng ông có thể "nhượng bộ" trong các cuộc đàm phán thương mại, ông Trump bác bỏ đồng thời khẳng định: "Đó gọi là đàm phán, không phải nhượng bộ".

Cuộc chiến pháp lý của chính sách thuế quan

Một khía cạnh quan trọng khác trong động thái mới nhất của ông Trump là vấn đề pháp lý. Chỉ hai ngày trước tuyên bố tăng thuế, Tòa án Thương mại Quốc tế Mỹ vừa ra phán quyết rằng các biện pháp thuế quan toàn cầu trước đó của ông Trump đã vượt quá quyền hạn tổng thống và được thực hiện một cách phi pháp.

Tuy nhiên, Tòa Phúc thẩm Liên bang đã nhanh chóng tạm hoãn thi hành phán quyết đó, cho phép các mức thuế liên quan, bao gồm cả mức 25% hiện tại đối với thép và nhôm, vẫn được duy trì. Điều này cho thấy quyết định tăng thuế lên 50% của ông Trump sẽ tiếp tục đối mặt với thách thức pháp lý nhưng hiện tại, nó vẫn có hiệu lực theo tuyên bố của ông.

×