Đừng vội lên án khi chính tham vọng của phụ huynh đang tiếp tay cho dạy thêm

Thời gian qua, dạy thêm - học thêm vẫn luôn là câu chuyện được nhiều giáo viên, chuyên gia, phụ huynh tranh luận mà chưa có hồi kết. Họ "mổ xẻ" mọi lát cắt của vấn đề với hy vọng có thể tìm ra nguyên nhân "vấn nạn" đang tràn lan, gây mất thời gian, công sức và tiền bạc của phụ huynh và học sinh.

Có ba con đang học lớp 6, lớp 8 và lớp 12, tôi thấy, chính những tham vọng của phụ huynh là nguyên nhân chính khiến việc dạy thêm - học thêm luôn tồn tại, thậm chí ngày càng nghiêm trọng. Tham vọng ấy có thể chính đáng, có thể không, nhưng không thể phủ nhận rằng, phụ huynh đã và đang "bắt tay" với nhà trường, giáo viên để ép con cái mình học thêm vô độ.

Dạy thêm như loại hình kinh tế

Có những phụ huynh mong con cái mình chăm học, học giỏi để nâng cao trí thức. Họ mong con sẽ hiện thực hoá ước mơ để thoát nghèo. Cao hơn, thì họ muốn con có thêm cái chữ để thành đạt trong sự nghiệp, tương lai rạng ngời... Đó là lý do ngoài chương trình chính khoá họ muốn các con được học nhiều hơn, hiểu kiến thức sâu hơn để giành tấm vé vào trường chuyên, lớp chọn hay những đại học top đầu. Do vậy, cứ con có chút thời gian rảnh ở nhà là "tống" con đi học thêm.

Chuyện học thêm không chỉ làm "nóng" các mặt báo, các diễn đàn xã hội mà ngay trong chính gia đình, nó luôn là đề tài gây tranh cãi, khiến phụ huynh đau đầu đặt câu hỏi có nên con học hay không, và giáo viên nào dạy, chất lượng ra sao, học phí thế nào....

Phụ huynh như lạc vào ma trận mỗi khi quyết định cho con đi học thêm. Bởi học thêm giờ đây không chỉ đơn thuần là hình thức bồi dưỡng mà nó đang bung ra mạnh mẽ và mang đậm hơi hướng của kinh tế thị trường, "mời chào" học sinh tham gia dưới nhiều hình thức như: Học ở lớp do nhà trường tổ chức, đến nhà thầy hoặc gia đình tự mở lớp rồi thuê thầy về dạy học, trung tâm dạy thêm với nhiều giỏi viên giỏi. Nhiều gia đình khá giả còn thuê hẳn thầy về dạy kèm con mình học.

Cùng với đó, các giáo viên cũng tìm đủ các chiêu trò để “ép” học sinh đến lớp học thêm với hai lý do: Áp lực thành tích và thu nhập hàng tháng.

Nếu số lượng học sinh giỏi trong lớp quá thấp, cô giáo không có cơ hội thành “chiến sĩ thi đua”, kéo tụt thành tích “tiên tiến xuất sắc” của nhà trường nên cô cũng đành “bế” học sinh lên lớp. Không thể sửa điểm trong sổ, không thể cho khống điểm, nên cô đành dạy thêm.

Giờ học thêm, cô sẽ cho các học sinh làm những dạng bài mẫu. Đến giờ kiểm tra, các em chỉ việc thay số phù hợp với câu hỏi. Và như thế học sinh được điểm kiểm tra cao, cả cô, cả phụ huynh ai cũng vui mừng. 

Sự thật, tiền lương giáo viên khá thấp so với mặt bằng chung của xã hội (xếp thứ 14 trong bảng lương của cán bộ, công, viên chức nhà nước). Có giáo viên gần 20 năm thâm niên đứng lớp mà tiền lương cả tháng không bằng lương thử việc của sinh viên mới ra trường. Cứ như vậy, các cô "cực chẳng đã" đành thâm canh gối vụ bằng cách dạy thêm, dạy trước chương trình, cho trước các dạng kiểm tra để “hút” học sinh, nhằm tăng thu nhập hàng tháng, phục vụ cho bản thân và gia đình.

Giáo viên cần tăng thu nhập, phụ huynh cần con học giỏi, mối quan hệ cung - cầu thế mà ra đời, thành thử nhiều người còn nhiệt liệt ủng hộ chuyện học thêm - dạy thêm.

Bên cạnh đó, một phần do phụ huynh không có thời gian dành cho con, phần khác họ đặt quá kỳ vọng vào con và cũng sợ cô giáo sẽ "trù dập" con mình. Thẳng thắn mà nói, chính phụ huynh đang cổ suý mạnh mẽ nhất cho giáo viên dạy thêm.

Ngoài ra, có quan điểm cho rằng nhu cầu học thêm của học sinh là chính đáng, thu nhập dạy thêm của giáo viên cũng chính đáng, không có gì phải cấm? Tôi cho rằng, mỗi em học sinh chỉ cần học thêm 3 môn (Toán- Văn- Anh), lịch học của các em sẽ kín cả tuần, không có thời gian để tự học, tự nghiên cứu, sáng tạo, trải nghiệm cuộc sống.

Sự thụ động, rập khuôn sẽ chiếm chỗ trong tư duy của các em, nhất là những em không đủ sức khỏe hoặc lười biếng. Trong khi đó tinh thần của chương trình giáo dục phổ thông mới là đổi mới phương pháp và ưu tiên phát triển năng lực. Há chẳng phải "vấn nạn" này đang đi ngược với những điều cả ngành giáo dục đang phấn đấu.

Đồng tiền biến dạy thêm thành dạy chính

Về thu nhập dạy thêm, nhiều người cho rằng, giáo viên bỏ chất xám thì tiền họ nhận về là chính đáng. Nhưng sự chính đáng ấy sẽ ra sao khi không ít những phụ huynh nghèo phải gồng gánh, co kéo đủ khoản thu chi mới đủ trả tiền học cho con?

Đành rằng thù lao được hưởng với sức lao động họ bỏ ra là chính đáng, nhưng lại đưa học sinh, phụ huynh vào tình thế "tiến thoái lưỡng nan" phải đi học thêm. Vậy sự chính đáng đó có còn tồn tại và cao thượng như danh hiệu mà xã hội đã đặt cho nghề giáo.

Nực cười nhất là những phụ huynh vì mong muốn con em “bằng bạn, bằng bè”, sợ giáo viên “phân biệt đối xử” nên phải cho con đi học thêm. Điều đó vô tình thỏa hiệp với dạy thêm, học thêm.

Nhiều em học không tệ nhưng phụ huynh muốn con mình phải học khá hơn nữa, giỏi hơn nữa; họ ép các con đi học thêm nhiều môn, vô hình trung vừa biến các em thành nạn nhân của bệnh thành tích, vừa tiếp tay cho dạy thêm, học thêm. 

Nhiều người biện hộ, nhu cầu học thêm là chính đáng, “có cầu ắt có cung”. Tôi cho rằng, đó là xa rời thực tế. Vì học thêm khác học bồi dưỡng, học phụ đạo. Nên nhớ khả năng tự học, tự nghiên cứu là điều rất cần trong giáo dục, bồi dưỡng nhân tài.

Dạy thêm, học thêm vẫn luôn bị xã hội lên án, thế mà có người lại đi so sánh với Hàn Quốc, Trung Quốc, rằng nước họ còn dạy thêm, học thêm nhiều hơn chúng ta; trong khi các nước có nền giáo dục tiên tiến như Anh, Pháp, Mỹ... khái niệm dạy thêm không hề tồn tại.

Đó chỉ là phần nổi của “tảng băng chìm” và còn rất nhiều giáo viên Toán, Lý, Hóa... dạy thêm lén lút hoặc núp bóng “dạy thêm do nhà trường tổ chức”, đăng ký dạy thêm ở trường một vài lớp nhưng ở nhà dạy năm, bảy lớp khác. Hiện tượng này không khác gì giáo viên đang “làm kinh tế” với phụ huynh trong việc giáo dục các thế hệ? 

Vậy thì dễ có chuyện dạy thêm trở thành dạy chính. Mỗi khi đồng tiền chi phối thì tiêu cực rất dễ nảy sinh, nếu người ta không làm chủ nó. Bao giờ giáo viên chưa “sống được bằng lương”, lấy dạy thêm cải thiện thu nhập hoặc lợi dụng dạy thêm để trục lợi thì vẫn còn đó vấn nạn dạy thêm, học thêm. 

TRẦN THU TRANG