Trước sự bùng nổ của KOL (Key Opinion Leader) và KOC (Key Opinion Consumer) trong quảng cáo bán hàng, người tiêu dùng Việt Nam ngày càng đối mặt với nguy cơ bị nhiễu loạn thông tin, bị dẫn dắt bởi những nội dung sai lệch. Khi "cơn lốc" này cuốn người tiêu dùng vào vòng xoáy mua sắm những sản phẩm "quảng cáo láo", kém chất lượng, ai sẽ là “lá chắn” bảo vệ quyền lợi chính đáng của họ?

Khi niềm tin bị thao túng bởi những "thánh review"

Cách đây không lâu, Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục và Hoa hậu Thùy Tiên vướng lùm xùm quảng cáo sai sự thật về kẹo rau củ Kera. Trên các nền tảng mạng xã hội, họ giới thiệu sản phẩm này có thể thay thế rau xanh trong bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, sau khi kiểm tra, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) xác định kẹo Kera chỉ là thực phẩm bổ sung, không có tác dụng như quảng cáo.

Khi vụ việc bị phanh phui, dư luận bức xúc, yêu cầu các bên liên quan chịu trách nhiệm. Bộ Công Thương và các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng cũng vào cuộc để xử lý các vi phạm liên quan đến quảng cáo sai lệch, cảnh báo người tiêu dùng không tin tưởng thái quá vào KOL, KOC.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Chị Em Rọt - đơn vị công bố kẹo rau củ Kera sau đó đã bị Sở An toàn thực phẩm TP HCM xử phạt 125 triệu đồng, yêu cầu thu hồi hàng hóa, nộp lại tiền đã thu từ bán sản phẩm vi phạm và phải ghi nhãn đúng quy định trước khi tiếp tục lưu thông.

Quang Linh Vlog và Hằng Du Mục phải xin lỗi người tiêu dùng vì quảng cáo không đúng về kẹo rau củ Kera. Đây là hai tên tuổi nổi tiếng trên mạng xã hội và thường livestream bán hàng đạt doanh thu lớn. Cả hai bị cơ quan chức năng phạt 140 triệu đồng.

Ngoài ra, mới đây, Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (VICOPRO) đã có công văn gửi đến các cơ quan chức năng về việc đề nghị xem xét các hoạt động bán hàng trực tuyến của các KOL, KOC. Cụ thể, cơ quan này nhận được nhiều đơn thư phản ánh, kiến nghị từ người tiêu dùng và nhà bán lẻ tại Việt Nam về việc nhiều KOL, người nổi tiếng hoạt động kinh doanh online có dấu hiệu bất hợp lý, gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường thời gian vừa qua. Trong số các KOL này có trường hợp của Võ Hà Linh.

Theo đó, Võ Hà Linh liên tục bị phản ánh có hành vi bán phá giá, cung cấp hàng hóa kém chất lượng và kêu gọi người dân tích trữ hàng hóa. Những phản ánh này gây ra nhiều lo ngại cho cộng đồng người tiêu dùng cũng như tác động không nhỏ đến thị trường.

Trước phiên livestream bán hàng ngày 15/3/2025, trên Facebook có tích xanh, Võ Hà Linh đã kêu gọi người tiêu dùng mua hàng số lượng lớn với lý do sàn thương mại điện tử sắp tăng phí vào đầu tháng 4 tới.

KOL này còn bị tố liên tục bán hàng với giá thấp không tưởng, thấp hơn nhiều lần so với mức giá thị trường, dẫn đến ảnh hưởng tiêu cực đối với hoạt động bán lẻ hàng hóa tại các cửa hàng truyền thống. Theo đơn thư người dân gửi về Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt nam, nếu tình trạng này tiếp diễn, thị trường tiêu dùng có thể mất cân bằng, gây thiệt hại cho các nhà bán lẻ và ảnh hưởng đến thói quen mua sắm của người tiêu dùng.

Tổ chức nào bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng?

Hiện nay, tại Việt Nam, có ba tổ chức chính đứng ra bảo vệ người tiêu dùng trước những chiêu trò quảng cáo từ KOL, KOC.

Thứ nhất là Cục Cạnh tranh và Bảo vệ Người tiêu dùng (VCCA) - Bộ Công Thương. Là cơ quan quản lý nhà nước trực thuộc Bộ Công Thương, VCCA có vai trò giám sát các hoạt động thương mại, xử lý vi phạm về quảng cáo và bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng. Khi người tiêu dùng phát hiện nội dung quảng cáo sai lệch từ KOL, KOC hoặc gặp phải sản phẩm không đúng như cam kết, họ có thể gửi đơn khiếu nại đến VCCA để được xem xét và giải quyết.

Cục này cũng có quyền xử phạt các doanh nghiệp và cá nhân vi phạm quy định về quảng cáo, góp phần lập lại trật tự trong môi trường truyền thông thương mại. Ngoài ra, VCCA thường xuyên phối hợp với các cơ quan báo chí để cảnh báo người tiêu dùng về các chiêu trò tiếp thị tinh vi.

Thứ hai là Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS). Đây là tổ chức xã hội được thành lập với mục tiêu hỗ trợ người tiêu dùng trong việc bảo vệ quyền lợi của mình. VINASTAS thực hiện nhiều hoạt động quan trọng như: Công bố kết quả kiểm nghiệm sản phẩm, giúp người tiêu dùng phân biệt hàng thật - hàng giả. Hỗ trợ pháp lý, giải quyết khiếu nại, làm cầu nối giữa người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tổ chức các chương trình nâng cao nhận thức về quyền lợi của khách hàng trong giao dịch thương mại.

Nếu một sản phẩm bị phản ánh có dấu hiệu gian lận, VINASTAS có thể tiến hành điều tra và đưa ra cảnh báo công khai, giúp người tiêu dùng tránh rơi vào bẫy quảng cáo sai sự thật.

Thứ ba là Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (VICOPRO). Tuy ít được nhắc đến hơn so với VINASTAS, nhưng VICOPRO cũng là một tổ chức có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ người tiêu dùng. Hội này tập trung vào các hoạt động như: Tiếp nhận khiếu nại và hỗ trợ người tiêu dùng xử lý tranh chấp với doanh nghiệp. Tham gia xây dựng chính sách, đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường kiểm soát quảng cáo trên mạng xã hội. Hợp tác với các cơ quan chức năng, kiểm tra, giám sát các chiến dịch quảng cáo có dấu hiệu vi phạm.

VICOPRO đặc biệt chú trọng đến các ngành hàng dễ bị ảnh hưởng bởi quảng cáo sai sự thật, như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thiết bị gia dụng, giúp khách hàng có kênh bảo vệ quyền lợi mạnh mẽ hơn.

Trong kỷ nguyên số, khi niềm tin có thể bị thao túng chỉ bằng một video hay vài dòng review trên mạng, dù có các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, nhưng bản thân khách hàng cũng cần chủ động trang bị kiến thức để tránh bị dẫn dắt bởi những lời quảng cáo “có cánh” trên mạng xã hội.

Ông Vũ Văn Trung - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam cho biết: “Một số nguyên tắc quan trọng mà người tiêu dùng cần biết và nhớ rõ để tránh bị dẫn dắt hay tin vào những lời quảng cáo, bao gồm: Không vội tin vào review của KOL, KOC, đặc biệt là những lời khen quá mức về sản phẩm/dịch vụ. Kiểm tra kỹ thông tin, ưu tiên mua hàng từ các thương hiệu uy tín, có giấy phép rõ ràng. Tìm hiểu phản hồi từ những nguồn độc lập, tránh bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng số đông trên mạng xã hội. Nếu phát hiện vi phạm, mạnh dạn khiếu nại đến các tổ chức như VCCA, VINASTAS, VICOPRO để được bảo vệ”.

×