hoặc
Vui lòng nhập thông tin cá nhân
hoặc
Vui lòng nhập thông tin cá nhân
Nhập email của bạn để lấy lại mật khẩu
Dịch Chikungunya đang bùng phát toàn cầu do biến đổi khí hậu, muỗi Aedes mở rộng địa bàn, đô thị hóa nhanh và miễn dịch cộng đồng thấp.
Từ đầu năm 2025, nhiều quốc gia ghi nhận các đợt bùng phát Chikungunya với hàng trăm nghìn ca mắc, gây sốt, đau khớp và đau cơ. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Âu (ECDC), tính đến giữa năm đã có hơn 240.000 ca bệnh và 90 ca tử vong tại ít nhất 16 quốc gia và vùng lãnh thổ ở bốn châu lục.
Cập nhật dịch tễ của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) hồi tháng 6 cũng cho thấy dịch đang lan rộng tại nhiều khu vực.
Một trong những điểm nóng lớn nhất là Quảng Đông (Trung Quốc), đặc biệt tại thành phố Phật Sơn, nơi số ca mắc vượt 7.000 đầu tháng 8.
Chính quyền địa phương triển khai chiến dịch kiểm soát véc tơ quy mô lớn với chiến thuật “diệt muỗi” đồng thời phong tỏa, cách ly ca bệnh, áp dụng mô hình từng dùng trong cao điểm Covid-19 để tránh lây truyền chéo qua muỗi trong bệnh viện.
Các chuyên gia phân tích nguyên nhân là sự cộng hưởng của thời tiết mưa bão kéo dài, đô thị đông đúc và mức miễn dịch cộng đồng rất thấp. Khí hậu đóng vai trò then chốt: thời tiết ấm hơn, lượng mưa gia tăng kéo dài ngoài mùa đã tạo môi trường thuận lợi cho muỗi Aedes sinh sôi.
Năm 2025, mùa mưa đến sớm và bất thường tại nhiều vùng nhiệt đới. Tại Mumbai (Ấn Độ), số ca bệnh tăng vọt trùng thời điểm mưa đầu mùa. Nghiên cứu ở Brazil cho thấy El Niño làm tăng mật độ muỗi truyền bệnh như dengue – chung véc tơ với chikungunya – góp phần thúc đẩy dịch.
Song song đó, sự mở rộng phạm vi sống của muỗi Aedes, đặc biệt Aedes albopictus, khiến nguy cơ lây bệnh xuất hiện ở cả vùng ôn đới vốn ít ghi nhận trước đây. Mô hình phân bố cho thấy loài này đã thiết lập ổ ở nhiều khu vực châu Âu, làm tăng nguy cơ dịch bản địa khi có ca nhập khẩu.
Ở Đông Á, đặc biệt Trung Quốc, dân số gần như không có miễn dịch sẵn với virus nên khi mầm bệnh xâm nhập qua đường du lịch, lao động hoặc thương mại, dịch dễ lan nhanh hơn so với các vùng từng lưu hành.
Quá trình đô thị hóa nhanh, mật độ dân cư cao, cùng điều kiện vệ sinh chưa đảm bảo càng làm nguy cơ tăng. Các công trình xây dựng, vật dụng chứa nước trở thành ổ sinh sản của lăng quăng.
Tại nhiều thành phố nhiệt đới, chỉ số vật chứa dương tính thường tăng mạnh vào mùa mưa, góp phần trực tiếp vào số ca bệnh – điều từng thấy trong các vụ dịch tại Mỹ Latinh và Brazil.
Dòng di chuyển quốc tế và thương mại toàn cầu cũng giúp virus lan sang những nước chưa lưu hành, đặc biệt vào mùa muỗi hoạt động mạnh. ECDC đã triển khai báo cáo dịch tễ hằng tuần để giám sát nguy cơ bùng phát ở châu Âu, đồng thời khuyến cáo tăng cường kiểm soát nhập cảnh và giám sát véc tơ.
Số ca ghi nhận tăng một phần do năng lực xét nghiệm và giám sát dịch tễ được cải thiện. WHO và ECDC đã chuẩn hóa báo cáo dịch tễ theo tuần, tháng, tích hợp giám sát dengue, chikungunya và Zika. Cách làm này giúp phát hiện sớm, dữ liệu toàn diện hơn, khiến dịch “có vẻ” bùng phát mạnh hơn nhờ báo cáo hiệu quả. PAHO tại châu Mỹ cũng áp dụng mô hình tương tự.
Tình hình ở Ấn Độ và châu Âu minh chứng rõ xu hướng này. Mumbai và bang Maharashtra ghi nhận ca bệnh tăng rõ rệt so với 2024, trùng mùa mưa đầu vụ. Chikungunya xuất hiện song hành với dengue và sốt rét, tạo áp lực lớn lên y tế.
Ở châu Âu, dù ca bệnh còn rải rác, nguy cơ ổ dịch cục bộ vẫn hiện hữu tại nơi Aedes albopictus sinh sống ổn định, nhất là nếu mùa hè kéo dài và chưa kiểm soát véc tơ hiệu quả. Tại châu Mỹ, số ca cao duy trì theo chu kỳ mùa ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới có véc tơ quanh năm.
Về phòng ngừa dài hạn, vaccine là giải pháp được quan tâm. Mỹ đã phê duyệt hai loại là IXCHIQ (virus sống giảm độc lực) và VIMKUNYA (virus bất hoạt), được CDC và ACIP khuyến nghị cho người tới vùng dịch.
Nhìn chung, sự lan rộng mạnh của Chikungunya hiện nay là kết quả từ nhiều yếu tố hội tụ: nguồn lây nhập khẩu, véc tơ hiện diện rộng nhờ khí hậu thuận lợi, dân số ngoài vùng lưu hành không có miễn dịch, cộng thêm đô thị hóa nhanh, môi trường tồn đọng nước và vệ sinh chưa đồng bộ, cùng năng lực giám sát – xét nghiệm tăng giúp phát hiện sớm. Phản ứng y tế công cộng hiệu quả cần bao gồm diệt lăng quăng, phun hóa chất, xử lý ổ nước đọng, cách ly ca bệnh, tăng giám sát véc tơ, báo cáo dịch tễ minh bạch và kết nối thông tin giữa các cấp y tế theo khuyến nghị của WHO, ECDC.
Trước tình hình dịch Chikungunya bùng phát mạnh tại nhiều khu vực trên thế giới, Bộ Y tế đề nghị các địa phương siết chặt giám sát tại cửa khẩu, cộng đồng và chuẩn bị kịch bản ứng phó, kết hợp phòng chống cùng sốt xuất huyết.
Việt Nam ghi nhận sự hiện diện phổ biến của muỗi Aedes albopictus – tác nhân truyền virus Chikungunya – nhưng số ca mắc bệnh này rất ít. Nguyên nhân có thể do đặc tính loài muỗi này sống chủ yếu ngoài thiên nhiên, hạn chế tiếp xúc gần với con người.
Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC), từ đầu năm đến nay, thế giới ghi nhận khoảng 240.000 ca nhiễm vi rút chikungunya và 90 ca tử vong tại 16 quốc gia, vùng lãnh thổ thuộc châu Mỹ, châu Phi, châu Á và châu Âu.
Vụ tai nạn thảm khốc đã xảy ra tại xã Phong Dụ Thượng (Lào Cai), một cán bộ xã lái ô tô lao vào đám đông xem văn nghệ, khiến một cháu bé tử vong và 10 người bị thương.
Cục Hải quan cho biết, thời gian gần đây lực lượng chức năng đã bắt giữ nhiều lô hàng xuất khẩu như tỏi, mỏ hàn điện, ghế gấp có dấu hiệu giả mạo xuất xứ Việt Nam để xuất khẩu đi Mỹ.
6 bị can, trong đó có giám đốc nhiều công ty dược, bị cáo buộc sản xuất, tiêu thụ hàng chục triệu sản phẩm thực phẩm chức năng giả, thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng.
Nhóm tội phạm xuyên quốc gia lập hệ thống kinh doanh đa cấp trá hình, huy động hàng tỷ USD qua đồng tiền ảo PaynetCoin.
Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh đề nghị Hà Nội xây dựng giải pháp hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân, doanh nghiệp khi chuyển đổi sang phương tiện xanh.
Trước tình hình dịch Chikungunya bùng phát mạnh tại nhiều khu vực trên thế giới, Bộ Y tế đề nghị các địa phương siết chặt giám sát tại cửa khẩu, cộng đồng và chuẩn bị kịch bản ứng phó, kết hợp phòng chống cùng sốt xuất huyết.
