Rủi ro pháp lý và khó kiểm soát dòng tiền

Khi tiền từ thiện được chuyển vào tài khoản cá nhân, dòng tiền này dễ bị lẫn với thu nhập cá nhân của người nhận, gây khó khăn trong việc kiểm toán, kê khai và giải trình với cơ quan chức năng.

Theo quy định tại Nghị định 93/2021/NĐ-CP về vận động, tiếp nhận, phân phối và sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện, các cá nhân chỉ được tiếp nhận tiền, tài sản từ thiện trong trường hợp ủy quyền của tổ chức hợp pháp hoặc thuộc diện cứu trợ khẩn cấp.

Việc tự ý kêu gọi quyên góp lớn qua tài khoản cá nhân có thể vi phạm quy định này và tạo kẽ hở cho hành vi chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.

Vụ Đan Trường và làn sóng tranh cãi

Mới đây, ca sĩ Đan Trường đăng tải thông tin kêu gọi quyên góp cứu trợ đồng bào bị ảnh hưởng bão lũ qua số tài khoản cá nhân. Dù nam ca sĩ công khai sao kê chi tiết và sau đó chuyển toàn bộ hơn 290 triệu đồng cho Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các tỉnh chịu thiệt hại, anh vẫn hứng chịu nhiều ý kiến trái chiều.

Một bộ phận cư dân mạng đặt câu hỏi về tính minh bạch và lo ngại tiền có thể bị “lạm dụng” trước khi đến tay người cần giúp đỡ. Sau vài ngày, Đan Trường đã đóng tài khoản nhận tiền và ngừng kêu gọi theo hình thức cũ.

Trường hợp này cho thấy dù người nổi tiếng có thiện chí đến đâu, việc sử dụng tài khoản cá nhân vẫn dễ gây hiểu lầm và làm mất lòng tin của công chúng.

Một số trường hợp nghệ sĩ bị tổn hại hình ảnh vì thiếu hiểu biết khi làm từ thiện

Phan Anh: Năm 2016, MC Phan Anh trở thành hiện tượng khi kêu gọi được hơn 24 tỷ đồng hỗ trợ đồng bào miền Trung lũ lụt, với khoản tiền riêng của anh 500 triệu đồng từ tiền bán nhà. Tuy nhiên, con số khủng này nhanh chóng khơi dậy nghi ngờ về tính minh bạch, đặc biệt khi anh sử dụng tài khoản cá nhân và có khoản chênh lệch sau khi chi tiêu.

Dư luận thời điểm đó cho rằng anh ôm tiền hoặc sử dụng sai mục đích, dẫn đến chỉ trích gay gắt trên mạng xã hội. Trước áp lực, Phan Anh tổ chức họp báo, lập website công khai hóa đơn, biên bản và sao kê chi tiết, khẳng định toàn bộ số tiền đã được phân phối đúng cam kết.

Đến năm 2021, giữa cơn bão sao kê lan rộng, anh tiếp tục tung hơn 6,5 kg giấy tờ sao kê từ các hoạt động từ thiện cũ, bao gồm cả vụ Hà Giang 2018 bị nghi ăn chặn. Nam MC viết: "Nếu thấy bất kỳ dấu hiệu nào về việc mình ăn chặn từ thiện, xin hãy kiện mình, tố cáo với công an". Vụ việc khiến sự nghiệp Phan Anh đóng băng, bị tẩy chay khi trở lại phim ảnh VTV năm 2022. Anh từng chia sẻ: "Minh bạch là đương nhiên, người dân có quyền đòi hỏi".

Thủy Tiên: Ca sĩ Thủy Tiên nổi lên như biểu tượng từ thiện năm 2020 khi kêu gọi hơn 177 tỷ đồng hỗ trợ miền Trung chỉ trong hơn hai tuần, tự bỏ gần 4 tỷ đồng cho chuyến đi đầu tiên. Cô trực tiếp chi hơn 178 tỷ đồng cho 61.532 hộ dân tại bảy tỉnh, sử dụng tài khoản cá nhân để nhận quyên góp. Tuy nhiên, đến năm 2021, làn sóng yêu cầu sao kê từ cộng đồng mạng đẩy nữ ca sĩ vào tâm bão, với nghi vấn về khoản chênh lệch nhỏ và tính minh bạch chi tiêu.

Thủy Tiên đã livestream tại ngân hàng, công bố 18.107 trang sao kê từ ngày 8/10/2020 đến 24/2/2021, chứng minh số dư cuối chỉ còn hơn 4 triệu đồng lãi suất. Cô kèm biên bản xác nhận từ chính quyền địa phương và thư cảm ơn từ người dân. Đến năm 2022, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an kết luận Thủy Tiên "không chiếm đoạt tiền từ thiện".

Vụ việc khiến cô bị antifan tấn công liên tục, ảnh hưởng đến sự nghiệp và gia đình. Thủy Tiên từng khóc: "Nếu tôi sai, Trời Phật không để yên", và quyết định ngừng kêu gọi quyên góp lớn, chỉ dùng tiền túi cho thiện nguyện sau này.

Ngoài hai nghệ sĩ Phan Anh và Thủy Tiên, một số người nổi tiếng khác cũng bị ảnh hưởng danh tiếng vì kêu gọi từ thiện thông qua tài khoản cá nhân như Trấn Thành, Đàm Vĩnh Hưng, Phạm Thoại... Tuy sau đấy, họ đều được cơ quan chức năng kết luận không "ăn chặn" tiền từ thiện nhưng cũng là bài học đắt giá, khiến họ vướng vào lùm xùm không đáng có.

Trách nhiệm minh bạch

Những ồn ào liên quan đến từ thiện không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân nghệ sĩ mà còn làm xói mòn niềm tin chung vào các hoạt động thiện nguyện. Nhiều người lo ngại rằng một số trường hợp lợi dụng lòng tốt để trục lợi sẽ khiến những nghệ sĩ thực sự có tâm huyết bị “vạ lây”.

Hậu quả là công chúng ngày càng thận trọng, thậm chí e dè khi tham gia đóng góp. Các chuyên gia pháp lý và cơ quan quản lý khuyến cáo nghệ sĩ nên chuyển hướng kêu gọi về các tổ chức uy tín như Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp, Hội Chữ thập đỏ, Quỹ tấm lòng Việt…

Từ các vụ việc của Phan Anh, Thủy Tiên, Trấn Thành, Đàm Vĩnh Hưng và Phạm Thoại cho thấy, dù xuất phát từ tấm lòng, việc kêu gọi từ thiện qua tài khoản cá nhân dễ dẫn đến nghi ngờ, vi phạm Nghị định 93/2021/NĐ-CP về quản lý tài khoản riêng. Nhiều nghệ sĩ sau đó chọn cách an toàn: chuyển trực tiếp vào quỹ MTTQ hoặc vận động hiện vật. Giữa lúc khó khăn vẫn còn, những nghĩa cử thiện nguyện chân thành cần được khuyến khích, nhưng phải đi đôi với trách nhiệm minh bạch. Chỉ khi đó, sao Việt mới thực sự trở thành "cầu nối" đáng tin cậy giữa tấm lòng vàng của công chúng và những mảnh đời bất hạnh.

Ưu tiên vận động quyên góp hiện vật (quần áo, nhu yếu phẩm, sách vở…) hoặc trực tiếp đứng ra tổ chức chương trình cứu trợ thay vì kêu gọi tiền mặt.

Từ thiện là nghĩa cử cao đẹp, nhưng chỉ thực sự đẹp khi được thực hiện đúng pháp luật và minh bạch. Với người nổi tiếng – những người luôn được công chúng dõi theo từng hành động – việc lựa chọn phương thức phù hợp không chỉ bảo vệ hình ảnh cá nhân mà còn góp phần xây dựng niềm tin xã hội bền vững.

Những nghĩa cử thiện nguyện chân thành cần được khuyến khích, nhưng phải đi đôi với trách nhiệm minh bạch. Chỉ khi đó, sao Việt mới thực sự trở thành "cầu nối" đáng tin cậy giữa tấm lòng vàng của công chúng và những mảnh đời bất hạnh.

×