Trong khi thế giới vẫn đang say sưa với những khả năng kỳ diệu của trí tuệ nhân tạo (AI), thượng nghị sĩ Mỹ Mark Warner, cựu CEO công nghệ đã cảnh báo, cơn sóng thần AI sắp ập đến, những nạn nhân đầu tiên chính là những cử nhân vừa rời ghế nhà trường.

Theo Mark Warner, thượng nghị sĩ liên bang của Đảng Dân chủ, cùng với sự phát triển tốc độ cao của công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), các cử nhân mới ra trường sẽ phải đối mặt với cuộc khủng hoảng việc làm nghiêm trọng nhất lịch sử. Ông ước tính rằng trong vòng 2 đến 3 năm tới, tỷ lệ thất nghiệp của các cử nhân vừa tốt nghiệp có thể tăng vọt lên 25%. Đây không phải sự suy thoái kinh tế thông thường, đây là thay đổi kiến tạo, cuộc cách mạng không tiếng súng đang diễn ra trên thị trường lao động.

Tốt nghiệp là thất nghiệp

Xu hướng này đã bắt đầu, dữ liệu chính thức của Cục Thống kê Lao động Mỹ cho thấy tỷ lệ thất nghiệp của nhóm này đã tăng từ 7.4% lên 9.3% chỉ trong hai năm và đây mới chỉ là khởi đầu. Warner vẽ ra viễn cảnh còn đen tối hơn, đó là "sự hỗn loạn xã hội chưa từng có tiền lệ". Mark Warner đánh giá sự tác động của AI lên thị trường lao động là quả bom hẹn giờ được tạo thành từ hai kíp nổ, một bên là sự phẫn uất của hàng triệu người trẻ có học thức nhưng không có tương lai, một bên là sự tức giận của các bậc cha mẹ đã đổ cả gia tài đầu tư vào việc học của con cái để rồi mất trắng.

Đối mặt với tác động của AI, thượng nghị sĩ Warner đang xây dựng kế hoạch tái đào tạo nghề nghiệp quy mô lớn và cho rằng các tập đoàn AI khổng lồ phải chịu trách nhiệm, gánh vác 70% đến 80% chi phí đào tạo. Ông đã gửi lời kêu gọi đến ngành công nghệ: "Hỡi các ông trùm công nghệ, hãy giúp chúng tôi lên kế hoạch cho nội dung của các khóa đào tạo kéo dài trong 5 năm".

Quốc hội đã nhiều lần tổ chức các phiên điều trần về tác động của AI đối với thị trường lao động, các tổ chức công đoàn cũng liên tục yêu cầu có cơ chế để bảo vệ người lao động. Nhưng thượng nghị sĩ Warner thừa nhận rằng cơ hội để Quốc hội thông qua dự luật an toàn AI không lớn. "Về các dự luật thực tế, tôi không thấy nhiều hy vọng. Tôi nghĩ rằng hiện tại thực sự không có nhiều tiến triển cụ thể".

Thượng nghị sĩ Warner cũng dự đoán rằng, việc các trung tâm dữ liệu tiêu thụ lượng điện khổng lồ dẫn đến giá điện tăng vọt sẽ trở thành vấn đề quan trọng trong các cuộc bầu cử giữa kỳ sắp tới. Ông chủ trương rằng các gã khổng lồ công nghệ như Amazon, Google nên tự chịu chi phí điện năng của mình, tránh chuyển gánh nặng sang người dân.

Giải pháp nào cho thế hệ trẻ?

Trong lịch sử, mọi cuộc cách mạng công nghệ đều đi kèm với sự hủy diệt, những công việc cũ mất đi, những công việc mới ra đời. Có lý do để tin rằng lần này mọi chuyện sẽ khác, sự khác biệt nằm ở hai từ, tốc độ và bản chất.

Về bản chất, các cuộc cách mạng trước đây chủ yếu tự động hóa sức lao động chân tay. Cuộc cách mạng AI lại đang tự động hóa sức lao động trí óc. Nó nhắm thẳng vào những kỹ năng mà hệ thống giáo dục đại học đang đào tạo như viết lách, phân tích dữ liệu, lập trình, thiết kế. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, những người có bằng cấp lại là nhóm dễ bị tổn thương nhất.

Về tốc độ, các cuộc cách mạng trước mất hàng thập kỷ để diễn ra, cho xã hội thời gian để thích ứng. Cuộc cách mạng AI đang diễn ra trong vài năm, thậm chí vài tháng. Sẽ không có đủ thời gian để hệ thống giáo dục thay đổi, để người lao động kịp tái đào tạo. Đây là lý do tại sao dự báo của thượng nghị sĩ Warner không phải là sự cường điệu.

Đề xuất của ông về việc các ông trùm công nghệ phải chi trả cho việc tái đào tạo là hoàn toàn hợp lý. Họ là những người hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc cách mạng này, vì vậy họ phải có trách nhiệm xã hội trong việc giảm thiểu những tác động tiêu cực của nó. Nhưng câu hỏi lớn hơn là, tái đào tạo để làm gì khi chính AI cũng đang học cách làm những công việc mới, đâu sẽ là những vùng đất an toàn cho con người? Trong khi các chính trị gia còn đang tranh cãi, công nghệ vẫn đang tiến về phía trước với một tốc độ phi mã, tương lai của cả một thế hệ đang bị ảnh hưởng trực tiếp.

×