Một sáng Hà Nội đổ nắng, dòng người chen chúc trên đường Nguyễn Xiển. Giữa nhịp sống hối hả, tiếng còi xe lấn át mọi thanh âm, một chàng trai trẻ lặng lẽ bước đi, tay cầm cây gậy dò đường - biểu tượng quen thuộc của người khiếm thị. Nhưng ít ai biết, đằng sau dáng vẻ có phần chậm rãi ấy là một trí tuệ sắc bén, một trái tim không lùi bước và một tâm hồn tràn đầy ánh sáng.

Đó là Lã Minh Trường, 25 tuổi, quê ở Hưng Yên, người từng giành hơn 19 huy chương quốc gia (8 huy chương vàng, 6 huy chương bạc, 5 huy chương đồng) ở bộ môn cờ vua người khuyết tật và là một trong 10 Gương mặt trẻ tiêu biểu Thủ đô 2022. Nhưng nếu chỉ gọi Trường trong danh xưng “kỳ thủ khiếm thị” thì quả là thiếu sót. Cậu còn là nhà hoạt động xã hội, là người mở tủ sách cho trẻ em vùng cao, là người mang trung thu đến với bệnh nhi, là người dựng nên những dự án thay đổi nhận thức cộng đồng. Và tất cả bắt đầu từ… một bàn cờ.

Bàn cờ không giống ai

Kỳ thủ thường luyện cờ với đôi mắt, còn Trường luyện cờ bằng trí nhớ và xúc giác. Bộ bàn cờ của Trường được thiết kế khác biệt, các quân đều có chốt cắm xuống bàn để không bị xô lệch, quân đen được đánh dấu bằng chiếc đinh nhỏ trên đỉnh, các ô đen được thiết kế nhô cao hơn ô trắng để dễ phân biệt bằng tay. Trường không nhìn bàn cờ, cậu “sờ” ra thế trận.

Trí nhớ là vũ khí sống còn

“Chúng em không có lợi thế quan sát như người sáng mắt, nên phải ghi nhớ toàn bộ thế trận vào đầu. Cái gì mắt không thấy, thì não phải tưởng tượng. Và trí nhớ là vũ khí sống còn”, Trường kể, giọng đều đều nhưng ánh lên sự tự tin.

Từ những bài tập khai cuộc, thế cờ phức tạp, đến cả các nước đi kinh điển của kỳ thủ quốc tế, Trường luyện hết. Tại đội tuyển thể thao khuyết tật Hà Nội (1B Lê Hồng Phong, Ba Đình), ngày nào cậu cũng đều đặn bắt hai chuyến xe buýt, vượt hơn 10 cây số chỉ để kịp giờ luyện tập lúc 8 giờ sáng. Có những buổi luyện kéo dài đến trưa, rồi về nhà chỉ kịp ăn cơm, nghỉ một chút rồi tiếp tục học tập hoặc làm việc cộng đồng.

“Mỗi ngày đi đường với em là một hành trình. Qua đường, lên xe, xuống xe… cái gì cũng phải cẩn trọng, bởi chỉ cần một sơ suất nhỏ là có thể bị ngã. Nhưng may mắn là em có cây gậy, có thói quen dậy sớm và có lòng tốt của người đi đường”, Trường cười hiền.

Trường bắt đầu chơi cờ vua từ lớp 6. Khi đó, nhà trường tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh khiếm thị. Một thầy giáo dạy cờ vua nhận ra khả năng ghi nhớ và tư duy của Trường nên đã đề xuất để cậu theo lớp nâng cao. Lúc ấy, Trường chỉ nghĩ đó là trò chơi. Nhưng càng chơi, càng đam mê. Những thế cờ lắt léo, những nước đi bất ngờ trở thành nơi Trường được tự do chiến đấu, nơi ánh sáng trong đầu cậu rõ hơn bất kỳ ánh sáng nào ngoài đời.

Năm 2017, Trường bước vào đội tuyển trẻ với vị trí “không ai đặt nhiều kỳ vọng”. Thế nhưng tại giải trẻ toàn quốc ở TP HCM, cậu đã làm điều kỳ diệu, giành huy chương vàng đầu tiên sau trận lật ngược thế cờ không tưởng. “Ván cờ đó em bị dồn vào thế thua, nhưng em không đầu hàng. Em cố níu bằng thời gian, bằng sức bền, chờ đối thủ sơ hở. Và khi bạn ấy sai, em lật lại được ván cờ, giành huy chương vàng đầu tiên. Đó là ván cờ khó quên nhất trong đời em”.

Chính từ khoảnh khắc lật ngược ấy, Trường được giữ lại đội tuyển và theo đuổi hành trình thể thao chuyên nghiệp cho đến ngày nay. Cậu chưa từng giành huy chương ở đấu trường thế giới, nhưng mỗi ngày luyện tập, mỗi sáng lên xe, mỗi ván cờ căng thẳng với đồng đội là một hành trình không ai thấy nhưng đầy ý nghĩa.

Không chỉ cờ vua, mà là cuộc đời

Cờ vua không phải là tất cả với Trường. Bước ra ngoài bàn cờ, cậu là người “chơi những nước đi lớn” trong cộng đồng. Từ thời còn là sinh viên ngành Công tác xã hội tại Đại học Sư phạm Hà Nội, Trường đã nổi bật khi làm Phó Bí thư Liên Chi đoàn, Chủ nhiệm CLB Sinh viên khuyết tật Hà Nội, người khởi xướng Tủ sách Hy vọng cho học sinh vùng cao ở Sơn La, tổ chức chương trình “Trung thu yêu thương” cho bệnh nhi tại Viện Huyết học - Truyền máu Trung ương, phối hợp cùng các tổ chức quyên góp được hơn 20 triệu đồng hỗ trợ người khiếm thị ở Bắc Ninh trong đại dịch COVID-19, diễn giả truyền cảm hứng trong các chương trình của Liên Hiệp Quốc.

Dự án của Trường không chỉ hướng đến người khuyết tật mà còn muốn người khuyết tật trở thành người tạo ra giá trị. “Trước đây em chỉ nghĩ người khuyết tật cần được giúp đỡ. Nhưng rồi em nhận ra, chúng em cũng có thể là người hành động, đóng góp, cống hiến và truyền cảm hứng. Chúng em không chỉ sống, mà còn phải sống có trách nhiệm, sống để lan tỏa giá trị”, Trường bộc bạch.

Trong mắt nhiều người, Trường là một người truyền cảm hứng. Nhưng với cậu, điều quan trọng nhất không phải là truyền cảm hứng, mà là hành động. “Em muốn làm được điều gì đó thật cụ thể. Có thể là giúp một em bé đọc được sách, hay để một người bạn khiếm thị có chỗ chia sẻ. Dù nhỏ thôi, nhưng có ích”.

Trường từng là diễn giả trong nhiều chương trình lớn như Hội nghị Thanh niên Liên Hợp Quốc (UNYD), diễn đàn Người khuyết tật Việt Nam, đối thoại thanh niên do Đại sứ quán Mỹ tổ chức. Ở đó, Trường không nói về bản thân như một người khuyết tật, mà nói như một người bình thường đang sống hết mình.

Trái tim sáng và nước cờ dài

Sinh ra đã mang dị tật đục thủy tinh thể, đôi mắt của Trường chưa từng thấy rõ khuôn mặt mẹ hay ánh nắng ban mai. Nhưng cậu lại sống với ánh sáng từ bên trong, ánh sáng của tinh thần trách nhiệm, của sự vươn lên không ngừng, của những ván cờ đời không đầu hàng nghịch cảnh.

“Em chỉ mong sống có trách nhiệm. Trách nhiệm với bản thân, với gia đình, với cộng đồng – và với những người đã từng hy sinh để chúng ta được sống bình yên hôm nay”, Trường nói khi được hỏi về ước mơ.

Cậu đang học thêm kỹ năng công nghệ, rèn luyện tiếng Anh, trau dồi kỹ năng nói trước đám đông. Trường mơ một ngày có thể làm việc trong lĩnh vực truyền thông xã hội, trở thành người tư vấn, hỗ trợ tâm lý và đào tạo kỹ năng cho người khiếm thị, người yếu thế.

“Em muốn xây dựng một nền tảng trực tuyến, nơi người khiếm thị có thể học kỹ năng sống, kỹ năng sử dụng công nghệ, kể cả học cờ vua. Em tin ai cũng có thể mạnh mẽ hơn nếu được trao cơ hội đúng”.

Không ồn ào, không kêu gọi lòng thương hại, Lã Minh Trường tự thân bước đi, từng bước đều đặn như một nước cờ chậm nhưng chắc. Và dù không nhìn thấy bàn cờ trước mặt, Trường lại thấy rõ con đường mình cần đi bằng tất cả niềm tin.

×