Tổng thống Mỹ Donald Trump từ lâu đã chỉ trích thâm hụt thương mại khổng lồ giữa hai nước và trong chiến dịch tranh cử, ông từng đe dọa áp thuế lên đến 60% đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ. Điều đó có nghĩa là Bắc Kinh có thể sẽ là mục tiêu chính của các biện pháp dự kiến được công bố vào thứ Tư tới (giờ Mỹ).

Chiến thuật “không rõ ràng”

Tuy nhiên, trong những ngày gần đây, Trump lại gợi ý rằng ông có thể giảm thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc như một phần của thỏa thuận lớn hơn liên quan đến việc bán nền tảng mạng xã hội TikTok của Trung Quốc.

Phát biểu trên chuyên cơ Air Force One hôm Chủ nhật, ông Trump một lần nữa cam kết sẽ đạt được thỏa thuận về nền tảng này trước hạn chót vào 5/4, theo CNN. Ông cũng ca ngợi "mối quan hệ tuyệt vời" với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ngay cả khi ông thắt chặt các biện pháp kiểm soát đối với khả năng tiếp cận công nghệ Mỹ của Trung Quốc.

Bắc Kinh không phải là bên duy nhất phải đối mặt với sự thay đổi thất thường của ông Trump trong nhiệm kỳ thứ hai. Tổng thống Mỹ dường như đang sử dụng sự bất định như một vũ khí chiến thuật khi đối đầu với các đối tác thương mại trên toàn cầu.

Ngày 31/3, thị trường chứng khoán châu Á giảm theo xu hướng của hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ, do lo ngại về các mức thuế sắp tới. Thị trường chứng khoán Nhật Bản và Hàn Quốc, nơi có nhiều hãng sản xuất ô tô có khả năng bị ảnh hưởng nặng nề bởi các biện pháp mà ông Trump công bố tuần trước, chịu tác động mạnh nhất.

Tuy nhiên, đối với Trung Quốc – nền kinh tế có quy mô gần bằng Mỹ và là đối thủ địa chính trị quan trọng của Washington – diễn biến trong quan hệ song phương có thể tác động đến toàn thế giới.

Một kịch bản có thể xảy ra là sự tách rời nền kinh tế Mỹ - Trung trên thực tế, điều này sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả hai nền kinh tế. Một kịch bản khác có thể là hai bên tìm ra cách thức để cùng tồn tại trong nền kinh tế toàn cầu một cách ổn định hơn.

“Chúng ta đang đứng trước một ngã rẽ thực sự”, Scott Kennedy, cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington, nói tại một diễn đàn kinh doanh toàn cầu ở Bắc Kinh tuần trước.

“Có thể các cuộc đàm phán và áp lực sẽ dẫn đến việc rút lại các lời đe dọa và khôi phục mối quan hệ ổn định hơn, nhưng tình hình cũng có thể xấu đi rất nhiều. Thuế có thể tăng vọt và đầu tư có thể sụt giảm, dẫn đến sự tách rời từng phần giữa hai nền kinh tế, kéo theo nhiều tổn thất”, ông nói.

Trước tình hình bất ổn này, Bắc Kinh đã đưa ra thông điệp rõ ràng: Mỹ nên “sớm quay lại con đường đối thoại và hợp tác,” một quan chức Bộ Ngoại giao Trung Quốc phát biểu hồi đầu tháng. Nhưng nếu Mỹ muốn chiến tranh – dù là chiến tranh thuế quan, chiến tranh thương mại hay bất kỳ loại chiến tranh nào khác – thì Trung Quốc cũng “sẵn sàng chiến đấu đến cùng.”

Ăn miếng trả miếng

Trong cuộc gặp mà Mỹ mô tả là "cuộc gặp gỡ giới thiệu" giữa Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong tuần trước, ông Hà đã "bày tỏ mối quan ngại sâu sắc" về các mức thuế hiện tại của Mỹ cũng như khả năng áp thêm thuế vào ngày 2/4, theo truyền thông Trung Quốc.

Một bài viết từ một tài khoản mạng xã hội của Đài truyền hình trung ương Trung Quốc dẫn lời ông Hà: “Nếu Mỹ kiên quyết làm tổn hại lợi ích của Trung Quốc, Trung Quốc sẽ kiên quyết đáp trả”. Ông cũng nhấn mạnh rằng bất kỳ sự thay đổi nào từ phía Mỹ đối với quy chế thương mại của Trung Quốc “sẽ không ảnh hưởng đến sự hợp tác đôi bên cùng có lợi của Trung Quốc với thế giới”.

Trung Quốc đã nhanh chóng đáp trả – dù ở mức độ vừa phải – đối với hai đợt thuế bổ sung 10% mà ông Trump đã áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc xuất khẩu sang Mỹ, đồng thời chuẩn bị một loạt biện pháp đối phó khác.

Tuần trước, Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường đã ký một sắc lệnh tăng cường “Luật chống trừng phạt” của nước này, cho phép Bắc Kinh thực hiện các biện pháp đối phó đối với các quốc gia “kiềm chế hoặc đàn áp” Trung Quốc hoặc phân biệt đối xử với các thực thể và cá nhân Trung Quốc.

Đầu tháng này, Bắc Kinh cũng đã sử dụng các biện pháp chống phân biệt đối xử theo Luật Thương mại Ngoại thương của mình lần đầu tiên để tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Canada. Cuối năm ngoái, chính phủ Trung Quốc sửa đổi các quy định kiểm soát xuất khẩu đối với hàng hóa “lưỡng dụng” và sau đó nhanh chóng siết chặt việc xuất khẩu gallium, germanium, antimony – các nguyên liệu quan trọng ứng dụng trong quân sự.

“Trung Quốc hiểu rằng cách họ đối phó với Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump có thể không còn hiệu quả”, Shen Dingli, chuyên gia quan hệ quốc tế ở Thượng Hải, nhận định. “Bắc Kinh đã đánh giá thấp quyết tâm của Mỹ trong việc tiến hành một cuộc chiến, họ không có đủ ‘đạn dược’ để thực hiện một cuộc chiến ‘ăn miếng trả miếng’ với Mỹ”.

Lần trước, các biện pháp trả đũa của Trung Quốc chủ yếu là áp thuế lên hàng loạt hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ, trước khi hai bên đạt được thỏa thuận thương mại “giai đoạn một” mà nhiều nhà phân tích cho rằng Trung Quốc chưa bao giờ thực hiện đầy đủ.

Lần này, Bắc Kinh đang hành động chiến lược hơn và sử dụng nhiều công cụ khác để hướng tới các cuộc đàm phán cấp cao với Trump nhằm ngăn chặn leo thang căng thẳng, chuyên gia Shen cho biết.

“Việc tách rời và phá vỡ chuỗi cung ứng sẽ gây hại cho tất cả mọi người và không mang lại kết quả gì”, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình phát biểu trước các lãnh đạo doanh nghiệp toàn cầu ở Bắc Kinh tuần trước, trong đó có các CEO của FedEx và Qualcomm. “Ngăn chặn con đường của người khác rốt cuộc cũng chỉ cản trở chính mình”, ông nói.

×