COVID-19 rình rập, người dân lơ là

Dù đã gần 90 ngày không ghi nhận ca mắc COVID-19 trong cộng đồng, nhưng giới chức y tế Việt Nam vẫn hết sức lo lắng thời điểm cuối năm với nhiều thay đổi về thời tiết, biến động nhu cầu đi lại… trong khi tình hình ca bệnh vẫn không ngừng gia tăng trên toàn cầu với hơn 60,8 triệu ca nhiễm. Trao đổi với Báo Phụ Nữ TPHCM, tiến sĩ - bác sĩ Nguyễn Văn Hảo, Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu chống độc người lớn, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM, cho rằng:

- Trong công tác phòng, chống COVID-19, điều quan trọng trước hết chính là phát hiện được ca bệnh. Nhiệm vụ này tức là phải tìm mọi cách tầm soát sao cho phát hiện được ca bệnh, nhất là trong cộng đồng. Kinh nghiệm chúng ta cho thấy khi phát hiện ca bệnh trong cộng đồng kịp thời và áp dụng các biện pháp khu trú, cách ly thì mới dập dịch được. Như vậy, để thực thi nhiệm vụ cực kỳ quan trọng này, phải tăng cường tầm soát như Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã yêu cầu đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm tại hội nghị trực tuyến tăng cường công tác phòng, chống dịch ngày 24/11 vừa qua. Đây cũng là điều kiện tiên quyết để ngăn ngừa các đợt tái bùng phát ở Việt Nam. 

Chi phí tầm soát đang là vấn đề

Phóng viên: Thưa bác sĩ, liên quan công tác đẩy nhanh tốc độ xét nghiệm, ông đánh giá thế nào về năng lực hiện nay của chúng ta?

Bác sĩ Nguyễn Văn Hảo: Trong tay chúng ta đã có nhiều phương tiện, nhưng đặc biệt muốn chẩn đoán tầm soát hiện chỉ công nhận một phương pháp đó là PCR phết mũi, họng để làm xét nghiệm tìm ra SARS-CoV-2 và cho kết quả trong thời gian tối thiểu bốn giờ. Hiện nay, cả nước có gần 200 cơ sở có thể tầm soát SARS-CoV-2 bằng PCR.  

* Như vậy, có thể có lý do nào đó nằm ở khâu cho kết quả xét nghiệm còn chậm nên bộ trưởng Bộ Y tế đã phải chỉ đạo tăng cường điều này?

- Tôi cho rằng kỹ thuật xét nghiệm của chúng ta hiện cũng đã tương tự như thế giới. Vấn đề là chi phí tầm soát. Xét nghiệm PCR trung bình cho kết quả từ 4 đến 6 giờ. Có nhiều mẫu trả kết quả nhanh hơn. Chỉ trong tình huống ít mẫu như thời điểm này, phải chờ cho đủ số lượng mẫu cho một lần làm xét nghiệm thì có khi phải chờ từ 12 đến 24 giờ mới có. Trước đây thì không được, nhưng giờ chúng ta đã cho phép ai có nhu cầu có thể bỏ tiền túi ra làm xét nghiệm PCR, khoảng hơn một triệu đồng một mẫu… Do đó, vấn đề là chi phí.

* Ngoài cảnh báo tăng cường vũ khí tầm soát, theo ông, cần chú trọng điều gì nữa vào thời điểm cuối năm?

- Không ai tiên đoán được đợt bùng phát dịch sắp tới sẽ xảy ra lúc nào, ở đâu… Thế giới giờ đã toàn COVID-19 và họ cũng đã hứng chịu các đợt tái bùng phát đáng sợ. Như thế, nguy cơ từ bên ngoài đương nhiên rất lớn. Chúng ta như chỗ trũng nên nhiệm vụ là tầm soát tốt, phát hiện kịp thời, cách ly và dập dịch ngay tại chỗ, điều tra ca bệnh. 

Hiện số lượng người hồi hương được kiểm soát tốt ở các cửa khẩu hàng không. Tất cả đều được tập trung cách ly tại các khu vực chuyên biệt, được phết họng kiểm soát 2-3 lần/ngày, kể cả ca âm tính cũng phải tiếp tục cách ly tập trung 14 ngày. Nói chung, có thể yên tâm về đường nhập cảnh chính ngạch, dù số lượng sắp tới có tăng. Thế nhưng, tình trạng vượt biên trái phép mới đáng ngại, nhất là từ biên giới phía Bắc hay Tây Nam không quản lý được. Đây là điều đáng sợ, nguy cơ mang mầm bệnh vào cộng đồng cao. 

Đến bây giờ, chúng ta vẫn chưa xác định được ca F0 gây ra đợt bùng phát dịch ở Đà Nẵng hồi tháng Bảy và tập trung mối nghi ngờ mầm bệnh có thể từ đối tượng nhập cảnh trái phép từ Trung Quốc vào là cao nhất.

* Đối với các thành phố lớn như TPHCM, Hà Nội… cần cảnh báo nguy cơ gì trong tình hình dịch bệnh vẫn rất khó lường, thưa bác sĩ?

- Dịch bệnh vẫn có thể xảy ra như thường trong khi người dân vẫn phải sinh hoạt, sống, làm việc bình thường. Tất cả hoạt động của thành phố hầu như trở về bình thường. Và mọi người đang nhắc đến COVID-19 giống như chuyện ở đâu đó bên trời Tây. Cực kỳ nguy hiểm!

Là bác sĩ điều trị cho các ca nhiễm rất nặng vừa qua, tôi mong các phương tiện truyền thông tiếp tục kêu gọi mọi người thực hiện tốt khuyến cáo chín biện pháp phòng, chống dịch COVID-19 trong tình hình mới của Bộ Y tế. Dù qua các đợt dịch, người dân đã hình thành được thói quen tốt trong phòng ngừa COVID-19, như đeo khẩu trang, rửa tay, đo thân nhiệt trước khi vào công sở, siêu thị… nhưng có vẻ đang xao nhãng và chưa đầy đủ.

Ngoài các hành vi tốt đó, theo tôi, mọi người còn phải nhớ tránh đưa tay lên mắt, mũi, miệng, che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi bằng khăn giấy, khăn vải, khuỷu tay áo; tăng cường vận động, rèn luyện thể lực, dinh dưỡng hợp lý; vệ sinh nhà cửa, lau rửa các bề mặt tiếp xúc. Nếu có dấu hiệu sốt, ho, hắt hơi, khó thở, hãy tự cách ly tại nhà, đeo khẩu trang và gọi cho cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn, khám và điều trị.

Ai từ vùng có dịch bệnh trở về cần tự cách ly, theo dõi sức khỏe, khai báo y tế đầy đủ. Thực hiện khai báo y tế trực tuyến tại địa chỉ https://tokhaiyte.vn hoặc tải ứng dụng NCOVI từ địa chỉ https://ncovi.vn và thường xuyên cập nhật tình trạng sức khỏe của mình. Cài ứng dụng Bluezone để được cảnh báo nguy cơ lây nhiễm COVID-19, giúp bảo vệ bản thân và gia đình tại: https://www.bluezone.gov.vn/.

Sự chủ quan rất đáng ngại trong dịp cuối năm với lễ tết, hội hè, ăn uống, vui chơi, đám cưới, đám tiệc… Hãy hết sức cố gắng hạn chế tụ tập, tránh đi đến nơi đông người, cần thiết lắm mới tham dự. Mọi người dân hãy nhớ nguy cơ COVID-19 vẫn đang rình rập chúng ta.

Đừng “mơ” về vắc-xin quá sớm

* Ông nghĩ sao đối với ý kiến lo lắng về các điểm cách ly có thu phí tại các khách sạn trong các thành phố lớn?

- Bây giờ, tại TPHCM vẫn duy trì hai trung tâm cách ly tại huyện Củ Chi và Cần Giờ. Một số người dân ở nước ngoài về có nhu cầu muốn cách ly trả phí để có các tiện nghi cao hơn cũng là điều hợp lý. Thế nhưng, các nơi này phải hết sức thực hiện đúng nguyên tắc cách ly. Mỗi khách sạn buộc phải tuân thủ nghiêm ngặt. Người cách ly tuyệt đối không được tiếp xúc với ai, không ra khỏi khu cách ly.

* Một trong những yếu tố tạo ra tâm lý chủ quan của người dân có thể đến từ các thông tin khả quan về vắc-xin COVID-19, thưa bác sĩ?

- Dù đã có rất nhiều vắc-xin tiềm năng của Mỹ, châu Âu, Nga hay Trung Quốc nhưng tất cả còn phải qua các giai đoạn thử nghiệm nhiêu khê. Trong đó, có giai đoạn ba buộc phải thử nghiệm an toàn trên người. Do vậy, Chính phủ cũng hết sức cân nhắc đối với những loại vắc-xin được “nghiên cứu” quá nhanh, quá đốt cháy giai đoạn.

Trong khi với thế giới, dự kiến vắc-xin sẽ ra mắt vào năm sau, thì về phía người dân Việt Nam, vấn đề giá thành là chuyện không nhỏ. Số lượng vắc-xin nhập về cũng sẽ không nhiều và chắc chắn sẽ không thể phổ cập sớm được. Chuyện phổ cập toàn dân đối với vắc-xin COVID-19 chắc phải còn mất vài năm nữa. Vì vậy, người dân tuyệt đối tuân thủ những nguyên tắc phòng ngừa là chính. Vắc-xin về thì phải chấp nhận dành ưu tiên cho đối tượng nguy cơ cao như người già, phụ nữ có thai… Chúng ta phải hiểu theo phương cách đó.

* Theo ông, thời gian tới, ban chỉ đạo phòng, chống dịch các tỉnh, thành nên tập trung vào điều gì nữa?

- Tôi lo lắng về các cơ sở y tế. Chắc chắn phải tuyệt đối tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế về

phân luồng. Tất cả cơ sở y tế phải bảo đảm tiêu chí bệnh viện là nơi an toàn và người dân khi bị bất cứ vấn đề gì về sức khỏe phải an tâm đến cơ sở.

Muốn an toàn, phải tổ chức phân luồng ngay từ cổng bệnh viện. Có ca nghi ngờ phải tầm soát. Ca có yếu tố nguy cơ phải theo quy định về bệnh viện an toàn. Dịch bùng phát ở cơ sở y tế thì cực kỳ nguy hiểm. COVID-19 rất nhạy cảm với người có bệnh lý nền mạn tính. Người già, bệnh nhân tiểu đường, cao huyết áp, ung thư… phải bảo đảm an toàn vì chúng ta đã thấy bài học ở Đà Nẵng.

Về các trường học, tùy theo tình hình, tùy theo địa phương để chủ trương khu trú từng chỗ. Dịch xảy ra ở đâu thì áp dụng triệt để biện pháp nghỉ học ở đó.

* Xin cảm ơn bác sĩ. 

Quốc Ngọc