Theo South China Morning Post, đến rạng sáng 27/11, vụ cháy khiến ít nhất 44 người thiệt mạng, 279 người vẫn mất tích. Khoảng 45 người đang trong tình trạng nguy kịch, gần 900 cư dân buộc phải sơ tán khẩn cấp tới các khu tạm trú do chính quyền thiết lập.

Ngọn lửa tại khu chung cư Wang Fuk Court bùng phát từ bên ngoài tòa nhà, nơi một lớp “áo” đặc biệt đang bao phủ toàn bộ mặt đứng công trình: hệ thống giàn giáo tre phục vụ sửa chữa, kết hợp cùng lưới bao che và các vật liệu phụ trợ dễ cháy.

Giàn giáo tre - vật liệu nhẹ cực kỳ dễ bắt lửa

Hong Kong là một trong số rất ít đô thị lớn trên thế giới vẫn sử dụng giàn giáo bằng tre cho các công trình xây dựng và cải tạo nhà cao tầng. Hệ thống này được tạo thành từ các thân tre dài, buộc chặt vào nhau bằng dây thép hoặc dây nhựa, bên ngoài phủ thêm lớp lưới và bạt để giảm bụi, tránh vật rơi khi thi công.

Về ưu điểm kỹ thuật, giàn giáo tre có trọng lượng rất nhẹ, dễ dựng, linh hoạt với các hình dạng mặt đứng phức tạp và chi phí thấp hơn nhiều so với giàn giáo kim loại.

Tuy nhiên, giáo tre lại dễ cháy, trở thành “ngòi nổ” lý tưởng cho hỏa hoạn khi có nguồn nhiệt xuất hiện.

Tre là vật liệu hữu cơ, cấu trúc rỗng, giàu cellulose và có khả năng bắt lửa rất nhanh. Khi được dựng thành mạng lưới dày đặc bao kín các tòa nhà, hệ thống giáo tre hoạt động giống như một giàn dẫn lửa chạy dọc theo chiều cao công trình. Khi bắt lửa, nó cháy dữ dội và tạo thành một lớp nhiên liệu dọc theo mặt ngoài tòa nhà.

Bên ngoài giàn giáo, các lớp lưới nhựa, bạt chống thấm và màng bảo vệ cũng góp phần làm tăng tốc độ cháy. Khi nhiệt độ tăng cao, các vật liệu tổng hợp này nhanh chóng tan chảy, nhỏ xuống phía dưới và mang theo những đầu lửa mới, khiến đám cháy lan rộng theo cả phương ngang lẫn phương thẳng đứng.

Theo các thông tin ban đầu, tại một số khu vực, người dân còn sử dụng xốp cách nhiệt styrofoam trong quá trình cải tạo, một vật liệu vốn rất dễ bắt cháy và khi cháy có thể tạo ra khói độc dày đặc. Sự kết hợp của tre, nhựa và xốp đã tạo nên một lớp vật liệu hoàn hảo để ngọn lửa bùng phát với tốc độ ngoài tầm kiểm soát.

Gió mạnh biến các tòa nhà thành “ống thổi lửa” khổng lồ

Vào thời điểm xảy ra hỏa hoạn, Hong Kong đang chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc. Độ ẩm không khí xuống thấp, không gian khô và gió mạnh liên tục thổi dọc theo các khối nhà cao tầng. Đây là điều kiện thời tiết điển hình làm tăng nguy cơ cháy lan.

Khi lửa bắt vào lớp vật liệu bao phủ bên ngoài, luồng gió thổi liên tục đã hoạt động như một chiếc “ống bơm oxy”, tiếp nhiên liệu cho đám cháy. Thay vì cháy cục bộ tại một điểm, ngọn lửa nhanh chóng lan theo chiều cao, bám dọc theo mặt ngoài của các tòa tháp và vươn lên từng tầng một chỉ trong thời gian ngắn.

Những đoạn video ghi lại từ xa cho thấy lửa không lan tỏa theo dạng loang ngang như trong một căn nhà bị cháy, mà dựng thành vệt thẳng đứng, kéo dài từ chân tòa nhà lên đến gần mái, tạo nên ảo giác toàn bộ cấu trúc bê tông đang bốc cháy cùng lúc.

Kết cấu bê tông cốt thép của tòa nhà có khả năng chịu nhiệt cao hơn nhiều so với lớp “áo” bao phủ bên ngoài. Tuy nhiên, khi lớp ngoài bốc cháy dữ dội, nhiệt lượng lớn tỏa vào bên trong qua cửa sổ, ban công và khe hở, đẩy nguy cơ cháy lan nội thất lên mức cực kỳ nguy hiểm.

“Hiệu ứng ống khói” đẩy ngọn lửa bốc cao theo chiều đứng

Ngoài gió, yếu tố mang tính quyết định thứ hai là hiện tượng được gọi là “hiệu ứng ống khói”.

Trong các tòa nhà cao tầng, sự chênh lệch nhiệt độ giữa bên trong và bên ngoài tạo ra một dòng di chuyển không khí theo phương thẳng đứng. Không khí nóng nhẹ hơn nên bốc lên trên, trong khi không khí lạnh từ dưới thấp tràn vào thay thế. Cứ như vậy, một vòng tuần hoàn khí hình thành liên tục, tạo thành “đường rút” lý tưởng cho khói và lửa đi lên trên.

Khi ngọn lửa bùng phát ở tầng thấp phía ngoài gặp luồng khí hút mạnh giữa các khối nhà, nó bị kéo lên nhanh theo chiều cao, giống như một ngọn đuốc bị thổi mạnh từ phía dưới lên. Hiện tượng này càng mạnh hơn khi các tòa nhà nằm sát nhau, tạo thành những khe hẹp giống như vành ống khổng lồ dẫn khí.

Đây là nguyên nhân kỹ thuật quan trọng giải thích vì sao chỉ trong thời gian ngắn, lửa đã xuất hiện ở những tầng rất cao dù điểm cháy ban đầu không nằm ở đó. Hiệu ứng này từng được ghi nhận trong nhiều vụ cháy cao tầng trên thế giới và luôn được xếp vào nhóm yếu tố đặc biệt nguy hiểm trong an toàn phòng cháy.

Các lớp lưới và bạt phủ bên ngoài công trình vốn có chức năng bảo vệ khu vực xung quanh khỏi bụi bẩn, mảnh vỡ trong quá trình sửa chữa. Thế nhưng trong vụ việc này, chúng lại trở thành một phần của chuỗi nguyên nhân gây hỏa hoạn nghiêm trọng.

Theo thông tin từ cơ quan chức năng, nhiều vật liệu che chắn tại Wang Fuk Court có nguy cơ không đáp ứng tiêu chuẩn chống cháy. Khi kết hợp với giàn giáo tre, chúng tạo ra một lớp bọc vừa dễ bắt lửa, vừa giúp ngọn lửa bám lâu và lan nhanh hơn thay vì tắt sớm.

Thực tế này cũng từng được ghi nhận trong một số vụ cháy trước đó tại Hong Kong, nơi giàn giáo tre và lưới bao che đóng vai trò lớn trong việc khiến ngọn lửa lan theo mặt ngoài công trình với tốc độ bất thường.

Wang Fuk Court gồm 8 tòa chung cư với khoảng 2.000 căn hộ, nơi sinh sống của gần 4.700 người. Khu này đang trải qua đợt cải tạo quy mô lớn bắt đầu từ tháng 7/2024. Sau khi vụ cháy xảy ra, khoảng 900 cư dân đã được đưa tới các điểm tạm trú, trong khi một số tuyến đường lớn xung quanh bị phong tỏa. Sở Giáo dục Hong Kong buộc phải cho đóng cửa 6 trường học gần hiện trường trong ngày 27/11 để đảm bảo an toàn và tránh ùn tắc giao thông. Vụ cháy tại đây trở thành trong những vụ hỏa hoạn nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ tại Hong Kong.

×