Tổng thống Trump cam kết không sa thải Chủ tịch Fed Powell

Trong một cuộc phỏng vấn vào ngày 4/5 (giờ địa phương), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đưa ra những phát biểu đáng chú ý về cả chính sách tiền tệ lẫn chính sách thương mại. Đáng ngạc nhiên, mặc dù không ngần ngại chỉ trích Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell, ông Trump lại tuyên bố sẽ không tìm cách bãi nhiệm Powell trong nhiệm kỳ tổng thống của mình.

Khi được hỏi về Chủ tịch Fed Powell, người mà ông từng công khai bày tỏ sự bất mãn vì không muốn cắt giảm lãi suất, Tổng thống Trump vẫn giữ nguyên quan điểm chỉ trích. Ông Trump gọi Powell là "một gã hoàn toàn cứng nhắc" và cho rằng ông Powell không thích mình. Tuy nhiên, khi được hỏi liệu có ý định thay thế Chủ tịch Fed hay không, ông Trump đã trả lời dứt khoát: "Không, không, không. Tại sao tôi phải làm thế? Tôi có thể thay người rất nhanh thôi". Dù vậy, ông vẫn dự đoán rằng cuối cùng ông Powell vẫn sẽ phải cắt giảm lãi suất, bởi đó là điều "ông ấy nên làm".

Trước đó, Tổng thống Trump đã từng nhiều lần yêu cầu Fed cắt giảm lãi suất nhưng Chủ tịch Jerome Powell chỉ khước từ ngắn gọn rằng "chưa phải lúc". Bất mãn với Powell, hôm 17/4, ông Trump nói "ông Powell sẽ rời ghế nếu tôi yêu cầu". Không chỉ thế, Tổng thống Trump thậm chí gọi ông Powell là "kẻ thất bại" trong bài đăng trên Truth Social, đồng thời ám chỉ sẽ sa thải ông Powell.

Tại sao Fed không theo sự chỉ đạo của Tổng thống Trump?

Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục gây áp lực đòi Cục Dự trữ Liên bang (Fed) cắt giảm lãi suất và chỉ trích Chủ tịch Fed Jerome Powell, giới chuyên gia và chính bản thân ông Powell đã lên tiếng khẳng định về nguyên tắc hoạt động cốt lõi của Fed, đó là độc lập khỏi sự chỉ đạo từ Nhà Trắng. Đây không chỉ là truyền thống mà còn là nền tảng pháp lý vững chắc, đảm bảo khả năng điều hành chính sách tiền tệ khách quan và hiệu quả của ngân hàng trung ương Mỹ.

Theo các chuyên gia, quyền lực của Fed từ xưa đến nay là độc lập hoàn toàn với chỉ đạo của tổng thống. Chủ tịch Fed Jerome Powell đã nhiều lần nhắc lại điểm này, nhấn mạnh rằng Tổng thống Mỹ không có thẩm quyền sa thải ông chỉ vì bất đồng về quan điểm chính sách.

Một án lệ quan trọng của Tòa án Tối cao Mỹ đã củng cố thêm vị thế độc lập của Chủ tịch Fed. Theo án lệ này, Tổng thống chỉ có thể bãi nhiệm Chủ tịch Fed nếu người đó có hành vi sai trái nghiêm trọng hoặc bỏ bê nhiệm vụ một cách rõ ràng. Ông Powell cũng nhiều lần khẳng định về mặt pháp lý rằng mình không thể bị sa thải và sẽ tiếp tục hoàn thành nhiệm kỳ cho đến năm 2026 theo quy định.

Ông Powell nhậm chức Chủ tịch Fed vào tháng 2/2018 và đã có những quyết định tăng lãi suất 4 lần trong năm đó. Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 bùng phát vào năm 2020 đã buộc Fed phải nhanh chóng chuyển hướng, liên tục nới lỏng chính sách tiền tệ và kéo lãi suất về mức gần 0% để hỗ trợ nền kinh tế. Khi lạm phát bắt đầu tăng cao vào năm 2022, Fed dưới sự lãnh đạo của ông Powell đã đảo ngược chính sách, nâng lãi suất tổng cộng 11 lần từ tháng 3/2022 đến tháng 7/2023 để kiềm chế đà tăng của giá cả. Đến năm 2024, Fed mới bắt đầu cân nhắc và thực hiện giảm lãi suất 3 lần, sau đó giữ nguyên mức này từ đầu năm đến nay.

Mục tiêu chính và cũng là nỗi ám ảnh lớn nhất của Fed là kiểm soát lạm phát, đảm bảo sự ổn định về giá cả. Các chiến lược gia tại Fed luôn theo dõi chặt chẽ các diễn biến kinh tế, từ thị trường nội địa đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là từ Trung Quốc, để đánh giá nguy cơ lạm phát có thể tái diễn.

Trong bối cảnh các chính sách của Tổng thống Trump, đặc biệt là chính sách thuế đối ứng trong chiến tranh thương mại, đang gây áp lực lên triển vọng kinh tế Mỹ và làm gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu, việc giá cả hàng hóa tại Mỹ tăng lên là điều khó tránh khỏi. Tình hình này càng khiến Fed phải thận trọng trong việc đưa ra quyết định về lãi suất, mặc dù Tổng thống Trump mong muốn điều ngược lại.

Thực tế đã chứng minh rằng tất cả các dự báo về lộ trình giảm lãi suất của Fed trong năm 2025 và 2026 đều đã "trật đường ray" trước những diễn biến phức tạp của nền kinh tế và chính sách. Trái với phát biểu của ông Trump về một nền kinh tế Mỹ rất mạnh và giá cả ổn định, các nghiên cứu cho thấy sự biến động đáng kể về giá cả hàng hóa tại Mỹ. Ví dụ, giá trứng, thịt và gia cầm đã tăng vọt hơn 9% so với năm 2024.

Một phân tích gần đây từ Phòng thí nghiệm Ngân sách Đại học Yale thậm chí còn dự báo rằng giá thực phẩm tại Mỹ sẽ tăng thêm 2,6% trong ba năm tới. Nguyên nhân chủ yếu được xác định là do tác động của chính sách thuế quan từ Mỹ và thuế trả đũa từ các quốc gia khác. Các chuyên gia từ Yale cảnh báo rằng gánh nặng chi phí tăng cao này sẽ ảnh hưởng nặng nề nhất đến những người tiêu dùng có thu nhập thấp, những người ít có khả năng đối phó với sự tăng giá của các mặt hàng thiết yếu.

Duy trì căng thẳng thương mại với Trung Quốc

Bên cạnh vấn đề chính sách tiền tệ, Tổng thống Trump cũng không quên tái khẳng định lập trường cứng rắn của mình về chính sách thương mại, đặc biệt là đối với Trung Quốc. Ông mô tả mối quan hệ thương mại Mỹ - Trung hiện tại đang bế tắc và nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai đều phải đảm bảo sự "công bằng và cùng có lợi" cho cả hai bên, nhưng phải ưu tiên lợi ích của Mỹ.

Tổng thống Trump thừa nhận rằng Mỹ đang áp dụng thái độ "rất cứng rắn" đối với Trung Quốc, đến mức hai bên gần như đã "hoàn toàn cắt đứt quan hệ". Ông lập luận rằng điều này giúp Mỹ "ngừng khoản lỗ 1 nghìn tỷ đô la" bởi vì "chúng tôi hiện không kinh doanh với họ". Ông cũng tái khẳng định Trung Quốc đã bóc lột Mỹ trong nhiều năm và chỉ trích việc Trung Quốc đã lấy đi ngành sản xuất và việc làm của Mỹ. Trump thậm chí còn phê phán quyết định của cựu Tổng thống Nixon trong việc nối lại quan hệ với Trung Quốc là "điều tồi tệ nhất mà ông ấy từng làm", cho rằng những nhượng bộ thương mại đó đã dẫn đến tình trạng mất cân bằng như ngày nay.

Mặc dù duy trì lập trường cứng rắn với Trung Quốc, Tổng thống Trump cho biết Bắc Kinh "muốn đạt được thỏa thuận" và "rất khao khát đạt được thỏa thuận". Ông nói "Chúng ta sẽ xem mọi việc diễn biến thế nào, nhưng đó phải là một thỏa thuận công bằng".

Tổng thống Trump cũng tiết lộ rằng Mỹ hiện đang tiến hành đàm phán thương mại với hơn 15 quốc gia khác, bao gồm cả châu Âu, Mexico, Canada, Ấn Độ và Nhật Bản. Ông khẳng định mục đích của các cuộc đàm phán này không phải là gây xung đột mà để thiết lập một trật tự thương mại mới, công bằng và có lợi cho Mỹ.

Khi được hỏi về kế hoạch công bố thỏa thuận trong tuần này, ông Trump trả lời "rất có thể" nhưng không cung cấp thêm chi tiết. Trước đó, vào ngày 2/4, Trump đã áp thuế 10% đối với hầu hết các quốc gia và tạm dừng 90 ngày để đàm phán. Ông cũng áp thuế 25% đối với ô tô, thép và nhôm, áp thuế đối ứng với Canada và Mexico và mức thuế cao nhất 145% đối với Trung Quốc.

Tổng thống Trump cũng bày tỏ sự kiên định với chính sách thuế quan của mình, bất chấp áp lực từ giới doanh nghiệp và một số nghị sĩ Quốc hội. "Người ta nói tôi sẽ thay đổi hướng đi, tôi sẽ không làm điều đó. Chúng ta phải cứng rắn. Tôi đang chiến đấu vì người dân Mỹ", ông tuyên bố. Ông Trump cũng bác bỏ lo ngại về tác động của thuế quan mới đối với người tiêu dùng, khẳng định nền kinh tế Mỹ hiện đang rất mạnh. "Nền kinh tế của chúng ta rất mạnh, thị trường chứng khoán của chúng ta rất tốt, việc làm của chúng ta cũng rất ổn. Đã đến lúc cho các quốc gia khác biết rằng, chúng ta không còn là những kẻ ngốc nữa".

Những phát biểu của Tổng thống Trump cho thấy sự phức tạp trong chính sách đối nội và đối ngoại của ông, kết hợp giữa việc giữ vững những vị trí chủ chốt trong chính phủ, duy trì lập trường "Nước Mỹ trên hết" trong thương mại, tìm cách tái định hình các mối quan hệ kinh tế quốc tế theo hướng có lợi cho Mỹ.

×