Giá nhà trên trời

Hong Kong (Trung Quốc) từ lâu đã trở thành biểu tượng của những đường chân trời rực sáng, các tòa nhà cao tầng san sát và thị trường bất động sản đắt đỏ. Tuy nhiên, phía sau bức tranh đẹp đó là một thực tế đối lập: hàng trăm nghìn người đang sống trong những căn hộ bị chia nhỏ, bên cạnh các dạng nhà ở còn chật hẹp hơn như “nhà quan tài” hay “nhà lồng”.

Vụ hỏa hoạn kinh hoàng ngày 26/11 tại khu chung cư Wang Fuk Court lại lần nữa khiến thế giới chú ý đến những góc tồi tệ của thành phố hào nhoáng này.

Theo phân tích của Global Property Guide, dựa trên số liệu của Cục Định giá Hong Kong, trong quý 1/2025, căn hộ tư nhân dưới 70 m2 tại thành phố này có giá trung bình khoảng 15.000-17.000 USD/m2. Với một căn hộ chỉ rộng 30 m2, giá bán có thể lên tới khoảng 385.000 USD (hơn 10 tỷ đồng).

Trong khi đó, thu nhập hộ gia đình trung lưu tại Hong Kong vào khoảng 2.770 USD/tháng với hộ hai người, và 4.575 USD/tháng với hộ ba người. Đối với người lao động hưởng lương tối thiểu, nếu làm đủ 8 giờ mỗi ngày, 6 ngày mỗi tuần, thu nhập chỉ đạt khoảng 1.120 USD/tháng (gần 30 triệu đồng/tháng). Phần lớn người dân, vì vậy, gần như không có cơ hội tiếp cận nhà ở đạt chuẩn trên thị trường mở.

Ở thị trường cho thuê, một khảo sát của Đại học Trung Văn Hong Kong chỉ ra rằng giá thuê theo tháng trong các căn hộ chia nhỏ tại đảo Hong Kong thường vượt mức 69 USD/m2, và 55 USD/m2 tại các quận khác (khoảng 1,5 triệu đồng/m2/tháng). Giá thuê theo m2 của các căn hộ chật hẹp này thậm chí cao hơn nhiều căn hộ tư nhân thông thường.

Theo các cuộc điều tra của Reuters và AP, những căn hộ này thường bị chia thành nhiều khoang nhỏ bằng vách gỗ, kim loại hoặc nhựa mỏng. Mỗi không gian chỉ rộng vài m2, đủ để đặt một chiếc giường đơn, một quạt điện nhỏ và vài vật dụng cá nhân. Nhiều căn không có cửa sổ, ánh sáng phụ thuộc hoàn toàn vào đèn điện, trong khi nhà vệ sinh và khu bếp thường là không gian dùng chung cho nhiều người.

Trong bối cảnh giá nhà vượt quá khả năng chi trả của phần lớn người lao động, "căn hộ quan tài" kiểu này trở thành lựa chọn khả dĩ duy nhất đối với nhiều người cao tuổi, người nhập cư, người lao động tay chân có thu nhập thấp.

Thực trạng ngột ngạt

“Tôi chỉ muốn có một không gian của riêng mình. Nhưng ở đây rất chật và thật sự rất bất tiện”, bà Xiao Bo, một cư dân đang sống trong căn hộ chia nhỏ tại Hong Kong, nói với Reuters. Căn phòng của bà chỉ rộng hơn 4 m2. Một chiếc nệm nằm sát vách, phía trên là quần áo và đồ dùng treo lơ lửng. Bà phải di chuyển rất chậm để tránh chạm vào tường ngăn tạm. Không gian sinh hoạt và nơi nghỉ ngơi gần như là một.

Ông Wong Chi-kong, 76 tuổi, sống trong một “nhà quan tài” rộng chưa đầy 4,5 m2 với mức thuê 372 USD/tháng. Nếu quy đổi theo diện tích, tiền thuê của ông lên tới hơn 82 USD/m2, cao hơn mức trung bình của nhiều căn hộ tiêu chuẩn khác trong thành phố. Ông bị đột quỵ, đi lại khó khăn, sống dựa vào phúc lợi xã hội và coi căn hộ nhỏ bé này là “tạm được”.

Ở khu Mong Kok, bà Coco Au, 70 tuổi, sống trong một căn hộ bị chia thành 26 phòng nhỏ. “Một người sống ở đây và phía trên lại có một người khác… tổng cộng có 26 phòng trong căn hộ này”, bà nói với ABC News.

Theo Reuters, Hong Kong có khoảng 110.000 căn hộ chia nhỏ, nơi sinh sống của hàng trăm nghìn người. Nhiều căn không đáp ứng các tiêu chuẩn tối thiểu về diện tích, thông gió và an toàn cháy nổ. Trong khi đó, danh sách chờ nhà ở công cộng có thể kéo dài nhiều năm, khiến người dân bị mắc kẹt trong các không gian dưới chuẩn.

Với các gia đình có trẻ nhỏ, việc sinh sống trong những căn phòng chật hẹp còn kéo theo nhiều hệ lụy khác. Các báo cáo xã hội tại Hong Kong cho thấy trẻ sống trong căn hộ quá nhỏ thường thiếu không gian học tập, hoạt động thể chất hạn chế và dễ bị ảnh hưởng về tâm lý do môi trường luôn đông người, thiếu yên tĩnh và riêng tư.

Giữa những khối bê tông

Khung cảnh sau vụ cháy khiến nhiều người liên tưởng đến bối cảnh trong bộ phim Cửu Long Thành Trại, với sự góp mặt của Cổ Thiên Lạc, Quách Phú Thành. Dàn diễn viên gạo cội Hong Kong khắc họa một không gian sống tồi tệ cực độ: con người chen chúc, đường đi tối tăm, trật tự xã hội mong manh và số phận bị định đoạt bởi hoàn cảnh. Khác với phim ảnh, tại Hong Kong ngày nay, sự ngột ngạt đó không nằm trong kịch bản. Nó là đời sống thật của hàng trăm nghìn con người.

Từ thập niên 1960, Hong Kong đã bắt đầu xây dựng quy mô lớn các khu nhà ở công cộng nhằm giải quyết cơn khủng hoảng chỗ ở sau những làn sóng di cư ồ ạt từ Trung Quốc đại lục. Những khu như Wo Lok Estate ở Kwun Tong, hoàn thành năm 1962, hay Tai Hing Estate tại Tuen Mun, xây dựng từ cuối những năm 1970, đến nay vẫn là nơi sinh sống của hàng chục nghìn người.

Theo thời gian, nhiều công trình bắt đầu xuống cấp, không còn đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn về hạ tầng, thông gió và an toàn, nhưng vẫn tiếp tục phải “gánh” sức ép dân cư ngày một tăng.

Giữa những khối bê tông cũ kỹ ấy, chính quyền Hong Kong không phải không nhìn thấy vấn đề. Nhiều năm qua, thành phố đã ban hành các bộ tiêu chuẩn mới, yêu cầu diện tích tối thiểu cho chỗ ở, bắt buộc phải có nhà vệ sinh riêng, cửa sổ, thông gió và các điều kiện phòng cháy tối thiểu nhằm thu hẹp dần các khu “nhà lồng” hay “nhà quan tài”.

Tuy nhiên, thời gian chờ nhà ở công vẫn kéo dài trung bình từ 5-6 năm. Trong khi đó, hơn 1,4 triệu người tại Hong Kong được xếp vào nhóm sống dưới ngưỡng nghèo, theo số liệu của chính quyền địa phương, càng khoét sâu khoảng cách giữa nhu cầu và khả năng tiếp cận nhà ở an toàn.

Trong thời gian chờ đợi ấy, không ít người buộc phải tiếp tục sống trong các căn hộ chia nhỏ hoặc những không gian chỉ rộng vài mét vuông, nơi một chiếc giường, một chiếc quạt và vài món đồ cá nhân đã chiếm gần hết diện tích. Những nơi ở tạm bợ này vẫn tồn tại song song với các khu nhà cao cấp, khách sạn hạng sang và tổ hợp thương mại đắt đỏ, tạo nên hình ảnh hai thế giới tương phản ngay trong cùng một thành phố.

Nhu cầu về nhà ở giá rẻ, gần nơi làm việc, đặc biệt đối với lao động phổ thông, người nhập cư và tầng lớp thu nhập thấp chưa từng giảm. Trong khi đó, nguồn cung nhà ở xã hội và nhà ở giá phải chăng lại không theo kịp tốc độ tăng dân số và quá trình dịch chuyển vào nội đô. Giá đất thuộc hàng đắt nhất thế giới cùng chi phí xây dựng ngày một đội lên khiến bài toán nhà ở càng trở nên bế tắc. Giữa vòng xoáy ấy, nhiều người buộc phải sống trong căn hộ "quan tài", một lựa chọn sinh tồn dù biết rủi ro.

Một nghịch lý hình thành: càng siết chặt tiêu chuẩn để bảo vệ người yếu thế, nguy cơ đẩy những người này ra khỏi chỗ trú chân duy nhất họ có lại càng rõ ràng hơn nếu không có phương án thay thế đủ nhanh và đủ lớn. Các căn hộ chia nhỏ vì thế vẫn âm thầm tồn tại, như một vết hằn của khủng hoảng nhà ở kéo dài hàng chục năm giữa lòng đô thị thịnh vượng.

Hong Kong vẫn là một trung tâm tài chính lớn và là một trong những đô thị năng động nhất châu Á. Nhưng vụ cháy tại Wang Fuk Court cho thấy một sự thật không thể né tránh: nếu tiêu chuẩn an toàn không được kiểm soát nghiêm ngặt, nếu vật liệu xây dựng và hoạt động cải tạo không được giám sát chặt chẽ, thì trong một thành phố có mật độ dày đặc như vậy, bi kịch hoàn toàn có thể lặp lại bất cứ lúc nào.

Wang Fuk Court được xây dựng từ đầu thập niên 1980, các căn hộ có diện tích dao động khoảng 40-45 m2, hiện có mức giá trên thị trường thứ cấp từ 360.000 đến gần 770.000 USD mỗi căn (10-20 tỷ đồng).

Các chuyên gia về quy hoạch đô thị tại Hong Kong từ lâu đã cảnh báo rằng việc sử dụng giàn giáo tre - một "đặc sản" của xứ Hương Cảng - và các vật liệu dễ cháy tại công trình cao tầng tiềm ẩn rủi ro lớn, đặc biệt khi kết hợp với hệ thống điện cũ và kết cấu nhà xuống cấp. Trong các khu chung cư lâu năm, nơi nhiều căn hộ bị chia nhỏ và cơi nới, việc cứu hộ cũng gặp khó khăn hơn do lối đi hẹp và mật độ dân cư đông đúc.

×