Có lần, tôi đọc được câu chuyện khiến mình suy nghĩ mãi.

Đó là vào một buổi sáng lạnh ở ga tàu điện ngầm Washington D.C, nơi dòng người hối hả, ai cũng mải miết cho chính bản thân họ. Giữa đám đông ấy, có một người đàn ông đứng chơi violin. Anh chơi những bản nhạc cổ điển tinh tế, phức tạp, bằng tất cả niềm say mê.

45 phút trôi qua.

Hơn một ngàn người đi ngang.

Chỉ 7 người dừng lại.

Một người vỗ tay.

20 người bỏ tổng cộng 32 đô la vào hộp đàn dưới chân.

Điều đáng nói là người đàn ông ấy chính là Joshua Bell, một trong những nghệ sĩ violin vĩ đại nhất thế giới.

Cũng con người ấy, cũng cây đàn Stradivarius 3,5 triệu đô, cũng những bản nhạc từng khiến khán giả ở nhà hát Boston khóc vì xúc động… nhưng ở ga tàu hôm ấy, Joshua chỉ là “một người chơi đàn đường phố”.

Tôi đã lặng người khi đọc xong câu chuyện đó.

Nó khiến tôi nghĩ về chính mình, và về rất nhiều người xung quanh:

Chúng ta nỗ lực không ngừng, học thêm, làm thêm, chạy đua, cố gắng…

Nhưng đôi khi, ta giống như Joshua Bell ở ga tàu, chơi bản nhạc của đời mình ở sai nơi, kết quả chẳng như kỳ vọng.

Không phải ta kém, chỉ là ta đang đi ngược chiều gió.

Có người từng nói với tôi:

“Nếu bạn đứng ở đầu gió, nỗ lực bạn bỏ ra chỉ cần bằng 1/4 người khác, nhưng nếu bạn đứng ngược gió, dù cố gắng gấp mười lần, kết quả vẫn nhỏ bé.”

Câu nói ấy thật sự đúng.

Bởi trong cuộc sống, không phải nỗ lực nào cũng được đền đáp, và không phải cố gắng nào cũng tạo nên giá trị, nếu ta đặt công sức vào sai hướng, sai môi trường.

Có thời gian tôi từng làm việc đến nửa đêm mỗi ngày, tưởng rằng chăm chỉ sẽ khiến mọi thứ tốt hơn. Nhưng càng cố, tôi càng thấy mình mắc kẹt. Cho đến khi dừng lại, nhìn lại quá trình, tôi mới hiểu, tôi đang cố gắng một cách vô nghĩa. 

Tôi không thiếu nỗ lực.

Tôi chỉ thiếu một lựa chọn đúng.

Trong tâm lý học có định luật 2:8, 20% nỗ lực quyết định 80% kết quả. Và 20% ấy thường xuất phát từ những lựa chọn ban đầu: chọn ngành, chọn môi trường, chọn người đồng hành, chọn điều đáng để dốc sức.

Tôi bắt đầu tự hỏi:

- Mình đang dùng sức ở đúng chỗ chưa?

- Công việc này có giúp mình tiến gần hơn điều mình thật sự muốn không?

- Mình đang nỗ lực vì đam mê, hay chỉ vì sợ bị tụt lại?

Những câu hỏi tưởng đơn giản, nhưng đã giúp tôi nhận ra được mình cần phải làm gì.

Tôi nhận ra, lựa chọn không chỉ là hành động ban đầu, mà là một kỹ năng sống.

Người thành công không nhất thiết là người không bao giờ sai, mà là người biết dừng lại, biết xoay hướng, biết chọn lại khi thấy mình đang đi sai.

Họ không chống lại xu thế, họ tìm cách đi cùng dòng chảy xã hội bằng chính thế mạnh của bản thân.

Họ biết rõ mình giỏi gì, yêu gì, và điều đó có phù hợp với xu thế hay không.

Một người thầy đã nói với tôi khi tôi đang mất định hướng:

“Đừng cố chạy nhanh, khi mày chưa chắc mình đang chạy đúng đường.”

Và tôi nghĩ, điều đó bao quát toàn bộ triết lý của việc lựa chọn.

Nếu Joshua Bell đứng trong nhà hát, anh ta là thiên tài. Nếu anh ta đứng trong ga tàu, chỉ là một người xa lạ đang chơi nhạc mưu sinh. Giá trị anh ta bán ở rạp hát là nghệ thuật, còn thứ anh trưng ra ở ga tàu có thể chỉ là sự thảm thương, thậm chí là phiền toái, không ai mua gì từ anh, họ chỉ cho tiền vì thương hại.

Không phải Joshua thay đổi, mà bối cảnh thay đổi.

Và đôi khi, chúng ta cũng như vậy.

Ngày nay, nhiều người trẻ bị ám ảnh bởi hai chữ “nỗ lực”. Nhưng có lẽ điều cần hơn là “tỉnh táo”, tỉnh táo để biết mình đang nỗ lực vì điều gì, và nó có xứng đáng hay không. Vì một khi chọn đúng hướng, mọi cố gắng đều trở nên có ý nghĩa.

Tôi nghĩ, bài học lớn nhất từ câu chuyện của Joshua Bell không phải là “xã hội nông cạn”, mà là lời nhắc:

- Đặt giá trị của mình đúng chỗ.

- Đứng đúng nơi để được nhìn thấy.

- Và đừng sợ rời khỏi những nơi khiến bạn lu mờ.

Với tôi, tôi tin rằng nỗ lực thôi là chưa đủ.

Tôi tin rằng: Nỗ lực đúng hướng mới đủ, lựa chọn đúng mới làm nên khác biệt. Nên nếu bạn đang thấy kiệt sức mà vẫn không tiến lên được, hãy tạm dừng.

Nhìn lại...

Và tự hỏi: “Mình có đang chơi bản nhạc của đời mình ở sai nơi không?”

Tuy vậy, tôi cũng hiểu không phải cứ đi ngược gió là thất bại. Có người lựa chọn thử thách bản thân trong môi trường khắc nghiệt, để tôi rèn bản lĩnh. Những người như thế có thể thành công, thậm chí thành vĩ nhân, nhưng hiếm.

Và để đến đích, họ có điểm chung: Biết rõ vì sao mình chọn con đường ấy, chấp nhận đánh đổi, không bị hoàn cảnh đẩy đi.

Thuận gió là khôn ngoan, nhưng ngược gió là bản lĩnh.

Vấn đề không nằm ở việc bạn đi thuận hay ngược, mà là bạn có ý thức được mình đang chọn điều gì, và bạn có đủ sức để chịu được sức gió ấy không.

Khi bạn mới bắt đầu, hãy thuận theo chiều gió, vì nó giúp bạn đi nhanh hơn, tích lũy trải nghiệm và sức mạnh.

Khi bạn đã đủ bản lĩnh, đủ giỏi, đủ rõ ràng về bản thân, bạn có thể chọn ngược gió bởi khi đó, mỗi thử thách lại trở thành đòn bẩy để bạn đi xa hơn.

Cả hai đều đúng nếu đó là sự lựa chọn có ý thức.

×