Nấm rơm 'đội mũ'

Chớm đông, trời lạnh buốt. Muôn vàn đám mây xám xịt co lại làm lòng người cũng run rẩy trong mấy lớp áo. Lúc bấy giờ, những đứa trẻ bỗng mơ về rất nhiều ly kem mát lạnh ê cả răng; những người lớn hơn, đèo nhau trên con hẻm chật chội trong thành phố đi tìm bắp nướng quyện mùi than hồng, những người lớn hơn nữa lại xôm tụ trong những quán lẩu nghi ngút khói... 

Nhưng cũng có những đứa trẻ làng quê như tôi lại mơn man muôn cảm xúc lạ kỳ với nấm rơm - những cây nấm nâu huyền vẫn hay tìm được dưới những gốc rơm mục, chỉ mọc vào trời đêm thật lạnh và rạng sáng khi nắng vừa hửng lên. 

Thời tiết tháng 12 như ngăn mát tủ lạnh, lúc nào cũng mân mê những se sắt vô hình. Ụ rơm sau nhà im lặng và trầm tư. Những cọng rơm vàng nghe ẩm, nghe rét luồn vào da thịt từ dưới gốc trở lên. Bầy trùn và vi sinh vật thi nhau trú ngụ dưới những tầng rơm gốc giàu dinh dưỡng. Nấm rơm, cũng vì thế mà góp mặt trong cuộc vui thầm lặng của muôn loài. 

Nấm rơm “khôn” lắm. Dường như tôi chỉ thấy chúng khi tán nấm xòe to và tròn như cái bát. Còn mẹ, mẹ luôn tìm được chúng trong trạng thái còn non, tươi và đầy hấp dẫn. Chúng đùn lên thành ụ nhỏ và len trong rơm rạ. Bởi thế, nếu không để ý kỹ thì chẳng thấy gì ngoài màu nâu xám của nấm rơm hòa lẫn trong sắc nâu sậm của rơm đã ải.

“Đội mũ”, đó là lúc nấm rơm ngon nhất. Mẹ đem theo cái rổ nhỏ, hái những cây nấm ú nụ bỏ vào đó. Tôi đi theo, vòng quanh gốc rơm, hy vọng tìm được cây nấm hảo hạng nhất. Đôi mắt sáng lên, lòng đầy hồ hởi, tay lần tìm nấm rơm đang chơi năm mười. Và khi bắt được một cây nấm rơm đội mũ, tay tôi lại cứ run lên, sự hồi hộp ùa đến, để rồi cảm giác sung sướng trào ra, tuôn ào ạt khi nhấc được chúng ra khỏi lớp đất đen mềm mại. 

Rổ nấm ấy sẽ được mẹ ngâm nước muối, vớt ra để ráo và chẻ đôi, chẻ ba. Thân nấm kéo sợi, trắng ngà và xôm xốp. Tán nấm mịn và bở. Với từng ấy nấm rơm đầu mùa, mẹ có thể đúc bánh xèo, nấu canh với đọt lang, hoặc xào với thịt bò. Mà với tôi, ngọt nhất, thơm nhất và dai nhất chính là nấm rơm đúc bánh xèo. Nấm rơm vốn đã mềm, dai, gặp bột gạo đặc quánh kết lại thì chẳng cần quá nhiều gia vị cũng ngọt ngào và thơm ngon khó cưỡng. 

Ăn bánh xèo đúc nấm rơm thì gia đình phải quây quần cùng nhau trong bếp, kèm theo nước mắm cay chua ngọt và rau sống hoặc rau cải non hái ngoài vườn. Cuốn với nhau, đằm thêm chút mắm. Mùa đông vì thế mà trở nên ấm áp, đáng yêu hơn nhiều trong trí nhớ của những đứa trẻ.

Trong vô vàn lạnh lẽo, giữa đêm đông khô cóng, cây nấm rơm vẫn cứ đùn lên thành ụ trên phôi thai tích tụ từ đất, từ rơm và từ rét mướt để chờ tay mẹ hái. Không biết một giây phút nào đó, nấm rơm có nghe được những rạo rực đến từ trái tim của những đứa trẻ làng quê... 

Hạ Du