Sau hai ngày làm việc căng thẳng tại London, các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc đã đạt được một bước tiến, thống nhất về một khung thỏa thuận thương mại sơ bộ vào rạng sáng ngày 11/6 (giờ địa phương). Theo đó, hai bên sẽ cùng rút lại một số biện pháp thương mại trả đũa đã được áp dụng từ tháng 5 vừa qua.

Tổng thống Trump tuyên bố "thỏa thuận đã thành", thị trường phản ứng hời hợt

Ngay sau khi thông tin về cuộc đàm phán thương mại được công bố, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nhanh chóng đăng tải trên nền tảng mạng xã hội cá nhân Truth Social, tuyên bố rằng "thỏa thuận đã thành công". Theo ông Trump, thỏa thuận này được kỳ vọng sẽ sửa chữa quan hệ thương mại song phương thông qua việc nới lỏng các hạn chế xuất khẩu. Ông nêu cụ thể rằng Trung Quốc sẽ nối lại xuất khẩu đất hiếm, trong khi Mỹ sẽ giảm bớt kiểm soát đối với một số sản phẩm công nghệ và dỡ bỏ hạn chế visa cho sinh viên Trung Quốc.

Tuy nhiên, phản ứng từ giới quan sát vẫn khá dè dặt. Thông tin chi tiết về các điều khoản cụ thể của thỏa thuận vẫn chưa được công khai rộng rãi. Thị trường chứng khoán Mỹ cũng chỉ có những biến động nhỏ, không có sự tăng vọt đáng kể như thường thấy khi có tin tức tích cực về thương mại Mỹ - Trung, cho thấy nhà đầu tư vẫn đang trong tâm thế chờ đợi và quan sát.

Oliver Pursche, Phó Chủ tịch cấp cao tại Wealthspire Advisors, bày tỏ sự hoài nghi: "Tổng thống Trump nói thỏa thuận đã xong, nhưng chúng tôi chưa thấy bất kỳ chi tiết nào. Đó là lý do tại sao thị trường không có nhiều phản ứng. Giống như hầu hết các trường hợp, mấu chốt nằm ở chi tiết".

Chuyên gia lo lắng, chỉ là trở về điểm xuất phát, mâu thuẫn căn bản vẫn còn

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang đối mặt với những thách thức từ căng thẳng thương mại, Ngân hàng Thế giới dự báo tăng trưởng năm 2025 sẽ là mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ, cuộc gặp tại London đã giúp tránh được kịch bản xấu nhất là tranh chấp leo thang. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rằng thỏa thuận sơ bộ này có thể chỉ là một bước lùi về vạch xuất phát.

Josh Lipsky, Giám đốc Trung tâm Kinh tế Địa lý tại Atlantic Council, thẳng thắn nhận xét rằng Mỹ và Trung Quốc vẫn có sự khác biệt cơ bản trong việc diễn giải thỏa thuận tạm hoãn thuế quan 90 ngày đã đạt được tại Geneva vào tháng 5. "Đúng là quay trở lại điểm xuất phát, nhưng ít nhất cũng tốt hơn là không có tiến triển", ông nói.

Mâu thuẫn căn bản về thuế quan và thể chế kinh tế giữa hai cường quốc vẫn chưa được giải quyết. Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết quan hệ có thể cải thiện nếu Trung Quốc thực hiện cam kết Geneva, nhưng điều này vẫn còn là một câu hỏi mở.

Biện pháp trả đũa ngược

Các nhà phân tích cũng chỉ ra rằng chính những biện pháp kiểm soát xuất khẩu mà Mỹ áp dụng để gây áp lực lên Trung Quốc đôi khi lại "phản tác dụng" và gây tổn hại cho chính các doanh nghiệp Mỹ. Philip Luck, chuyên gia kinh tế tại CSIS, lấy ví dụ việc hạn chế xuất khẩu khí ethane sang Trung Quốc đã khiến các thương vụ trị giá hàng tỷ USD của ngành năng lượng Mỹ bị đình trệ, trong khi các nhà máy Trung Quốc vẫn có thể hoạt động bằng cách sử dụng nhiên liệu thay thế. Ông Luck nhấn mạnh, những biện pháp này "thậm chí còn chưa đạt đến ngưỡng cơ bản nhất của một vũ khí kinh tế" và làm suy yếu vị thế của Mỹ.

Ilaria Mazzocco, nghiên cứu viên cấp cao tại CSIS, cho rằng Washington đã đánh giá thấp khả năng chống chịu của Bắc Kinh. Trung Quốc không những không nhượng bộ như Washington kỳ vọng mà còn chứng tỏ khả năng "chịu đau" của mình. Đáng chú ý, Trung Quốc cũng lần đầu tiên sử dụng chính kiểm soát xuất khẩu như một công cụ phản công, cho thấy sự thay đổi trong chiến lược. Các chuyên gia Trung Quốc như Giáo sư Jin Canrong cũng khẳng định đất hiếm là "át chủ bài" và áp lực từ Mỹ sẽ không hiệu quả.

Mỹ nhượng bộ lấy đất hiếm, cái giá phải trả?

Wendy Cutler, Phó Chủ tịch Hiệp hội Châu Á, bày tỏ lo ngại rằng việc Mỹ nhượng bộ để lấy lại nguồn cung đất hiếm và nam châm từ Trung Quốc có thể phải trả giá đắt. Bà lưu ý rằng Mỹ thường kiên định không đánh đổi các biện pháp an ninh quốc gia lấy lợi ích kinh tế, nhưng lần này lại khác. "Điều này tương đương với việc trao cho Trung Quốc một 'tấm vé' để yêu cầu trao đổi tương đương trong tương lai", bà Cutler cảnh báo, cho rằng thỏa thuận London có thể là một bước ngoặt trong quan hệ kinh tế Mỹ - Trung.

Trong khi ông Trump lạc quan về "quan hệ tốt đẹp" giữa hai cường quốc, vẫn chưa có dấu hiệu nào về tiến trình đạt được một thỏa thuận toàn diện trong thời hạn 90 ngày (trước ngày 10/8) như mục tiêu ban đầu từ đàm phán Geneva. Giới phân tích nhận định, thỏa thuận sơ bộ này có thể tạm thời giảm nhiệt, nhưng con đường dẫn đến hòa bình thương mại thực sự giữa hai nước vẫn còn rất xa vời.

×