Những ông lớn Nhà nước "vô địch" nợ ở Việt Nam

Theo báo cáo hoạt động đầu tư, quản lý, sử dụng vốn nhà nước tại doanh nghiệp trong phạm vi toàn quốc năm 2016 của Bộ Tài chính vừa được công bố, năm 2016, tổng số nợ của các Tập đoàn, Tổng công ty là hơn 1,53 triệu tỷ đồng, tăng 3% so với năm liền trước (trong đó nợ nước ngoài 265.298 tỷ đồng). 

Các số liệu năm 2017 chưa được công bố nhưng nếu dựa vào tình hình nợ của nhiều ông lớn thì có thể thấy tổng nợ của các đơn vị này có thể tăng. Trong đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tiếp tục là "nhà vô địch" về nợ tại Việt Nam.

Theo báo cáo tài chính hợp nhất Tập đoàn quý 2/2017, tại thời điểm 30/6/2017, nợ phải trả của toàn hệ thống EVN không những không giảm mà còn tăng 3.654 tỷ đồng, tương ứng 0,8% lên 490.635 tỷ đồng. Với tổng nợ phải trả này, EVN là doanh nghiệp Nhà nước gánh khoản nợ lớn nhất Việt Nam.

Tổng nợ phải trả tại ông lớn ngành điện lực cao gấp 2,35 lần vốn chủ sở hữu. Trong đó, tổng nợ và và thuê tài chính là 408.582 tỷ đồng, chiếm 83% tổng nợ phải trả tại EVN. Đây là gánh nặng tài chính có tác động rất lớn đến hoạt động sản xuất kinh doanh của EVN.

Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV) cũng nằm trong số các ông lớn nhà nước gánh nợ khủng. Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý 2/2017, cuối kỳ, TKV gánh khoản nợ phải trả lên tới 63.839 tỷ đồng, cao gấp 1,8 lần vốn chủ sở hữu. 

Cũng giống như EVN, nợ và thuê tài chính - những khoản nợ phải trả lãi - là chỉ tiêu chiếm tỷ trọng nhiều nhất trong tổng nợ phải trả. Tổng nợ vay và thuê tài chính tại TKV đạt 49.906 tỷ đồng, chiếm 78% tổng nợ phải trả. Nợ tăng nên chi phí lãi vay của TKV luôn áp đảo lợi nhuận. Trong quý 2/2017, TKV đạt lợi nhuận sau thuế là 751 tỷ đồng nhưng chi phí lãi vay lên tới 1.338 tỷ đồng.

Phải vay rất nhiều nhưng TKV lại sử dụng nguồn vốn kém hiệu quả. Mới đây, kết luận của Thanh tra Chính phủ khiến dư luận xôn xao vì cho rằng TKV sai phạm gần 15.000 tỷ đồng. TKV không phủ nhận kết luận của Thanh tra Chính phủ nhưng do "đính chính" của hai bên đang tiếp cận cách khác nhau.

Số tiền được nêu trong kết luận của Thanh tra Chính phủ là 14.882,409 tỷ đồng, theo bà Đặng Thị Tuyết - Trưởng ban Thanh tra Pháp chế TKV là “cần kiến nghị xử lý”, chứ chưa kết luận là “sai phạm” đối với toàn bộ số tiền này.

Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) cũng là một trong những ông lớn có nhiều tai tiếng. Hồi đầu tháng 8/2017, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật một loạt lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Vinachem vì những dự án thua lỗ, kém hiệu quả. Trong đó nhiều dự án thuộc danh sách đen 12 dự án thua lỗ ngành Công Thương.

Vinachem có "bệnh" chung của nhiều doanh nghiệp Nhà nước là nợ lớn. Tại thời điểm 30/6/2017, nợ phải trả của tập đoàn này lên tới 38.137 tỷ đồng, cao gấp 2% vốn chủ sở hữu.

Có những đơn vị không sở hữu tổng nợ quá lớn nhưng tình hình tài chính lại bị "báo động" vì nợ quá lớn so với vốn chủ sở hữu. Tổng công ty Sông Đà là ví dụ điển hình. Theo báo cáo tài chính công ty mẹ quý 2/2017, nợ phải trả tại Tổng công ty này là 12.413 tỷ đồng, cao gấp 4,7 lần vốn chủ sở hữu. Đây là tỷ lệ rất cao.

Còn theo báo cáo tài chính hợp nhất quý 2/2017, tại thời điểm cuối quý, tổng nợ phải trả trong toàn hệ thống Sông Đà lên tới 23.643 tỷ đồng, cao gấp 3,2 lần vốn chủ sở hữu.

Trước thực trạng này, hồi tháng 9/2017, Chánh thanh tra Bộ Tài chính đã có quyết định thanh tra việc chấp hành pháp luật về tài chính, kế toán và thuế tại Tổng Công ty Sông Đà và các doanh nghiệp có vốn đầu tư từ Sông Đà. Các nội dung thanh tra là việc quản lý và sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp; việc quản lý doanh thu, chi phí và báo cáo kết quả kinh doanh; việc thực hiện nghĩa vụ với ngân sách.

Vì nợ quá lớn nên chi phí lãi vay đang ăn mòn lợi nhuận của Sông Đà. Tổng công ty này đã đạt lợi nhuận sau thuế quý 2/2017 là 18,2 tỷ đồng nhưng số tiền mà Sông Đà phải chi ra trả lãi lên tới 43 tỷ đồng. Những con số này trong quý 2/2016 lần lượt là 12,4 tỷ đồng và 102 tỷ đồng.

Vy Vy