Nguyên nhân nào khiến tín dụng đen “nở rộ“?

Tín dụng đen bủa vây doanh nghiệp nhỏ và vừa

Trong phiên thảo luận tại Diễn đàn chuyên đề Vốn - Tài chính sáng nay (21/8), ông Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Phát triển, Trường Đại học Fulbright Việt Nam cho biết, việc phát triển thị trường vốn hiện nay mới giải quyết được nguồn vốn cho doanh nghiệp lớn và có quy mô trung bình. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn và buộc phải sử dụng đến nguồn "tín dụng đen". 

Ông Nguyễn Kim Hùng - Giám đốc Công ty CP tái cấu trúc doanh nghiệp Việt khẳng định, các DNNVV chưa có cấu trúc vốn, gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận ngân hàng nên buộc phải sử dụng đến nguồn vốn không chính thức hay gọi là "tín dụng đen". Thị trường có nhiều loại hình cho vay, nhưng chi phí sử dụng tương đối cao.

Theo ông Hùng, có những doanh nghiệp vừa và nhỏ, thậm chí có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen.

Ông Hùng mong muốn Chính phủ có thể tạo ra khung pháp lý để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hợp lệ bởi chi phí sử dụng vốn lên đến trên 10% nhưng chưa được hoạch định vào chi phí hợp lệ.

"Tín dụng đen không phải hoàn toàn xấu"

Lý giải về sự "nở rộ" của tín dụng đen, ông Hà Huy Tuấn - Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia - cho rằng, quỹ tín dụng đen tồn tại theo nhu cầu của người dân. Vay theo hình thức này khá nhanh gọn, không vướng điều kiện chặt chẽ như của ngân hàng.

Ông Tuấn cũng cho hay, có tình trạng dùng nguồn vay từ tín dụng đen trả nợ ngân hàng. Một nguyên nhân nữa là trong thời gian vừa qua, sự phát triển công nghệ thông tin khiến cho cách tiếp cận trực tiếp giữa bên có nhu cầu vay và cho vay càng trở nên thuận tiện.

Bên cạnh đó, theo ông Tuấn, là vấn đề khơi thông nguồn vốn. Người ta không muốn gửi ngân hàng vì cho vay bên ngoài lãi suất cao hơn.Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia Hà Huy Tuấn nhận định, quỹ tín dụng đen không phải hoàn toàn xấu.

"Đối với thế giới, tín dụng đen đã tồn tại từ rất lâu dưới dạng cũng hoạt động như ngân hàng nhưng không được công nhận. Vì vậy, chúng ta đang đứng trước thực tiễn do cung cầu mà hình thức này tồn tại", ông Tuấn nói. 

Ông Tuấn cho rằng có hai cách tiếp cận với tình trạng này, đó là làm sao hợp thức hoá được, cơ quan thuế cần có bằng chứng ở mức độ hợp lý, như ở nhiều nước, họ phải tính toán một tỷ lệ nào đó phù hợp. Thứ hai là phải nghiên cứu sử dụng dịch vụ về thuế, đơn cử thuế tư nhân... để giải trình hợp lý. 

Đồng quan điểm với ông Hà Huy Tuấn, ông Warrick Cleine - Chủ tịch kiêm CEO KPMG tại Việt Nam và Campuchia - cũng đánh giá, tín dụng đen không hoàn toàn xấu.

Ông Warrick Cleine cho rằng, "đen" không hoàn toàn là xấu, vì nó có những mặt để tạo điều kiện cho người vay tiền. Tuy nhiên, cần có chính sách để kiểm soát thị trường này một cách hiệu quả.

"Câu hỏi đặt ra ở đây là chúng ta phải thể chế hóa, chính thức hóa những tín dụng đen như thế nào, cần đưa vào khuôn khổ ra sao để điều tiết thị trường này. Chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm của một số ngân hàng lớn ở Hà Lan", ông Warrick Cleine gợi ý. 

Ông Warrick Cleine cũng nhấn mạnh sự cần thiết của công tác truyền thông, giáo dục người dân trong việc tiếp cận các quỹ tín dụng đen, trong khi đó, nhà nước, cần có biện pháp quản lý thị trường này hiệu quả./.

Trần Ngọc