Đường đến đại học top đầu của nam sinh người Lô Lô

Từ giữa tháng 9, căn nhà nhỏ dưới chân cột cờ Lũng Cú, huyện Đồng Văn của Dìu Dỉ Khanh, 18 tuổi, đón nhiều người ghé thăm. Khi biết Khanh đỗ Đại học Bách khoa Hà Nội, dân làng Lô Lô Chải khen "nả tải chể" (con giỏi quá), còn bộ đội Đồn Biên phòng Lũng Cú tặng nhiều đồ dùng, quần áo mới cho Khanh xuống Hà Nội học.

Là con thứ trong một gia đình dân tộc Lô Lô, Dìu Dỉ Khanh lớn lên tại ngôi làng nhỏ nơi địa đầu Tổ quốc. Tính đến tháng 6 năm nay, người Lô Lô - một trong 16 dân tộc ít người nhất tại Việt Nam - chỉ có khoảng 885 thành viên ở huyện Đồng Văn.

Khanh đi qua những năm tiểu học phần nhiều bằng đôi chân trần trên con đường đất. Có hai thứ cậu học trò cấp 1 giữ gìn rất kỹ: đôi dép và cặp sách. Đặc biệt là trong những ngày mưa, không có áo mưa, cậu sẽ đầu trần, chân đất, dành những chiếc túi nilon hiếm hoi kiếm được để bọc cặp sách và cất luôn đôi dép vào trong. Những lúc như thế, dù thích học, Khanh vẫn luôn "nhen nhóm" ý định không đến trường nữa.

Khi đã lớn hơn một chút, đủ để hiểu gia đình mình không khá giả, Khanh sợ bố mẹ không đủ khả năng nuôi ba chị em. "Kế hoạch" xa nhất lúc bấy giờ của Khanh là "học hết cấp hai, cùng lắm cố nốt cấp ba" rồi sẽ nghỉ, học nghề làm tóc để sớm kiếm tiền.

Đến năm lớp 8, Khanh được Đồn Biên phòng Lũng Cú chọn tham gia chương trình "Nâng bước em đến trường", hỗ trợ mỗi tháng đến khi học xong lớp 12. "Em được truyền cảm hứng về việc làm của các chú, và bắt đầu mơ ước thi vào công an hoặc quân đội. Nếu may mắn, khi học xong, em có thể làm gần nhà để giúp đỡ bố mẹ và người dân", Khanh nói. Từ đó, dù đường đến trường vẫn còn nhiều khó khăn nhưng từ khi xác định được mục tiêu, lại được hỗ trợ chi phí, Dìu Dỉ Khanh không nghĩ đến chuyện bỏ học, đi kiếm tiền sớm nữa.

Ngày xuống Thái Nguyên để học trường Phổ thông Vùng cao Việt Bắc, Khanh 15 tuổi, chỉ cao 1,5m, nặng chưa đầy 40kg. Ngoài sách vở, em gần như không có đồ dùng gì khác. Các chiến sĩ bộ đội mua thêm cho Khanh ba bộ quần áo mùa hè, bàn chải, khăn mặt, một số thau, chậu và chiếc vali mới. Chi phí hỗ trợ mỗi tháng của Khanh sẽ được gửi nhờ vào tài khoản của cô giáo chủ nhiệm, khi cần em có thể gặp cô để lấy.

Thời gian đầu ở trường THPT, Khanh nhớ nhà, lại tủi thân vì chưa quen ai, nên thường khóc. Mỗi giai đoạn thi học kỳ, bài tập lại nhiều mà "học mãi không hiểu, cứ vào bàn là nản", chàng trai người Lô Lô lại "nhớ đến bố mẹ, các chú bộ đội cùng thầy cô giáo. Được giúp đỡ nhiều, em tự động viên phải cố lên".

Vì giáo viên trong trường cũng ở nội trú, em thường mang bài tập sang hỏi thầy cô. Em là người dân tộc Lô Lô duy nhất trong lớp, lại chỉ được về thăm nhà dịp hè và Tết do ở quá xa, cô giáo chủ nhiệm thường xuyên hỏi han, động viên. Hàng tháng, Khanh thường dùng một phần số tiền hỗ trợ để mua sách tiếng Anh và sách tham khảo, dồn mấy tháng mới dám mua một bộ quần áo mới.

Đến lớp 12, Khanh không vượt qua vòng sơ tuyển để thi vào các trường công an vì chỉ cao 1,58m, nặng 47 kg. Dù ước mơ nhiều năm không thể thực hiện, Khanh không còn dao động hay muốn từ bỏ nữa. Em chuyển hướng, tìm hiểu về các ngành khối kỹ thuật. Vốn tò mò về ôtô, "không hiểu sao người ta có thể tạo ra một chiếc xe vừa đẹp, lại chạy được", Khanh muốn trở thành kỹ sư.

"Nếu chỉ đỗ đại học cho có, em sợ sau này ra trường sẽ khó xin việc. Tìm hiểu trên mạng, em thấy mọi người bảo cơ hội việc làm khi tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội là rất cao nên nộp cả 7 nguyện vọng vào đây, xếp đầu là hai ngành về Kỹ thuật ôtô (Chương trình chuẩn và Chương trình tiên tiến)", Khanh nói.

Thời điểm quyết định chuyển hướng, lực học ba môn Toán, Lý, Hóa của Khanh khoảng 7 điểm mỗi môn, trong đó em tự tin nhất với Toán. Biết Bách khoa Hà Nội là trường kỹ thuật hàng đầu, em nhẩm tính cần phải cải thiện mỗi môn lên mức khoảng 8 điểm, kết hợp điểm cộng đối tượng và khu vực thì mới có cơ hội đỗ.

Sau mỗi buổi tối học trên lớp vào 19h-21h30, Khanh thường rủ bạn bè ngồi lại thêm để học. Những ngày cao điểm trong giai đoạn "nước rút", em học đến 2-3h sáng hôm sau. Với Khanh, vất vả nhất là lúc học Hóa. Trong khi em phải ôn lại lý thuyết, bạn bè đã làm các bài tập vận dụng cao. Khanh bị cuống và hoang mang nên càng học nhiều hơn.

Ngày thi, em vẫn cảm thấy "sốc" vì đề Hóa khó. Khanh lo lắng đến mức không dám ghi lại phần bài làm để về so sánh với đáp án. Còn với Toán và Lý, em nhẩm tính mình được khoảng 8 điểm và tương đối hài lòng khi đạt mục tiêu đề ra.

Đêm 26/7, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố điểm thi tốt nghiệp THPT. Với chiếc điện thoại "cùi", Khanh không thể xem được điểm ngay lập tức. Mãi đến trưa hôm sau, em mới biết kết quả của mình, lần lượt 8,2 Toán, 7,75 Lý và 7 Hóa.

Biết điểm chuẩn của Bách khoa rất cao, chàng trai làng Lô Lô Chải không dám vui mừng quá sớm. Theo cách tính: Toán nhân đôi, sau đó quy về thang điểm 30 của trường cùng điểm cộng, Khanh được 26,11, vừa bằng điểm chuẩn ngành Kỹ thuật ôtô (Chương trình tiên tiến).

Đại úy Nguyễn Bình Minh, Chính trị viên phó, Đồn Biên phòng Lũng Cú, vẫn nhớ lúc Khanh gọi điện thông báo trúng tuyển. Đồng hành cùng Khanh từ năm 2016 khi em bắt đầu tham gia chương trình "Nâng bước em tới trường", Đại uý Minh coi Khanh như con. "Khi cháu gọi, tôi và anh em chiến sĩ vỡ oà, hạnh phúc lắm, cảm giác con mình đã thực hiện được mục tiêu vượt xa mong đợi", Đại uý kể. Trong 5 năm, Đồn Biên phòng Lũng Cú hỗ trợ chín học sinh và nuôi ba em khác. Khanh là người đầu tiên đạt thành thích cao như vậy.

Ông Chu Văn Hương, Bí thư Đảng ủy xã Lũng Cú, cho biết tin Dìu Dỉ Khanh đỗ đại học hàng đầu đã lan ra khắp xã. Năm nay, ngoài Khanh, một học sinh khác cũng đỗ đại học, đều ở làng Lô Lô Chải. Ông Hương bày tỏ niềm vui mừng vì "mỗi năm đều được nghe tin học sinh Lũng Cú đỗ đại học".

Ông cho biết, những năm gần đây, tình trạng học sinh bỏ học giữa chừng ở xã đã giảm. Bên cạnh vào đại học, các trường cũng đẩy mạnh việc định hướng các em có thể chọn học nghề, sau có việc làm để gia tăng thu nhập.

Vì Covid-19, hiện Dìu Dỉ Khanh chưa thể xuống Hà Nội mà tham gia các lớp trực tuyến. Trong kỳ học đầu tiên này, chàng tân sinh viên sẽ dồn lực học tiếng Anh bởi đây là môn nền tảng của chương trình học. Khi có điều kiện học trực tiếp, em dự định vừa học vừa đăng ký dạy gia sư để có thu nhập trang trải học phí.

Dù biết sắp tới sẽ gặp khó khăn về tài chính khi phải xoay xở cuộc sống trọ học ở thủ đô, Khanh không sợ hãi nữa. Khanh đùa, ở Lũng Cú có bao nhiêu quả đồi, ngọn núi thì đường đến Đại học Bách khoa Hà Nội của em cũng nhiều trắc trở như vậy. Em hiểu những gì có được hôm nay không phải dễ dàng nên quyết tâm "giành lấy con chữ" tại ngôi trường kỹ thuật top đầu cả nước.

Thanh Hằng