Từ việc phụ huynh "sập bẫy" lừa đảo con đang cấp cứu: Nhận biết và phòng chống thế nào?

Phụ huynh dễ mắc lừa vì bị khai thác điểm yếu tâm lý

Thời gian qua, dư luận xã hội xôn xao trước việc xảy ra nhiều vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản với thủ đoạn đối tượng mạo danh là giáo viên, cán bộ nhà trường gọi điện báo tin cho phụ huynh học sinh nói rằng con em của họ bị tai nạn ở trường, cần gấp một khoản tiền để cấp cứu, điều trị, nhiều người đã chuyển tiền theo yêu cầu của đối tượng, kết quả là bị chiếm đoạt số tiền đó.

Trước tình trạng trên, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu - Chuyên gia tội phạm học (Bộ Công an) đánh giá đây là trò lừa đảo mới xuất hiện và khá tinh vi. Điều này thể hiện ở chỗ đối tượng đã khai thác tối đa điểm yếu trong tâm lý của các bậc làm cha, làm mẹ khi nghe tin con bị tai nạn ở trường.

Trong tình huống này, vì lòng thương con, đa phần phụ huynh rất nhanh chóng lâm vào tình trạng lo sợ, lúng túng, bất an, thậm chí hoảng loạn. Đây là thời điểm thiếu sáng suốt, thiếu tỉnh táo nhất mà đối tượng có thể lợi dụng để thao túng tâm lý, dẫn dụ nạn nhân làm theo yêu cầu của mình", Thượng tá Đào Trung Hiếu nói.

Chuyên gia này phân tích, khi đối tượng đã gọi đúng số máy, đọc đúng tên phụ huynh và tên con, tên lớp, thì nạn nhân thường sẽ không còn nghi ngờ gì nữa, mặc định đó là giáo viên hoặc cán bộ nhà trường nơi con mình đang học. Có trường hợp đồng bọn của kẻ mạo danh sẽ đóng vai nhân viên y tế thông báo tình hình bệnh lý của con, nên tạo được lòng tin của nạn nhân.

Đối tượng tạo ra tình huống khẩn cấp, như cần tiền đóng viện phí nhập viện để giải phẫu ngay, không cho phép phụ huynh chần chừ, do dự, tính toán hay kiểm tra lại thông tin. Vì sốt ruột lo lắng cho con, sợ sự chậm chễ có thể dẫn đến những hậu quả đáng tiếc, nên nhiều người đã dễ dàng chấp nhận làm theo các yêu cầu của đối tượng, chuyển tiền vào tài khoản do đối tượng cung cấp.

Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu nhận định, mấu chốt để thực hiện được trò lừa này, là đối tượng phải có được số máy của nạn nhân và nắm rõ thông tin cá nhân, quan hệ của người đó với học sinh ở lớp. Như vậy, có thể đánh giá danh sách học sinh với tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại của phụ huynh đã bị lộ lọt.

Theo Thượng tá Đào Trung Hiếu, nơi quản lý những thông tin này thường có những nguồn sau:

Một là, nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp học, Ban phụ huynh học sinh của lớp, của trường;

Hai là, ở nhiều trường, lớp học có các nhóm Zalo chát giữa phụ huynh học sinh với giáo viên;

Ba là, các lớp dạy thêm, học thêm, cũng có danh sách học sinh, phụ huynh kèm số điện thoại, do bộ phận quản lý học viên tại các trung tâm đó nắm giữ.

"Tôi đánh giá rất có thể thông tin cá nhân của phụ huynh và học sinh đã bị lộ lọt, hoặc vô tình, hoặc cố ý, từ các nguồn này. Việc rà soát, điều tra sự việc cũng nên bắt đầu từ đây", Thượng tá Đào Trung Hiếu nhận định.

Chuyên gia nghiên cứu tội phạm học này cũng chỉ ra thủ đoạn lừa đảo này có điểm giống nhau và khác biệt so với các trò lừa mạo danh đã từng xảy ra:

- Điểm chung giống nhau:

 Các trò lừa đảo này đều thực hiện bằng thủ đoạn mạo danh người khác;

Đều đưa ra những lý do hợp lý nhằm tạo nên sự lo sợ trong tâm lý nạn nhân, từ đó tạo cơ sở buộc nạn nhân phải chuyển tiền qua các giao dịch chuyển khoản và chiếm đoạt số tiền đó;

Các tài khoản nhận tiền do phạm tội mà có đều là các tài khoản ảo, không phải của chính đối tượng gây án, mà có thể do chúng mua được ở trên mạng.

- Về sự khác biệt:

Các chiêu trò lừa đảo mạo danh đã xảy ra trên không gian mạng thời gian vừa qua, như giả danh cơ quan pháp luật, các cơ quan cung cấp dịch vụ thiết yếu như điện, nước, gas, bưu điện, ngân hàng…đối tượng thường gọi tới bất kỳ số điện thoại nào đó. Nghĩa là không xác định trước nạn nhân.

Trong trò lừa mạo danh giáo viên mới xảy ra, mục tiêu được đối tượng lừa đảo xác định trước, căn cứ theo thông tin cá nhân về họ mà chúng có được theo một cách nào đó.

Phòng ngừa bằng cách nào?

Để phòng ngừa thủ đoạn lừa đảo với chiêu thức nói trên, Thượng tá, Tiến sĩ Đào Trung Hiếu đưa ra một số những biện pháp sau:

- Giữa nhà trường và gia đình học sinh tăng cường sự liên lạc, trao đổi thông tin thông qua đường dây nóng, để phụ huynh học sinh có thể cập nhật tình hình của con ở trường. Lưu ý khi lên lớp giáo viên thường không bắt máy, nên phải có những số máy thường trực luôn ở trạng thái chờ kết nối, tức là đường dây nóng với nhà trường.

- Các lớp học, giáo viên và phụ huynh học sinh cần nâng cao ý thức bảo mật thông tin, đề phòng bị hack điện thoại, hoặc vô tình lộ lọt thông tin cá nhân, danh sách lớp học.

- Phụ huynh học sinh cần cập nhật thường xuyên tình hình an ninh trật tự để biết các thủ đoạn phạm tội mới;

- Tình huống nhận được cuộc gọi báo tin con bị tai nạn, cần hỏi rõ họ tên, chức vụ của người cung cấp thông tin. Sau đó, gọi điện cho nhà trường, hoặc giáo viên, hoặc cho con mình (nếu con có điện thoại) để kiểm tra, kiểm chứng thông tin.

Tình huống không liên lạc được thì phải trực tiếp hoặc nhờ người tin cậy đến tận nhà trường kiểm tra. Tuyệt đối không dễ dàng làm theo những yêu cầu của người lạ, cho dù có xưng danh là ai.

 - Phải trình báo ngay với cơ quan công an gần nhất để cơ quan chức năng có biện pháp giải quyết.

- Đồng thời, cần thông báo cho nhà trường, giáo viên chủ nhiệm, hoặc chủ động đưa thông tin lên mạng xã hội về tình huống bị lừa đảo của mình để cảnh báo xã hội, giúp nhiều người cảnh giác với thủ đoạn phạm tội mới của bọn tội phạm.

Nam Anh