Hành trình 60 năm - từ giảng đường đến lễ vinh danh

Trong buổi lễ trang trọng tại Hà Nội, Đại sứ Pháp Olivier Brochet đã thay mặt Chính phủ Pháp trao Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh bậc Sĩ quan cho hai GS Trần Thanh Vân và Lê Kim Ngọc - phần thưởng cao quý nhất của nước Pháp dành cho những người có đóng góp nổi bật về khoa học, văn hóa và nhân văn.

Để đạt được phần thưởng danh giá ấy là một hành trình bền bỉ kéo dài hơn 60 năm - hành trình của hai trí thức Việt kiều chọn khoa học và lòng nhân ái làm sợi dây gắn bó với quê hương.

Hành trình của chúng tôi bắt đầu từ 60 năm trước và chưa bao giờ rời xa quê hương” 

Sinh ra giữa bối cảnh đất nước chia cắt, GS Trần Thanh Vân rời Việt Nam sang Pháp học vật lý, rồi trở thành giáo sư cao cấp của Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Quốc gia Pháp (CNRS). Nhưng dù thành danh ở xứ người, tình yêu với Việt Nam vẫn luôn hiện hữu trong mỗi công trình, mỗi chuyến trở về của ông.

Còn bà - GS Lê Kim Ngọc, người bạn đời của ông - lại chọn một con đường khác để gắn bó với nơi chôn nhau cắt rốn: chăm lo cho những mảnh đời bé nhỏ. Bà sáng lập Làng trẻ SOS Việt Nam, nơi hàng nghìn trẻ mồ côi được nuôi dạy trong tình yêu thương và được học hành như bao đứa trẻ khác.

Chôn nhau cắt rốn ở đâu, dẫu đi bốn biển năm châu vẫn về. Hai con người, hai hướng đi -nhưng cùng chung một sứ mệnh: Trao lại cho đời những gì tốt đẹp nhất mà tri thức và nhân ái có thể tạo nên.

Chồng xây cầu tri thức - Vợ gieo mầm nhân ái

Nhắc đến GS Trần Thanh Vân là nhắc đến Chương trình khoa học quốc tế Gặp gỡ Việt Nam (Rencontres du Vietnam) - một trong những sáng kiến khoa học mang tầm quốc tế.

Từ đầu thập niên 1990, ông đã kiên trì thuyết phục bạn bè quốc tế đưa các hội nghị vật lý, thiên văn, sinh học, năng lượng về Việt Nam. Không chỉ là nơi gặp gỡ của những bộ óc lớn - những nhà bác học đạt giải Nobel - các cuộc hội thảo ấy còn là cánh cửa mở để trí thức trẻ Việt Nam được tiếp xúc với những nhà khoa học hàng đầu thế giới.

Năm 2013, Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục Liên ngành (ICISE) ra đời tại Quy Nhơn - minh chứng cho tầm nhìn của ông. “Chúng ta cần trao cho thế hệ trẻ tình yêu khoa học, để các em được chơi với khoa học. - GS Vân nói, trong một lần chia sẻ - Chỉ khi khoa học được đến gần đời sống, nó mới thực sự thắp sáng tương lai”.

ICISE giờ đây không chỉ là một công trình, mà là biểu tượng của trí thức Việt kiều góp phần đưa Việt Nam lên bản đồ khoa học thế giới - một “cây cầu mềm” nối tri thức Đông và Tây, vừa hiện đại, vừa thấm đẫm tình người.

Nếu GS Trần Thanh Vân là người xây cầu, thì GS Lê Kim Ngọc chính là người gieo mầm nhân ái. Bà sáng lập Làng trẻ SOS Việt Nam từ năm 1972, trong bối cảnh chiến tranh còn nhiều mất mát. Bắt đầu từ vài căn nhà nhỏ ở Hà Nội, mô hình ấy đã lan rộng khắp cả nước - trở thành ngôi nhà chung của hàng chục nghìn trẻ mồ côi, khuyết tật, hoặc không nơi nương tựa.

Hơn nửa thế kỷ qua, hàng nghìn trẻ em đã trưởng thành từ mái nhà ấy - nhiều người trở thành kỹ sư, bác sĩ, nhà giáo - những “mầm non” được nuôi dưỡng từ lòng nhân ái và tri thức.

“Những gì chúng tôi đã làm như một khu rừng xanh, nơi những thân cây già cỗi che chở cho mầm non vươn thẳng lên trời, để cùng nhau đơm hoa kết trái sau cơn mưa” 

Cả hai Giáo sư đều đã ngoài 80 tuổi, nhưng Gặp gỡ Việt Nam vẫn tiếp tục được tổ chức mỗi năm; Trung tâm khoa học Quy Nhơn vẫn đón các đoàn học sinh đến tham quan; những ngôi nhà SOS vẫn vang tiếng trẻ cười.

Với họ, Huân chương Bắc Đẩu Bội tinh không chỉ là vinh dự của cá nhân, mà là sự ghi nhận của thế giới đối với trí tuệ và lòng nhân ái Việt Nam. Họ chia sẻ, phần thưởng quý nhất không nằm ở huân chương, mà là “những thế hệ học trò và những đứa trẻ lớn lên từ tình yêu thương, từ niềm tin rằng tri thức có thể thay đổi cuộc đời”.

×