Tiền mới khan hiếm, phí đổi tiền lẻ "nhảy múa"

Càng về cuối năm nhu cầu đổi tiền mới, tiền lẻ càng đắt khách, nhất là tiền mệnh giá nhỏ từ 10.000 đồng trở xuống. Tuy nhiên, việc đổi tiền mới, tiền lẻ tại các ngân hàng quá khó khăn trong khi tại chợ đen thì người dân phải chịu giá cắt cổ.

Muốn đổi tiền mới nhưng không có

Chị Tuyết Lan, nhà ở quận Tân Bình, TP.HCM kể chị vào một số ngân hàng để đổi tiền mới, tiền lẻ nhưng đến đâu cũng nhận được cái lắc đầu của các nhân viên ngân hàng.

“Tôi đổi tiền mới để gia đình lì xì cho các cháu nhỏ vui trong mấy ngày Tết nhưng không được. Nhân viên ngân hàng nói chỉ có một ít tiền lẻ mới, phân bổ ngẫu nhiên cho các khách hàng khi gửi tiền hoặc rút tiền chứ không đủ cho mọi người” - chị Lan nói vẻ buồn bã.

Lý giải về việc ngân hàng không đổi tiền lẻ mới cho khách hàng, tổng giám đốc một ngân hàng thừa nhận Tết năm nay Ngân hàng Nhà nước (NHNN) không in thêm tiền lẻ mới mệnh giá dưới 5.000 đồng. Từ đó các ngân hàng không thể đáp ứng nhu cầu đổi tiền lẻ mới cho khách hàng tăng cao dịp sát Tết.

“Chỉ có những khách hàng hiện đang có quan hệ tín dụng với các ngân hàng tới rút lương thì chúng tôi có thể sắp xếp phân bổ tiền mới nhưng số lượng cũng rất ít” - vị tổng giám đốc trên nói.

Trong khi ngân hàng không đủ tiền mới đổi cho doanh nghiệp, người dân thì ở ngoài thị trường tự do lại rất nhộn nhịp. Chị Minh Thủy ở quận 2, TP.HCM tiết lộ nhờ có mối quan hệ tốt với ngân hàng nên đã đổi khá nhiều tiền lẻ với đủ các mệnh giá từ 1.000 đến 50.000 đồng để kinh doanh mùa Tết. Theo chị Thủy, dịp Tết năm nào cũng vậy, nhiều người có thói quen lì xì bằng tiền mới, không thích dùng những tiền cũ nên chị đã có sự chuẩn bị trước, nay tung ra kinh doanh kiếm lời.

Tuy vậy, theo chị Thủy, tiền lẻ mới không nguyên sêri thì không hiếm nhưng để có tiền mới nguyên sêri là việc khó. “Ngoài quan hệ tốt với các ngân hàng thì một số chùa cũng thường xuyên có nhu cầu đổi tiền lẻ lấy tiền chẵn. Đây là nguồn cung tiền lẻ mới khá nhiều cho những người kinh doanh tiền lẻ” - chị Thủy tiết lộ.

Trên nhiều trang web như doitiensaigon hiện đưa ra mức phí 10% đối với các loại tiền lẻ mệnh giá 5.000, 2.000 và 1.000 đồng, riêng loại 500 đồng có mức phí lên tới 100%. Tức là ai muốn đổi 500.000 đồng tiền lẻ mệnh giá 500 đồng thì phải chi ra 1 triệu đồng.

Mức phí trên được xem là cao nhưng bà Trần Thị Hằng, nhà ở quận Phú Nhuận, nhận xét: Mức phí 100% vẫn chưa phải là cao nhất, tùy thuộc vào thời điểm mua mà mức phí có khi lên đến 200%-300%. Ví dụ muốn đổi 1 triệu đồng tiền lẻ 500 đồng, khách hàng phải trả tới 2-3 triệu đồng tiền chẵn. Riêng tiền có sêri đẹp, số sêri trùng với ngày tháng năm sinh… thì mức phí còn cao hơn nữa.

Đuổi việc cán bộ trục lợi tiền mới

NHNN vừa có Công văn số 726 do Phó Thống đốc Đào Minh Tú ký về công tác cung ứng tiền mặt trong dịp Tết. Theo đó, NHNN yêu cầu NHNN chi nhánh tỉnh, TP, các tổ chức tín dụng tuyệt đối không để xảy ra tình trạng thiếu tiền mặt phải khất, hoãn, chi trong giao dịch thanh toán làm ảnh hưởng xấu đến lưu thông tiền tệ; đảm bảo cung ứng tiền lẻ, tiền mới dịp Tết.

Đặc biệt, NHNN yêu cầu các đơn vị tuyệt đối không găm giữ tiền mới được điều chuyển từ NHNN Trung ương chỉ để phục vụ mục đích đối ngoại, hoặc đổi cho tổ chức, cá nhân mà không phục vụ nhu cầu lưu thông.

“Các ngân hàng chủ động ngăn ngừa, phát hiện và xử lý nghiêm các cán bộ vi phạm, lợi dụng vị trí công tác để gây phiền hà, trục lợi; xử lý kỷ luật ngay cán bộ lợi dụng đổi tiền mới, tiền lẻ lấy phí trục lợi” - Phó Thống đốc Đào Minh Tú quán triệt trong toàn ngành ngân hàng.

Chia sẻ về việc vẫn còn hiện tượng một số nhân viên ngân hàng tuồn tiền mới ra ngoài cho đầu nậu để kiếm lời, thay vì cho người dân đổi, lãnh đạo một ngân hàng thừa nhận: Đúng là có hiện tượng nhân viên tuồn tiền ra ngoài kiếm lời nhưng không nhiều.

“Ở ngân hàng thì không phân biệt tiền mới hay tiền cũ nên cũng có hiện tượng thủ quỹ của một số ngân hàng, chi nhánh cố tình để tiền mới riêng rồi đổi số tiền mới đó cho dịch vụ kinh doanh để ăn chênh lệch. Tuy nhiên, nếu phát hiện ra người nào làm ăn kiểu này chúng tôi sẽ kỷ luật ở mức rất cao, thậm chí có thể đuổi việc” - vị lãnh đạo ngân hàng trên khẳng định.

Trong khi đó ông Phạm Bảo Lâm, Cục trưởng Cục Phát hành và kho quỹ NHNN, cho biết năm nay tiếp tục thực hiện chủ trương không đưa tiền mới in mệnh giá nhỏ ra lưu thông dịp Tết. Tuy vậy, NHNN đảm bảo cung ứng các loại tiền đủ tiêu chuẩn lưu thông, không phân biệt tiền cũ và mới. Cũng như mọi năm, dịp Tết, NHNN vẫn đưa ra một lượng tiền mới nhất định để đáp ứng nhu cầu chính đáng của người dân.

Đại diện NHNN cũng nhìn nhận nhu cầu sử dụng tiền lẻ, mới dành cho việc lì xì là có thật. Song không đến nỗi phải đẩy vấn đề này lên thành một hiện tượng không lành mạnh để nhiều người lợi dụng trục lợi.

Xử lý người kinh doanh đổi tiền trên mạng

Trên mạng xã hội, việc đổi tiền được rao công khai, cần bao nhiêu cũng có. Tuy nhiên, NHNN vừa yêu cầu các đơn vị trực thuộc phối hợp với Chi cục Quản lý thị trường, công an thành lập các đoàn kiểm tra để xử lý nghiêm theo quy định pháp luật các trường hợp kinh doanh tiền mệnh giá nhỏ trái phép tại khu di tích, đền chùa, lễ hội hoặc kinh doanh đổi tiền trên mạng.

NHNN cũng yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài sử dụng tiền mới được điều chuyển từ NHNN chi khách hàng để đáp ứng nhu cầu thanh toán của nền kinh tế; hạn chế tối đa sử dụng tiền mặt vào các mục đích đi lễ, mừng tuổi làm ảnh hưởng đến hoạt động lưu thông tiền mặt. Đồng thời phải duy trì dịch vụ ngoại hối thu đổi ngoại tệ phục vụ nhu cầu của du khách nước ngoài trong ngày nghỉ Tết.

Theo Nghị định 96 của Chính phủ về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, những trường hợp đổi tiền lẻ trái phép có thu phí nếu bị phát hiện sẽ bị phạt 20-40 triệu đồng.

Bổ sung 30.000 tỉ đồng cho TP.HCM

Tính đến tháng 11-2017, Cục Phát hành và kho quỹ NHNN đã bổ sung cho NHNN Chi nhánh TP.HCM khoảng 33.000 tỉ đồng có mệnh giá trên 10.000 đồng và 500 tỉ đồng mệnh giá dưới 10.000 đồng để điều hòa lưu thông tiền mặt trên địa bàn.

Thùy Linh