Người Việt tiêu thụ rượu, bia tăng nhanh và ở mức cao

Mới đây, WHO đã gửi thư cho Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Bộ trưởng Bộ Y tế, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam đề nghị Thủ tướng Chính phủ xúc tiến việc trình dự thảo luật phòng chống tác hại của rượu bia lên Quốc Hội cho đợt xem xét lần đầu vào tháng 10-2018

Theo Tiến sỹ-Bác sỹ Shin Young-soo, Giám đốc WHO Khu vực Tây Thái Bình Dương: Việt Nam vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức về y tế công cộng, đặc biệt là vấn đề già hóa dân số nhanh chóng và gánh nặng bệnh tật lớn do các bệnh không lây nhiễm (NCD) gây ra-hiện đã chiếm khoảng 73% tổng số trường hợp tử vong tại Việt Nam. Sử dụng rượu bia ở mức nguy hại là một yếu tố nguy cơ chính gây ra gánh nặng bệnh không lây nhiễm này. Sử dụng rượu bia cũng là một nguyên nhân gây tai nạn giao thông, bạo lực và thương tích.

Mức độ tiêu thụ rượu bia của người dân Việt Nam đứng ở mức rất cao so với các nước trong khu vực. Ước tính trung bình một người Việt Nam từ 15 tuổi trở lên uống 8,3 lít cồn nguyên chất/năm 2016.

Trong số nam giới có uống rượu bia, mức tiêu thụ giai đoạn 2003-2005 là 3,8 lít cồn nguyên chất/người/năm lên 6,6 lít cồn nguyên chất/người năm 2010 và tăng lên 8,3% vào năm 2015. Như vậy từ năm 2005 đến 2018 mức độ tiêu thụ đồ uống có cồn của nam giới trưởng thành tại Việt Nam đã tăng gấn hơn 2,1 lần.

So với các nước khác trong khu vực tiêu thụ, mức tiêu thụ đồ uống có cồn của Việt Nam cao hơn nhiều. Ví dụ ở Mông Cổ tỷ lệ này là 7,4 lít; Trung quốc là 7,2 lít; Cam pu chia là 6,7 lít; Philippines là 6,6 lít và Singapore là 2 lít.

Hơn nữa, sử dụng rượu bia ở mức nguy hại còn gây ra những tổn thất to lớn về kinh tế và xã hội cho cho quốc gia và người dân. Sử dụng rượu bia chịu trách nhiệm cho khoảng 79.000 trường hợp tử vong tại Việt Nam năm 2016. Ngoài ra, còn hàng trăm ngàn người khác phải điều trị do những bệnh do sử dụng rượu bia gây nên.

WHO ước tính hậu quả về mặt xã hội do sử dụng rượu bia gây ra tại Việt Nam là khoảng 1,3% đến 3,3% tổng thu nhập trong nước (GDP).

Nhằm bảo vệ người dân và xã hội khỏi tác động tiêu cực do sử dụng rượu bia ở mức nguy hại, việc sản xuất, kinh doanh, khuyến mại, tiếp thị và tiêu thụ rượu bia cần được pháp luật điều chỉnh một cách chặt chẽ. Hiện nay, Việt Nam đã có một số quy định chủ yếu về lĩnh vực sản xuất và kinh doanh, tuy nhiên việc thực thi còn hạn chế. Việt Nam cần có một khung pháp luật tổng thể nhằm ngăn ngừa tác hại do sử dụng rượu bia, TS-Bác sỹ Shin Young-soo nhấn mạnh.

WHO khuyến nghị Việt Nam thực thi những chính sách hiệu quả (đã được kiểm chứng) sau: Chính sách về giá đối với rượu bia và đồ uống có cồn khác. Bằng chứng đã cho thấy tăng giá rượu bia mang lại hiệu quả trong việc giảm tiêu thụ rượu bia ở mức có hại đối với người đang sử dụng nói chung và giới trẻ. Số trường hợp tử vong do sử dụng rượu bia cũng giảm.

Chính sách hạn chế sự sẵn có của rượu bia: Chính sách này có thể bao gồm việc điều tiết mật độ điểm bán rượu bia thông qua việc cấp phép chặt chẽ; hạn chế thời gian được bán rượu bia; và quy định độ tuổi được phép mua hoặc sử dụng rượu bia và đồ uống có cồn khác.

Chính sách kiểm soát quảng cáo, khuyến mại, tài trợ: Hoạt động quảng cáo, khuyến mại, tài trợ rượu bia đặc biệt ảnh hưởng tới giới trẻ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ rõ: Giới trẻ bị tiếp xúc với quảng cáo rượu bia có nhiều khả năng bắt đầu uống rượu bia hoặc uống nhiều hơn.

Một quy định kiểm soát hoặc cấm hiệu quả việc quảng cáo rượu bia có thể làm giảm mức tiêu thụ, đặc biệt là ở giới trẻ và góp phần giảm tai nạn giao thông và bạo lực. Đầu tư cho việc thực hiện các chiến lược phòng ngừa tác hại do dử dụng rượu bia sẽ mang lại lợi ích lớn cho xã hội. Theo một ước tính của WHO năm 2018, mỗi Đô la đầu tư cho việc thực hiện các chiến lược hiệu quả nêu trên, lợi ích thu lại là 9,13 Đô la.

“Với những lý do nêu trên, tôi trân trọng đề nghị Ngài ủng hộ xúc tiến việc trình dự thảo luật phòng chống tác hại của rượu bia lên Quốc Hội cho đợt xem xét lần đầu vào tháng 10-2018. Các điều khoản được đề xuất trong dự thảo luật đều dựa trên kiến thức khoa học, bằng chứng về các biện pháp hiệu quả trong việc phòng ngừa tác hại do sử dụng rượu bia và những khuyến cáo nên trên của WHO...”, đại diện WHO khu vực Tây Thái Bình Dương nêu rõ.

Việc thông qua và thực thi thành công dự luật này sẽ góp phần giảm đáng kể gánh nặng về sức khỏe và kinh tế do sử dụng rượu bia gây nên cho người dân Việt Nam hiện tại và những thế hệ tương lai. Luật cũng sẽ góp phần giúp Việt Nam hiện thực hóa cam kết thực thi mục tiêu phát triển bền vững số 3.5 nhằm giảm 10% tỉ lệ sử dụng rượu bia ở mức nguy hại vào năm 2030. WHO cam kết tiếp tục hỗ trợ kỹ thuật trong công tác phòng chống và kiểm soát tác hại do sử dụng rượu bia tại Việt Nam.

Vân Hà