Lao động Việt kêu cứu từ đất khách

Cuối tháng 6/2018, Báo Người Lao Động nhận được đơn cầu cứu của anh Nguyễn Công Trãi từ tỉnh Ibaraki - Nhật Bản. Anh Trãi kể lại câu chuyện của mình rằng từ tháng 10/2016, anh biết Công ty Youko, do bà Trần Thị Hoàng Phương làm giám đốc, có khả năng đưa lao động sang Nhật Bản làm việc lâu dài theo diện kỹ sư.

Xuất khẩu lao động bằng... visa du lịch

Đang có nhu cầu sang Nhật Bản làm việc, anh Trãi tìm đến Công ty Youko - tại số 2A4-2A5 Phạm Văn Bạch (nay đổi tên thành đường số 37), phường Linh Đông, quận Thủ Đức, TP.HCM - để tìm hiểu. Tại đây, bà Trần Thị Hoàng Phương cho biết mình có nhiều mối quan hệ tại Nhật Bản nên dễ dàng đưa được lao động Việt Nam sang đây dưới diện kỹ sư để hưởng mức lương cao và cơ hội định cư lâu dài. Sau những lời hứa hẹn sẽ giúp sang Nhật Bản là hợp đồng tư vấn được bà Phương đưa ra để anh Trãi ký. Theo nội dung ghi trong hợp đồng, Công ty Youko sẽ thu mức phí trọn gói 8.000 USD để dạy tiếng Nhật, lo thủ tục xin visa lao động diện kỹ sư, vé máy bay...

Sau khi anh Trãi đóng đủ tiền, bà Phương gọi điện thông báo sẽ đưa anh và một số người nữa sang Nhật Bản cho các công ty nhận kỹ sư phỏng vấn trong 3 ngày. Cả nhóm đã bay sang Nhật từ ngày 23 đến 26/1/2017 để phỏng vấn nhưng thực chất chỉ có một người Nhật đến hỏi thăm vài câu qua loa chứ không phải giám đốc các công ty tuyển dụng đến phỏng vấn như bà Phương nói. Sau đó, cả nhóm trở về Việt Nam, bà Phương nói rằng sẽ mất khoảng 3-6 tháng nữa để làm hồ sơ xuất cảnh chính thức sang Nhật Bản làm việc.

Đến cuối tháng 5/2017, bà Phương thông báo có lịch bay, mọi người tập trung để làm thủ tục. Cả nhóm của anh Trãi gồm 12 người nhanh chóng có mặt tại sân bay Tân Sơn Nhất theo lịch hẹn thì bà Phương cho biết có trục trặc vé máy bay nên mọi người thuê khách sạn ở tạm vài ngày, chi phí sẽ do Công ty Youko chi trả.

Liên tục sau đó, bà Phương lấy lý do trục trặc vé máy bay, visa nên chưa thể sang Nhật Bản được. Cứ lần này đến lần khác với đủ lý do nên cả nhóm của anh Trãi phải ở trong khách sạn hơn 2 tháng trời và tự lo mọi chi phí, Công ty Youko không hề hỗ trợ như cam kết. Thêm nữa, những lần "vé máy bay trục trặc" là bà Phương buộc mọi người phải đóng thêm tiền mua vé. "Dù rất sốt ruột, lo lắng và nghi ngờ nhưng cả nhóm phải nghe lời bà Phương bởi không còn sự lựa chọn nào khác. Chúng tôi cứ hy vọng được sang Nhật Bản chứ không thể quay về nhà vì không biết giải thích sao với gia đình, bạn bè" - anh Trãi bức xúc.

Đến tháng 7/2017, bà Phương gọi cho cả nhóm thông báo giữa tháng 7 sẽ sang Nhật Bản. Nhóm 12 người được chia làm 2 đợt, anh Trãi và 4 người nữa nằm trong đợt 2, bay ngày 17/7/2017. Trước ngày bay, lấy lý do cần thêm chi phí để qua Nhật Bản lo hồ sơ thủ tục cho nhanh, bà Phương yêu cầu mọi người đóng thêm 2.000 USD. Không còn cách nào khác, cả nhóm gọi về gia đình nhờ vay mượn tiền đóng cho bà Phương.

Riêng anh Trãi đã nộp cho bà Phương tổng cộng gần 280 triệu đồng, trong đó có 15 triệu đồng để "lo" bằng kỹ sư.

Anh Trãi kể khi ra đến sân bay, mọi người mới được bà Phương đưa visa để làm thủ tục sang Nhật Bản. Cầm visa trên tay, cả nhóm tá hỏa khi phát hiện không phải là visa đi lao động mà là visa du lịch. Mọi người thắc mắc thì được bà Phương trấn an là sang Nhật Bản sẽ đổi lại.

Sau khi sang Nhật Bản, bà Phương thuê một căn phòng cho cả nhóm ở chung. Visa du lịch chỉ có thời hạn lưu trú 15 ngày nên mọi người tìm cách liên lạc với bà Phương bởi chẳng thấy đả động gì đến chuyện nhận việc ở đâu, làm cho công ty nào cả. "Thật bất ngờ, bà Phương chuẩn bị sẵn đơn xin tị nạn và yêu cầu chúng tôi điền vào. Mọi người phản ứng thì bà Phương nói cứ làm như vậy rồi sẽ lo cho có việc làm ổn định và lưu trú lâu dài tại Nhật Bản" - anh Trãi trình bày.

Bị đuổi và xù lương

Qua thông tin từ anh Trãi, chúng tôi liên lạc với 6 nạn nhân trong nhóm được bà Phương đưa sang Nhật Bản vào tháng 7/2017, gồm: Nguyễn Văn Sửa, Đặng Công Văn, Võ Văn Tuấn (ngụ tỉnh Tây Ninh); Nguyễn Duy Minh, Lê Thanh Tuyền (ngụ TP.HCM) và Phạm Minh Trí (ngụ tỉnh Long An). Tổng số tiền mà 6 nạn nhân này đã đóng cho bà Phương là 1,727 tỉ đồng, đến giờ chưa ai đòi lại được đồng nào.

Khi sang Nhật Bản, anh Nguyễn Duy Minh phải sống bất hợp pháp, đi làm việc bằng tên giả. "Tôi luôn sống trong nỗi sợ bị bắt, bị đánh. Đi làm việc bằng tên giả nên khi công ty phát hiện, họ đuổi và không trả lương. Tôi phải vay mượn tiền của bạn bè để cầm cự qua ngày. Thời gian sống chui sống nhủi bên Nhật Bản, tôi chấp nhận làm đủ mọi thứ nhưng đều thất bại vì giấy tờ không hợp lệ. Quá nhục nhã, tôi phải tìm cách về Việt Nam để tố cáo bà Phương" - anh Minh nói.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, tại thời điểm đó, để sang Nhật Bản theo diện kỹ sư không hề đơn giản bởi những quy định khắt khe như trình độ tiếng Nhật, phải tốt nghiệp các ngành kỹ thuật được đào tạo bởi các trường uy tín, sức khỏe bảo đảm… Nhưng với Công ty Youko của bà Phương, chưa tốt nghiệp THPT vẫn có thể sang Nhật Bản theo diện kỹ sư.

Nhằm hợp thức hóa hồ sơ, những ai chưa có bằng kỹ sư phải đóng thêm từ 10-30 triệu đồng để bà Phương làm bằng kỹ sư giả cho đủ điều kiện.

Theo trình báo của các nạn nhân, sau khi bị lừa, họ đã tìm mọi cách liên lạc với Công ty Youko và giám đốc Trần Thị Hoàng Phương nhưng thất bại. Công ty Youko đã đóng cửa, điện thoại của bà Phương cũng ngoài vùng phủ sóng. Không còn cách nào khác, họ gửi đơn trình báo đến cơ quan công an và báo chí nhằm lấy lại số tiền đã bị lừa, đồng thời kêu gọi pháp luật nghiêm trị kẻ lừa đảo. 

Sống dở chết dở

Anh Nguyễn Công Trãi cho biết sau khi bị bỏ rơi ở Nhật Bản, anh và những người trong nhóm tự liên lạc bạn bè để có chỗ tá túc, kiếm việc làm. Không có giấy tờ hợp pháp nên cả nhóm sống chui nhủi vì sợ bị bắt, ai kêu gì cũng làm để kiếm cái ăn qua ngày. "Mấy lần tôi được "cò" lao động giới thiệu việc làm nhưng do không có giấy tờ hợp pháp nên chỉ một thời gian thì chủ phát hiện và đuổi, không thanh toán lương. Giờ chúng tôi sống dở chết dở, lo bị bắt và phạt tù bất cứ lúc nào" - anh Trãi trình bày.

Cũng theo anh Trãi, bà Phương còn đưa rất nhiều người sang Nhật Bản bằng visa du lịch rồi bỏ bơ vơ nơi đất khách, đối diện nhiều rủi ro.

Giang Nam