Cục trưởng An ninh mạng nói gì về giám sát tài khoản cá nhân trên MXH?

 Luật An ninh mạng của Việt Nam được thông qua tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XIV với 86,86% số phiếu tán thành, 3,08% số phiếu không tán thành và 5,75% không biểu quyết. Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1. 2019.

Sáng 15.6, tại Hà Nội, Trung tướng Hoàng Phước Thuận, Cục trưởng Cục An ninh mạng (Bộ Công an) đã có cuộc trao đổi thẳng thắn với báo chí về bộ luật này.

Không cấm các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài hoạt động tại Việt Nam

Thưa ông, trong quá trình soạn thảo dự luật An ninh mạng, chúng ta đã thực hiện như thế nào. Đặc biệt là có làm việc với các đại diện của các doanh nghiệp nước ngoài như Facebook, Google về việc yêu cầu đặt văn phòng đại diện và máy chủ ở Việt Nam?

- Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Chúng ta cũng đã xây dựng Dự thảo luật An ninh mạng từ tháng 11.2016 theo hướng bị quyết của Quốc hội. Theo nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Ban soạn thảo xây dựng luật gồm nhiều bộ ngành là thành viên như: Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Quốc phòng, Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Ngoại giao… 

Kế hoạch xây dựng ban đầu bám theo Nghị định 72, sau đó khi trình Dự thảo Luật An ninh mạng tại Kỳ họp thứ 4 của Quốc hội thì được Quốc hội đặt vấn đề điều chỉnh làm sao phù hợp với các kiến nghị của Doanh nghiệp, Tập đoàn Viễn thông Internet. 

Trong quá trình soạn thảo, Ban biên soạn đã làm việc với những người có trách nhiệm của Google, Facebook, Hiệp hội Hoa Kỳ tại ASEAN, Hiệp hội Điện toán đám mây châu Á…  với tinh thần luôn luôn lắng nghe và cầu thị. Khi được giải thích thì các Tập đoàn thấy đó là phù hợp và cho biết sẽ điều chỉnh lại chiến lược để phù hợp với luật của mình. Như vậy, có thể khẳng định rằng Ban soạn thảo đã tiếp thu cầu thị và điều chỉnh cho phù hợp và trình ra Quốc hội tại kỳ họp thứ 5 để Quốc hội biểu quyết thông qua.

Như vậy, Google và Facebook sẽ không rút khỏi Việt Nam?

- Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Chưa có một thông tin gì cả. Việt Nam là thị phần chiếm vị trí hàng đầu trong hoạt động kinh doanh của Facebook và Google với hơn 48 triệu tài khoản.

Khi họ đặt máy chủ tại Việt Nam thì băng thông nhanh hơn, tiết kiệm hơn. Đương nhiên, Chính phủ sẽ có những quy định không phải ai cũng phải đặt văn phòng trụ sở, đặt dữ liệu mà Nghị định của Chính phủ sẽ quy định là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông như thế nào phải lưu trữ dữ liệu, lưu trữ dữ liệu loại gì và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ viễn thông như thế nào phải đặt trụ sở, chi nhánh đại diện ở Việt Nam.

Ở nước ngoài người ta siết chặt mạng xã hội, còn ở ta hiện nay mạng xã hội đang rối tung rối mù, quá lỏng lẻo, quá tự do, quyền tự do riêng tư của chúng ta bị chiếm đoạt, bị xiên xẹo… Do vậy đưa ra các phạm vi điều chỉnh không có nghĩa là tất cả các hành vi đó đều bị xử lý mà chúng ta phải tự biết là cái gì không được thực hiện trên không gian mạng còn cái gì được quyền thì được bảo hộ của Nhà nước.

Không kiểm soát thông tin cá nhân của công dân

Thưa ông, có ý kiến cho rằng, luật An ninh mạng ra đời sẽ ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận của công dân?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Đầu tiên phải khẳng định, luật An ninh mạng không ảnh hưởng đến quyền tự do ngôn luận, không cản trở pháp luật. Trong Luật An ninh mạng, chưa có điều khoản nào đưa ra bảo hộ quyền và lợi ích cá nhân hợp pháp khi sử dụng không gian mạng mới như luật này. Chúng tôi đã rà soát đầy đủ, Luật An ninh mạng chưa bao giờ vi phạm các điều ước quốc tế, quốc gia nào cũng có những trường hợp ngoại lệ.

Có thể nói, chưa bao giờ luật của chúng ta bảo vệ quyền và lợi ích cá nhân, tập thể, quyền trẻ em được đề cao như bộ luật này. Đây là lần đầu tiên có một quy định để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức cá nhân…

Chúng ta thoải mái hoạt động mạng khi không vi phạm pháp luật, chúng ta được nói, được phản biện các vấn đề miễn là những nội dung đó không vi phạm pháp luật hình sự, pháp luật hình sự đó đã được quy chiếu trên luật an ninh mạng. Nếu ai bị xúc phạm nhân phẩm, ai bị bịa đặt mà hành vi đó quy chiếu theo 29 điều của Bộ Luật Hình sự, những điều luật trực tiếp có liên quan, kể cả bộ luật Dân sự thì họ đều bị xử lý.

Điều 17 và điều 26 của Luật An ninh mạng quy định cũng rất chặt chẽ về bảo vệ quyền riêng tư của cá nhân của gia đình. 

Nhiều người e ngại khi luật này được ban hành sẽ trao quyền quá lớn cho cơ quan chức năng. Đặc biệt, khi doanh nghiệp phải cung cấp thông tin cá nhân của khách hàng cho cơ quan điều tra?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Trên thực tế, chúng ta đang thực hiện rất đúng, bài bản khi xác định nội dung vi phạm pháp luật. Nếu liên quan đến vấn đề thông tin truyền thông thì Bộ Thông tin Truyền thông sẽ là người thẩm định; liên quan đến văn hóa thì Bộ Văn hóa sẽ là người thẩm định… Cơ quan chuyên trách của Bộ Công an sẽ căn cứ vào những thẩm định đó đề nghị doanh nghiệp viễn thông cung cấp các thông tin khi điều tra hành vi vi phạm pháp luật.

Như vậy có thể khẳng định, luật An ninh mạng không thể lạm quyền, trong điều cấm nói rất rõ: Cơ quan chuyên trách bảo vệ an ninh mạng, cá nhân nào đó, tổ chức nào đó lợi dụng nghiệp vụ an ninh mạng để xâm phạm an ninh quốc gia, quyền và lợi ích của tổ chức cá nhân, trật tự an ninh xã hội chắc chắn sẽ bị xử lý.

Thưa ông, như vậy, khi phát hiện có dấu hiệu phạm tội thì cơ quan chức năng sẽ yêu cầu doanh nghiệp viễn thông thu thập hết thông tin cá nhân cũng như hoạt động của họ cho cơ quan công an?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Trong bộ luật Hình sự, luật Tố tụng hình sự người ta đã quy định rất rõ, khi có dấu hiệu vi phạm pháp luật người ta có quyền được điều tra. 

Dấu hiệu vi phạm pháp luật đó thì cơ quan chức năng về an ninh mạng của Bộ Công an và Bộ Quốc phòng sẽ thẩm định xem có vi phạm không, nếu vi phạm họ sẽ đề nghị các cơ quan, doanh nghiệp viễn thông cung cấp những thông số khi cần thiết.

Tôi khẳng định, không có chuyện cơ quan an ninh sẽ giám sát tất cả tài khoản của cá nhân. Chúng ta chỉ đề nghị các doanh nghiệp trong và ngoài nước cung cấp những hành vi vi phạm pháp luật. Việc này được quy định rất rõ trong điều 26 Luật An ninh mạng.

Nhiều doanh nghiệp lo lắng những thông tin cá nhân của họ bị lộ, bị lọt. Vậy luật An ninh mạng lấy gì để đảm bảo điều đó?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Hiện nay các doanh nghiệp đang quản lý các thông số của người dân và gần như chúng ta đang bị lộ, lọt các tài khoản cá nhân rất nhiều. Ví như vừa lên sân bay thì đã có tin nhắn có cần đi taxi hay không? Đang họp lại có người gọi điện đến mời mua đất… Chính việc lộ, lọt này là do sự quản lý không tốt của các doanh nghiệp nên doanh nghiệp không có gì phải lo lắng vì trước tới nay chỉ có vi phạm pháp luật thì cơ quan an ninh mới vào cuộc đặt vấn đề. Bên cạnh đó, Điều 17 luật An ninh mạng đã nêu rõ. 

Những nội dung đăng trên mạng trong trường hợp nào, nội dung nào sẽ được coi là nói xấu lãnh đạo Đảng, Nhà nước, vĩ nhân. Ví dụ như kêu gọi người dân biểu tình có được coi là bị cấm theo luật này không?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Cái này chúng ta phải quay trở lại bộ Luật Hình sự nếu có như vậy thì ta sẽ áp dụng. Còn nếu đã xúc phạm vĩ nhân rồi thì chúng ta phải có thẩm định của Bộ Văn hóa, Bộ Thông tin và Truyền thông xem có vi phạm hay không. Nếu Bộ trả lời là có vi phạm thì ta thực hiện. Các vấn đề liên quan đến các bộ ngành khác cũng tương tự.

Chúng ta phải giải quyết câu chuyện này, đừng để các thế lực xấu lợi dụng đồng bào mình đánh đúng đồng bào mình; đừng để đồng bào mình đánh đúng tài sản của chính tiền thuế của người dân bỏ ra mua sắm.

Nhiều nhận định cho rằng, luật an ninh mạng đưa ra để bảo vệ  không gian mạng nhưng trong dự luật này chúng ta lại đề cập đến nhiều yếu tố xử lý về hành chính, thậm chí là hình sự, trong khi đó rất nhiều luật khác đã đề cập đến. Vậy Luật An ninh mạng ra đời có sự chồng chéo với các luật khác hay không?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Không hề có sự chồng chéo, bởi vì chính những nội dung mà UB Quốc phòng an ninh, UB Pháp luật Quốc hội đề nghị để điều chỉnh các hành vi. Chúng ta nói rằng “thực sao ảo vậy”, cuộc sống của chúng ta đang bị ảnh hưởng bởi ánh xạ từ thực sang ảo. Nếu chúng ta không có sự điều chỉnh từ thực sang ảo thì chúng ta sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều.

Tiếp tục tiếp thu, lắng nghe ý kiến

Nhiều người quan tâm đó là sau Luật này thì nghị định thi hành thì không biết hiện nay đã xây dựng nghị định hay chưa?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Chúng tôi đã bắt tay vào chuẩn bị cho 25 nghị định và Thông tư. Có thể nói rằng, đây là quá trình đòi hỏi phải rất khẩn trương, có những ưu tiên Nghị định, Thông tư nào ban hành trước, Nghị định, Thông tư nào ban hành sau. Do đó, ban soạn thảo tiếp tục phối  hợp với các Bộ, ngành xây dựng chứ không chỉ ban soạn thảo thực hiện; các điều nào, quy định nào đối với bộ phận nào thì đơn vị đó chủ trì soạn thảo.

Từ giờ cho đến khi luật chính thức đi vào trong quá trình xây dựng nghị định, ban biên soạn có tiếp tục lắng nghe ý kiến đóng góp của người dân, các chuyên gia hay không?

Trung tướng Hoàng Phước Thuận: Ban biên soạn luôn luôn lắng nghe, luôn luôn điều chỉnh, luôn luôn cầu thị để những nội dung nào phù hợp nhất sẽ được trình. Không một nghị định nào mà ban biên soạn trình bày nghị định của một cơ quan mà luôn được các bộ, ngành, các tập đoàn viễn thông Internet tham gia vào một cách rất đầy đủ. Tôi khẳng định như vậy.

Xin cảm ơn ông!

Hoàng Thành An (ghi)