New York hiện có khoảng 700.000 phương tiện lưu thông mỗi ngày. Việc giám sát toàn bộ phương tiện ở một thành phố đông đúc như vậy là điều bất khả thi đối với lực lượng chức năng. Để khắc phục, chính quyền đã triển khai một giải pháp độc đáo: khuyến khích người dân trở thành “tai mắt” giám sát, ghi lại bằng chứng các trường hợp xe đỗ nổ máy quá thời gian quy định, đổi lại họ sẽ được hưởng một phần từ khoản tiền phạt.

Theo quy định, nếu phát hiện xe tải hoặc xe buýt (không mang biển số thành phố New York) đỗ nổ máy quá ba phút, người dân có thể quay video làm bằng chứng và nộp cho cơ quan chức năng. Sau khi được xác minh, chủ phương tiện sẽ bị phạt với mức từ 350 đến 600 USD. Người cung cấp bằng chứng sẽ được chia 25% số tiền phạt.

Một người đàn ông với biệt danh “Streeter” cho biết anh đã chuyên nghiệp hóa công việc này và kiếm hơn 100.000 USD chỉ trong một năm. “Ngay sau 6 giờ sáng, tôi đã ra ngoài cùng chiếc xe đạp và bắt đầu hành trình tìm kiếm những chiếc xe tải đang nổ máy. Có ngày tôi đạp xe từ 6 đến 9 tiếng”, Streeter chia sẻ với CBS News.

Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp đỗ xe nổ máy đều bị xử phạt. Luật này chỉ áp dụng cho xe tải, xe buýt không mang biển số thành phố New York. Bên cạnh đó, video phải ghi rõ xe nổ máy liên tục ít nhất ba phút. Những chiếc xe buýt đang trong quá trình đón hoặc trả khách sẽ không bị xử phạt. Nếu sau khi hoàn tất đón trả khách mà xe vẫn nổ máy quá ba phút, tài xế mới có thể bị lập biên bản.

Chính sách cấp tiền thưởng cho người báo cáo vi phạm giao thông thực chất đã được New York áp dụng từ nhiều năm trước, nhưng chỉ thời gian gần đây với những người tham gia một cách chuyên nghiệp như Streeter, công việc này mới được chú ý và trở thành nguồn thu nhập đáng kể. Cách đây vài năm, Vice News từng sản xuất video với tiêu đề “Làm giàu bằng cách báo cáo xe đỗ nổ máy tại New York”, phản ánh xu hướng này.

Đằng sau động lực tham gia của những người ghi hình không chỉ là phần thưởng tài chính. Hầu hết họ đều có những câu chuyện cá nhân liên quan đến tác động tiêu cực của khí thải và chất lượng không khí. Một số người nhấn mạnh đến việc lãng phí tài nguyên, cho rằng hành vi để xe nổ máy khi đỗ là sự hoang phí, nhất là khi lịch sử từng chứng kiến nhiều cuộc chiến tranh vì dầu mỏ.

Tuy nhiên, việc ghi hình vi phạm không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Một số “hiệp sĩ không khí sạch” – cách gọi những người tham gia chương trình – đã từng bị tài xế đe dọa, thậm chí bị đuổi đánh khi tác nghiệp. “Tôi từng bị đe dọa, bị vung tay định đánh và bị xô đẩy”, một người chia sẻ.

Về phía tài xế, nhiều người không hài lòng với chương trình này. Zach Miller, đại diện Hiệp hội Vận tải New York, cho rằng hệ thống này khiến các tài xế cảm thấy họ bị nhắm đến. “Họ xem đây là một hệ thống săn tiền thưởng hơn là biện pháp bảo vệ môi trường”, ông nói với CBS News.

×