Mật nghị Hồng y được tổ chức như thế nào?

Một kỳ Mật nghị đặc biệt

Ngày 30/4, trong phiên họp toàn thể, Hồng y đoàn của Vatican thông báo 133 hồng y dưới 80 tuổi sẽ tham gia Mật nghị Hồng y dự kiến tổ chức vào ngày 7/5 tới nhằm bầu chọn tân giáo hoàng kế vị cố Giáo hoàng Francis.

Theo thống kê tính đến ngày 21/4, có tổng cộng 135 hồng y dưới 80 tuổi đủ điều kiện tham dự mật nghị, tuy nhiên hai vị đã xin rút lui vì lý do sức khỏe. Như vậy, số hồng y tham gia mật nghị năm nay vượt ngưỡng 120 người - giới hạn được quy định trong Tông hiến Universi Dominici Gregis do cố Giáo hoàng John Paul II ban hành năm 1996.

Mật nghị Hồng y này cũng sẽ là lần đầu tiên trong lịch sử đa số hồng y đến từ bên ngoài châu Âu, sự thay đổi hoàn toàn so với sự kiện bầu giáo hoàng Pius XII năm 1939 với 89% hồng y tham dự là người châu Âu.

Giới quan sát nhận định các hồng y sẽ tranh luận về khả năng tiếp nối di sản của Giáo hoàng Francis để hướng tới một giáo hội cởi mở, hòa nhập và toàn cầu hơn, hay sẽ khôi phục cách tiếp cận truyền thống và mang tính giáo lý hơn trong quá khứ.

Trở thành lãnh đạo Tòa thánh Vatican giữa thời điểm Giáo hội đối mặt với nhiều vụ bê bối tình dục và tài chính, Giáo hoàng Francis đã lãnh đạo với sự khiêm nhường, tận tụy, bảo vệ người yếu thế và nhiều lần lên tiếng xin lỗi về các sai lầm trong quá khứ của Giáo hội.

Nhiều người đã hy vọng "hiệu ứng Giáo hoàng Francis" trong hơn 12 năm qua sẽ đưa các tín đồ trở lại với Giáo hội. Tuy nhiên, kết quả không như kỳ vọng, khi số người tham gia Giáo hội tiếp tục giảm ở phương Tây, ngay cả khi tăng lên ở Nam bán cầu.

Quy trình Vatican lựa chọn Giáo hoàng mới

Giáo hoàng là Giám mục thành Rome, đứng đầu Giáo hội Công giáo toàn cầu với hơn 1,3 tỷ tín đồ, đồng thời là nguyên thủ quốc gia Vatican. Theo tín ngưỡng Công giáo, Giáo hoàng là người đại diện cho Chúa Jesus trên trần thế, có vai trò dẫn dắt tôn giáo lâu đời và có ảnh hưởng lớn nhất thế giới.

Khi một Giáo hoàng qua đời hoặc từ chức, Vatican bước vào giai đoạn "sede vacante" – thời kỳ ghế trống. Trong thời gian này, quyền điều hành được giao tạm thời cho một Hồng y. Sau lễ tang, quá trình bầu chọn Giáo hoàng mới sẽ bắt đầu bằng Mật nghị Hồng y – cuộc họp kín giữa các Hồng y cử tri dưới 80 tuổi.

Mật nghị Hồng y được tổ chức tại Nhà nguyện Sistine. Trong suốt thời gian diễn ra, các Hồng y bị cách ly hoàn toàn với thế giới bên ngoài, không được sử dụng điện thoại, internet hay báo chí. Mọi hình thức ghi hình, chụp ảnh đều bị cấm để đảm bảo sự minh bạch và không chịu tác động từ bên ngoài. Cuộc bỏ phiếu diễn ra hai lần mỗi ngày. Ứng viên phải đạt tối thiểu hai phần ba số phiếu để trở thành tân Giáo hoàng.

Nếu sau ba ngày không tìm được người chiến thắng, hội nghị sẽ tạm nghỉ một ngày để cầu nguyện, rồi tiếp tục. Sau mỗi vòng bỏ phiếu, kết quả được báo hiệu bằng khói: khói đen đồng nghĩa chưa có quyết định, còn khói trắng cho biết đã chọn được Giáo hoàng mới.

Tân Giáo hoàng sẽ được giới thiệu trước công chúng bằng tuyên bố truyền thống “Habemus Papam” (Chúng ta đã có Giáo hoàng), sau đó ban phước lành đầu tiên từ ban công Vương cung Thánh đường Thánh Peter.

Về lý thuyết, bất kỳ người đàn ông Công giáo nào đã rửa tội đều có thể được chọn làm Giáo hoàng, nhưng trong thực tế, các Hồng y thường lựa chọn một người trong chính Hồng y Đoàn. Tiêu chí không được quy định cụ thể, song những người được cân nhắc thường có công trạng nổi bật với Giáo hội, am hiểu thần học, có năng lực quản trị và khả năng xử lý các vấn đề toàn cầu. Một yếu tố quan trọng khác là khả năng tạo dựng quan hệ tốt với các Hồng y đồng cấp – những người trực tiếp bỏ phiếu lựa chọn.

Giống như các cuộc bầu cử khác, Mật nghị Hồng y không tránh khỏi những tranh cãi. Một số ý kiến chỉ trích tính bảo mật quá cao có thể dẫn tới việc “chính trị hóa” nội bộ Giáo hội. Một số khác lo ngại quy trình hiện nay chưa phản ánh đúng mối quan tâm của giáo dân toàn cầu, đặc biệt là thiếu tiếng nói từ thế hệ trẻ. Dù vậy, quy trình hiện tại vẫn được duy trì hàng thế kỷ qua và từng chọn ra nhiều vị Giáo hoàng có ảnh hưởng sâu rộng, chứng minh hiệu quả của hệ thống.

Tuy nhiên, tân Giáo hoàng sẽ đối mặt không ít thách thức trong bối cảnh thế giới nhiều biến động. Theo The Conversation, các vấn đề lớn mà Giáo hội cần giải quyết gồm: duy trì tính thống nhất của Công giáo toàn cầu, giải quyết tình trạng thiếu hụt linh mục, nâng cao vai trò của phụ nữ, xử lý các vụ bê bối lạm dụng tình dục, cũng như tăng cường tiếng nói về các vấn đề xã hội như nghèo đói, bất công, biến đổi khí hậu.