Hơn 200 quyển sách bị thu hồi, hé lộ lỗ hổng chuỗi cung ứng

Theo xác minh ban đầu, tính đến sáng 18/8, tổng số sách tiếng Anh có dấu hiệu không đảm bảo chất lượng tại Trường tiểu học Bê Tông và Trường THCS Xuân Mai A đã lên tới 204 quyển. Cụ thể, tại Trường Tiểu học Bê Tông, 21 trong số 323 quyển sách tiếng Anh lớp 5, tập 2 được phát cho học sinh có vấn đề. Trong khi đó, Trường THCS Xuân Mai A ghi nhận số lượng lớn hơn, với 183 quyển sách bất thường thuộc các khối lớp 6, 7, 8 và 9.

Dấu hiệu nhận biết sách giả và quy trình kiểm tra

Việc phát hiện sách giả bắt nguồn từ sự cảnh giác của phụ huynh khi nhận sách giáo khoa năm học mới. Nhiều người đã dùng điện thoại để quét mã QR in trên bìa sách, một quy trình được Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXBGDVN) khuyến nghị để xác thực sản phẩm.

Kết quả quét mã QR đã đưa ra những cảnh báo đáng lo ngại như mã bị làm giả và hệ thống nhắc "không nên mua cuốn sách này". Khi quét mã ở bìa sau, cảnh báo hiển thị "không phải người đầu tiên xác thực xuất bản phẩm này", kèm theo thời gian xác thực từ tháng 8 năm 2023, trong khi sách được in vào tháng 4 năm 2024. Bằng mắt thường, phụ huynh nhận thấy sách có chất liệu giấy, màu sắc và độ dày khác biệt so với sách mua tại các nhà sách chính hãng. Lớp bạc để lấy mã kích hoạt trên sách tiếng Anh tập 2 của lớp 5 rất khó cào, thậm chí bị rách khi cố gắng.

Từ phản ánh này, xã Xuân Mai đã cử cán bộ xác minh và yêu cầu nhà trường báo cáo việc phát hành sách. Bước đầu, xã Xuân Mai xác định các quyển sách (trừ sách tiếng Anh) không truy cập được thông tin khi quét mã QR là do đường link của nhà cung cấp bị lỗi. Sau khi đường link được khôi phục, sửa chữa, phụ huynh đã có thể quét mã QR bình thường.

Đối với sách tiếng Anh, các bên liên quan đang tiếp tục kiểm tra, làm rõ.

Trách nhiệm và những câu hỏi về chuỗi cung ứng

Theo ông Lê Trung Hưng, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bê Tông, và bà Tào Thị Hồng Hạnh, Hiệu trưởng Trường THCS Xuân Mai A, cả hai trường đều nhập sách từ Công ty TNHH Đầu tư và Thương mại Phong Tùng. Công ty này lại nhập sách từ Công ty Cổ phần Sách và Thiết bị Trường học Hà Tây.

Vụ việc đã dấy lên câu hỏi về quy trình kiểm tra và chất lượng của sách giáo khoa trước khi đến tay học sinh. Hai hiệu trưởng thừa nhận do số lượng sách quá lớn, nhà trường không thể kiểm tra từng quyển, và đã tin tưởng vào các đơn vị cung cấp. Ngay sau khi phát hiện, cả hai trường đã gửi công văn yêu cầu Công ty Phong Tùng rà soát nguồn gốc và đổi lại toàn bộ sách không đảm bảo chất lượng.

Trước đó, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã nhiều lần ra thông báo cảnh báo về sách giáo khoa giả dễ trà trộn vào thị trường, đặc biệt là trong mùa tựu trường. Nhà xuất bản khuyến nghị phụ huynh và học sinh chỉ nên mua sách tại các nhà sách thuộc hệ thống phân phối chính thức của NXBGDVN để đảm bảo chất lượng và quyền lợi.

Vụ việc tại Xuân Mai cho thấy sự cần thiết phải siết chặt quản lý, kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng, từ nhà xuất bản, các công ty phát hành đến các nhà trường. Một quy trình kiểm tra chặt chẽ, minh bạch hơn sẽ là giải pháp then chốt để ngăn chặn sách giả lọt vào trường học, bảo vệ quyền lợi chính đáng của học sinh và phụ huynh.