Hội nghị thượng đỉnh G7 kết thúc trong thất vọng

Hội nghị thượng đỉnh G7 năm nay vốn được kỳ vọng là diễn đàn quan trọng để các nền kinh tế tiên tiến thảo luận và đưa ra giải pháp cho các thách thức toàn cầu, đã kết thúc trong sự thất vọng và thiếu vắng một tuyên bố chung. Sự chia rẽ sâu sắc, đặc biệt là từ phía Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã khiến G7 mất đi động lực và làm lung lay vai trò lịch sử của mình như một biểu tượng đoàn kết của phương Tây.

Ngay từ những ngày đầu tiên của hội nghị diễn ra tại khu nghỉ dưỡng sang trọng ở Alberta, bầu không khí đã sớm trở nên căng thẳng. Các nhà lãnh đạo hàng đầu từ Anh, Đức, Ý, Pháp, Nhật Bản, Canada và Mỹ đã quy tụ với mục tiêu thảo luận các vấn đề nóng bỏng như cuộc chiến Ukraine, chiến lược đối phó với Trung Quốc và cuộc khủng hoảng khí hậu. Tuy nhiên, mọi nỗ lực phối hợp đã gặp phải trở ngại lớn khi Tổng thống Trump bất ngờ đưa ra một thông điệp ngắn gọn trên mạng xã hội, kêu gọi sơ tán khẩn cấp khỏi Tehran, thay vì tập trung vào các cuộc thảo luận mang tính xây dựng tại hội nghị.

Đỉnh điểm của sự bất đồng xảy ra vào ngày thứ hai của hội nghị, khi Tổng thống Trump tuyên bố Mỹ cần "tập trung vào tình hình Trung Đông" và đột ngột quay trở lại Washington, D.C., bỏ lại các nhà lãnh đạo còn lại. Sự ra đi này đã khiến cuộc họp mất đi trọng tâm và khả năng đưa ra một định hướng chung. Nỗ lực của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron nhằm làm dịu tình hình bằng cách giải thích rằng ông Trump rời đi là để thúc đẩy một lệnh ngừng bắn giữa Iran và Israel đã bị chính Tổng thống Mỹ bác bỏ ngay lập tức, cho thấy sự thiếu ăn ý và tôn trọng lẫn nhau giữa các đồng minh.

Tờ Bloomberg đã đánh giá rằng sự ra đi của ông Trump đã "xóa bỏ hy vọng về sự đoàn kết", buộc G7 phải đối mặt với một "thực tế mới". New York Times cũng phân tích sâu hơn, nhận định rằng "sự rạn nứt với các đồng minh đã sâu sắc hơn" và đặt ra "những câu hỏi cơ bản về vai trò và năng lực của G7".

Thực tế, G7 đã trải qua một giai đoạn chuyển mình đầy thách thức. Từ vai trò điều phối kinh tế toàn cầu, dẫn dắt các sáng kiến quốc tế như Plaza Accord hay HIPC, đến việc mở rộng khuôn khổ thành G20 sau khủng hoảng tài chính 2008, G7 từng là một biểu tượng quyền lực và sự thống nhất. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc và xu hướng "Nước Mỹ trên hết" dưới thời chính quyền Trump đã bắt đầu làm lung lay nền tảng dựa trên sự đồng thuận của khối.

Quốc gia chủ nhà G7 Canada đã từ bỏ việc thông qua một tuyên bố chung toàn diện tại cuộc họp năm nay một cách bất thường. Thay vào đó, chỉ có các tài liệu tóm tắt về các chủ đề riêng lẻ được chuẩn bị. Điều đáng nói là ngay cả các tài liệu tóm tắt về từng chủ đề riêng lẻ cũng không nhận được sự phê chuẩn cuối cùng từ Mỹ khiến hội nghị năm nay gần như "trắng tay". Khi vai trò và ảnh hưởng của G7 trong nền kinh tế toàn cầu đã giảm từ hơn 60% GDP xuống còn khoảng 44% trong 50 năm qua và chỉ chiếm 10% dân số thế giới, câu hỏi về sự phù hợp của "câu lạc bộ các nước tiên tiến" loại trừ các nền kinh tế mới nổi lớn như Trung Quốc, Ấn Độ và Brazil, có đủ tư cách để thảo luận về quản trị toàn cầu hay không.

Viện Quan hệ Quốc tế Hoàng gia Anh, Chatham House, chỉ ra: "Trong một kỷ nguyên mà tất cả các quốc gia đều ưu tiên lợi ích quốc gia của mình, G7 một mình không thể giải quyết hiệu quả các cuộc khủng hoảng toàn cầu phức tạp".

Trong khi đó, Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho rằng, G7 không còn là biểu tượng của một mặt trận thống nhất và cần phải định hình lại vai trò của mình để trở thành một liên minh hành động thực chất, thay vì một câu lạc bộ chỉ chạy theo những lý thuyết lớn.