Giá gạo Nhật Bản tăng cao nhất mọi thời đại

Thị trường gạo Nhật Bản đang trải qua một giai đoạn đầy biến động khi giá gạo trắng nội địa bất ngờ tăng vọt, thiết lập mức cao kỷ lục mới. Sự tăng giá chưa từng thấy này đã tạo ra một cú sốc lớn đối với người tiêu dùng Nhật Bản, buộc chính phủ phải can thiệp bằng cách tung ra lượng gạo dự trữ khẩn cấp. Đồng thời, các nhà bán lẻ và doanh nghiệp tư nhân cũng đang ráo riết tìm kiếm các nguồn cung gạo thay thế từ nước ngoài để đối phó với tình trạng khan hiếm và giá cả leo thang.

Giá gạo nội địa "phi mã", người tiêu dùng quay lưng

Theo báo cáo từ The Guardian, giá gạo sản xuất trong nước của Nhật Bản đã tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Sự tăng giá "phi mã" này khiến người tiêu dùng Nhật Bản, vốn nổi tiếng với thói quen tiêu dùng gạo nội địa chất lượng cao, phải "thắt lưng buộc bụng" hoặc tìm kiếm các lựa chọn thay thế có giá cả phải chăng hơn. Mặc dù Nhật Bản áp dụng mức thuế nhập khẩu khá cao đối với gạo từ nước ngoài nhằm bảo vệ ngành nông nghiệp trong nước, nhưng khoảng cách giá giữa gạo nội địa và gạo nhập khẩu đã trở nên quá lớn, khiến gạo nhập khẩu trở nên hấp dẫn hơn đối với người tiêu dùng.

Trước tình hình này, các kênh bán lẻ lớn tại Nhật Bản đang tích cực điều chỉnh chiến lược kinh doanh, tập trung vào việc nhập khẩu và phân phối các loại gạo từ nước ngoài. Đáng chú ý, gạo Đài Loan đang nổi lên như một "ngôi sao mới" trên kệ hàng của các siêu thị Nhật Bản. Siêu thị Seiyu đã bắt đầu bán gạo Đài Loan (Trung Quốc) từ tháng 11/2024 và hiện giá đã được điều chỉnh tăng lên 3229 yên cho túi 5kg, nhưng vẫn thấp hơn đáng kể so với gạo nội địa. Người tiêu dùng Nhật Bản đang dần quen với hương vị và chất lượng của gạo Đài Loan, coi đây là một lựa chọn kinh tế trong bối cảnh giá gạo trong nước tăng đột biến.

Một sự kiện đáng chú ý khác là việc gạo Hàn Quốc lần đầu tiên được nhập khẩu vào Nhật Bản sau 25 năm gián đoạn. Kể từ năm 1999, gạo Hàn Quốc đã không xuất hiện trên thị trường Nhật Bản. Tuy nhiên, vào tháng 3 năm nay, gạo Hàn Quốc đã tái xuất và hiện đã bán được 2 tấn thông qua các kênh bán lẻ trực tuyến và trực tiếp. Kế hoạch nhập khẩu gạo Hàn Quốc cũng dự kiến sẽ được mở rộng lên 20 tấn, cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của thị trường Nhật Bản đối với nguồn cung từ nước láng giềng.

Sự xuất hiện và được ưa chuộng của gạo nhập khẩu cho thấy sự thay đổi trong tâm lý người tiêu dùng Nhật Bản. Trước đây, gạo nhập khẩu thường bị coi là có chất lượng thấp hơn hoặc hương vị không phù hợp với khẩu vị người Nhật. Tuy nhiên, với áp lực giá cả và tình hình khan hiếm, người tiêu dùng đang dần cởi mở hơn và chấp nhận "hương vị lạ" từ gạo nước ngoài.

Cửa hàng tiện lợi biến tấu cơm hộp, siêu thị trộn gạo "ngoại - nội"

Áp lực chi phí từ giá gạo tăng cao cũng buộc các nhà bán lẻ phải đưa ra những giải pháp sáng tạo. Các chuỗi cửa hàng tiện lợi hàng đầu như FamilyMart và Lawson đã bắt đầu tung ra các loại cơm hộp giảm tỷ lệ cơm, thay thế bằng các loại thực phẩm chủ yếu khác như mì Ý hoặc các loại ngũ cốc để giảm chi phí. Thậm chí, chuỗi Natural Lawson đã quyết định thay thế hoàn toàn cơm trắng trong các hộp bento bằng lúa mạch nếp (mochimugi), một loại ngũ cốc có giá thành thấp hơn nhưng vẫn đảm bảo cảm giác no, giúp duy trì mức giá cạnh tranh cho sản phẩm.

Các siêu thị lớn cũng áp dụng chiến lược tương tự. Ngoài việc bán gạo nhập khẩu nguyên chất, một số siêu thị như Aeon đã tung ra các sản phẩm trộn lẫn gạo từ nhiều nguồn. Ví dụ, sản phẩm "Nihon no Takumi" của Aeon là sự kết hợp giữa gạo Mỹ và gạo Nhật Bản, giá 3002 yên cho túi 4kg. Theo phản hồi của người tiêu dùng, hương vị của loại gạo hỗn hợp này được đánh giá là "không hề thua kém" gạo nội địa, cho thấy các nhà sản xuất đã thành công trong việc kết hợp các loại gạo khác nhau để tạo ra sản phẩm vừa túi tiền lại vẫn đảm bảo chất lượng.

Khó khăn logistics cản trở giải pháp của chính phủ

Trước tình hình giá gạo tăng đột biến, Bộ Nông Lâm Thủy sản Nhật Bản đã có động thái can thiệp bằng cách tung ra 210.000 tấn gạo từ kho dự trữ quốc gia vào tháng 3. Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của biện pháp này còn rất hạn chế. Tính đến cuối tháng 3, chỉ có khoảng 0,3% lượng gạo dự trữ này đến được tay các kênh bán lẻ. Nguyên nhân chủ yếu là do các vấn đề về logistics, bao gồm thiếu xe vận chuyển và quy trình xử lý mất quá nhiều thời gian, khiến gạo không thể đến được thị trường một cách kịp thời.

Nhiều yếu tố cùng góp phần tạo nên "khủng hoảng gạo" tại Nhật Bản. Đầu tiên là vụ thu hoạch lúa năm 2023 bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi điều kiện thời tiết bất thường, đặc biệt là nhiệt độ cao kỷ lục, dẫn đến sản lượng giảm đáng kể. Thứ hai, ngành du lịch Nhật Bản đang bùng nổ với lượng khách quốc tế kỷ lục, làm tăng nhu cầu về thực phẩm, trong đó có gạo. Cuối cùng, các cảnh báo về thiên tai như động đất và bão gần đây đã gây ra làn sóng tích trữ hàng hóa, khiến các nhà bán lẻ phải áp dụng biện pháp hạn chế mua để ngăn chặn tình trạng cháy hàng.