Đếm ngược hạn chót thuế quan của Mỹ: Các cuộc đàm phán lớn vẫn bế tắc

Thế giới đang theo dõi cuộc đàm phán thương mại toàn cầu khi đồng hồ đang đếm ngược đến ngày 9/7, hạn chót do chính quyền Trump đặt ra để tái định hình các mối quan hệ thương mại của Mỹ. Các cuộc đàm phán thuế quan với hàng loạt đối tác lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ đang bước vào giai đoạn căng thẳng nhất nhưng đột phá vẫn còn xa vời, nguy cơ về một cuộc chiến thương mại toàn diện vẫn hiện hữu.

Triệu Vĩnh Thăng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế Pháp tại Đại học Kinh tế và Thương mại Đối ngoại, đồng thời là người hướng dẫn nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Paris-Sorbonne, nói với phóng viên China Business Network rằng, lấy EU làm ví dụ, tương tự như mô hình đàm phán của Anh với Mỹ, họ sẽ đạt được một thỏa thuận khung trước, sau đó sẽ đi vào chi tiết.

EU: Thỏa thuận thuế quan bất đối xứng và 'vũ khí' trả đũa

Quan hệ Mỹ - EU đang là tâm điểm chú ý. Dù cả hai bên đều để ngỏ khả năng gia hạn đàm phán nhưng những khác biệt về quan điểm vẫn còn rất lớn. Theo CCTV, phía Mỹ với lợi thế từ thỏa thuận đã ký với Anh, được cho là sẽ kiên quyết giữ mức thuế cơ bản 10% đối với hàng hóa EU. Mục tiêu của EU giờ đây chỉ còn là cố gắng giảm thiểu các mức thuế bổ sung nhắm vào các ngành công nghiệp chủ chốt như ô tô, thép và nhôm.

Tuy nhiên, EU khẳng định sẽ không chấp nhận một thỏa thuận "bất đối xứng". Các nhà lãnh đạo hàng đầu của khối này, từ Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đến Ủy viên Thương mại Maros Sefcovic đều công khai tuyên bố về các kế hoạch trả đũa. EU đã chuẩn bị sẵn một gói thuế quan trị giá 95 tỷ euro nhắm vào hàng hóa Mỹ, cùng các biện pháp khác nhắm vào ngành dịch vụ và công nghệ. Lời cảnh báo về việc "tái cân bằng" để bảo vệ các ngành công nghiệp châu Âu, như Airbus trước đối thủ Boeing, cho thấy EU đã sẵn sàng cho một cuộc đối đầu trực diện nếu cần thiết.

Tại Diễn đàn Davos mùa hè năm 2025, Thứ trưởng Bộ Doanh nghiệp và Sản xuất Ý, ông Valentino Valentini, cho biết ông tin rằng thời hạn đàm phán giữa Mỹ và châu Âu sẽ bị lùi lại.

Jennifer Farrer, một nhà phân tích địa kinh tế cao cấp của Bloomberg Economics khu vực châu Á - Thái Bình Dương cho biết, với việc Mỹ đang tiến hành một số hình thức đàm phán với khoảng 20 nền kinh tế, chính phủ Mỹ rất có khả năng sẽ gia hạn thời gian tạm dừng thuế quan đối với những quốc gia được coi là đang đàm phán với sự chân thành. Đối với hàng chục quốc gia khác, chính quyền Trump có kế hoạch "đơn phương đặt ra các mức thuế" trong các thỏa thuận "chấp nhận hoặc từ chối".

Chính sách của Mỹ: Tập trung vào điều tra ngành

Các chuyên gia nhận định, chính quyền Trump dường như đang thay đổi chiến thuật. Hiện tại, trong bối cảnh một số loại thuế mà chính quyền Trump áp đặt dưới danh nghĩa Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) đang bị hệ thống tư pháp Mỹ đặt câu hỏi, thay vì áp thuế quan trên diện rộng, Washington đang tập trung hơn vào việc sử dụng các công cụ điều tra theo Mục 301 và 232 để nhắm vào từng ngành công nghiệp cụ thể. Hiện tại, một loạt các ngành từ bán dẫn, dược phẩm, đến khoáng sản quan trọng đều đang nằm trong tầm ngắm của Mỹ. Cách tiếp cận này cho phép Mỹ gây áp lực một cách có chọn lọc và khó bị phản đối hơn trên các diễn đàn quốc tế, nhưng cũng tạo ra một môi trường kinh doanh đầy bất ổn cho các đối tác.

Gần đây, tại phiên điều trần của Ủy ban Thuế vụ Hạ viện Mỹ, Bộ trưởng Tài chính Mỹ, ông Bessent, cho biết đối với những quốc gia đàm phán với thiện chí, hoặc như EU, phía Mỹ rất có khả năng sẽ gia hạn để tiếp tục đàm phán với thiện chí. "Nhưng nếu ai đó không đàm phán, thì chúng tôi sẽ không gia hạn", ông nói.

Bản thân Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng đã bày tỏ ý muốn gia hạn thời hạn đàm phán, nhưng cho rằng điều đó "không cần thiết". Vào ngày 11/6, ông cho biết Mỹ đang tiến hành các cuộc đàm phán thương mại với khoảng 15 nền kinh tế, bao gồm Hàn Quốc, Nhật Bản và EU, và sẽ gửi thư phác thảo các điều khoản của thỏa thuận thương mại cho hàng chục quốc gia khác trong một đến hai tuần. Tuy nhiên, cho đến nay, chưa có quốc gia nào cho biết đã nhận được lá thư nói trên.

Các mặt trận khác: Bế tắc và tiến triển hạn chế

Ngoài EU, các cuộc đàm phán của Mỹ với các đối tác châu Á khác cũng không mấy khả quan.

Nhật Bản: Rào cản lớn nhất là mức thuế 25% mà Mỹ áp lên ô tô Nhật Bản. Washington dường như không có ý định nhượng bộ về vấn đề thâm hụt thương mại ô tô, khiến các cuộc đàm phán cấp cao vẫn chưa thể có đột phá. Lãnh đạo đảng đối lập lớn nhất Nhật Bản, Đảng Dân chủ Lập hiến, ông Yoshihiko Noda, sau cuộc gặp với ông Ishiba đã cho biết rằng mối quan tâm lớn nhất của Mỹ là thâm hụt thương mại ô tô, và hai bên vẫn chưa đạt được đồng thuận. Hai bên hiện đang cố gắng sắp xếp một vòng đàm phán thương mại cấp cao tiếp theo. Mỹ có kế hoạch tăng thuế đối với Nhật Bản lên 24%, ngoài ra còn có mức thuế 25% đối với ô tô và 50% đối với thép và nhôm hiện có.

Ấn Độ: Tại hội nghị G7 ở Canada, Tổng thống Trump đã rời đi sớm và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã không thể thảo luận với Trump để thúc đẩy thỏa thuận thương mại. Cuộc đàm phán bế tắc do những bất đồng trong lĩnh vực nông nghiệp. Yêu cầu của Mỹ về việc mở cửa thị trường cho cây trồng biến đổi gen đã bị New Delhi từ chối. Ngược lại, yêu cầu của Ấn Độ về việc được miễn trừ thuế quan cũng không được Mỹ chấp thuận.

Hàn Quốc: Đội ngũ đàm phán mới của Seoul cũng chưa đạt được tiến triển đáng kể trong việc miễn trừ thuế quan đối với ô tô và thép. Tổng thống mới của Hàn Quốc, ông Lee Jae-myung, đã không thể gặp riêng Tổng thống Mỹ Donald Trump tại G7.

Trong bối cảnh đó, hầu hết các bên đều có xu hướng cố gắng đạt được một "thỏa thuận khung" trước hạn chót 9/7, sau đó sẽ tiếp tục đàm phán chi tiết. Tuy nhiên, việc liệu Washington có chấp nhận gia hạn hay sẽ đơn phương áp đặt các mức thuế "chấp nhận hoặc từ chối" lên hàng chục quốc gia khác vẫn là một ẩn số lớn. Hai tuần tới sẽ là khoảng thời gian quyết định, định hình lại bản đồ thương mại toàn cầu.