Đề xuất áp thuế 20% lãi chuyển nhượng nhà đất

Trong báo cáo gửi Quốc hội phục vụ phiên chất vấn, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi cách tính thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng bất động sản theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp với thực tiễn giao dịch và dữ liệu quản lý hiện nay.

Cụ thể, Bộ Tài chính đang nghiên cứu hai phương pháp: Tính thuế 20% trên phần lãi (thu nhập chịu thuế), tức là phần chênh lệch giữa giá bán và giá mua cùng các chi phí liên quan. Hoặc, tính thuế 2% trên tổng giá trị chuyển nhượng, áp dụng khi không thể xác định rõ giá vốn hoặc chi phí hợp lệ.

Theo Bộ Tài chính, phương án đánh thuế 20% trên phần lãi được xem là công bằng và sát thực tế hơn, bởi phản ánh đúng thu nhập thực sự của người chuyển nhượng, đồng thời tương thích với mức thuế thu nhập doanh nghiệp mà tổ chức đang áp dụng với hoạt động tương tự.

Tuy nhiên, để triển khai phương án này cần hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ và minh bạch, có thể xác định rõ ràng giá mua ban đầu và các chi phí liên quan. Trong trường hợp không đáp ứng được yêu cầu này, phương án cũ - thu thuế 2% trên giá chuyển nhượng vẫn được duy trì như một phương án dự phòng.

Trước đây, theo quy định tại Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007, thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản được đánh thuế 25% trên phần lãi, hoặc 2% trên giá bán nếu không xác định được giá vốn và chi phí liên quan.

Từ năm 2015, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, Quốc hội đã sửa đổi luật, thống nhất áp dụng mức thuế 2% trên tổng giá trị chuyển nhượng. Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy nhiều lỗ hổng. Phổ biến nhất là hiện tượng bên mua và bán khai giá thấp hơn thực tế nhằm giảm số thuế phải nộp. Hệ quả là ngân sách Nhà nước bị thất thu nghiêm trọng.

Theo Bộ Tài chính, phương án đánh thuế 2% tuy đơn giản, dễ thu nhưng thiếu công bằng, đặc biệt trong bối cảnh giá bất động sản tăng mạnh và các giao dịch có giá trị lớn. Việc sửa đổi theo hướng đánh thuế dựa trên phần lãi sẽ góp phần minh bạch hóa thị trường, tăng hiệu quả thu ngân sách, đồng thời hạn chế hành vi trốn thuế.

Dù được đánh giá cao về tính minh bạch và hợp lý, phương án thu thuế 20% trên phần lãi vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong thực tiễn triển khai như, thiếu hệ thống cơ sở dữ liệu đồng bộ để truy xuất giá mua và chi phí gốc. Hay khó chứng minh các chi phí hợp lệ như sửa chữa, môi giới, lãi vay… nếu người dân không có thói quen lưu giữ hóa đơn chứng từ. Ngoài ra, cần có lộ trình triển khai rõ ràng, kết hợp với việc nâng cấp hệ thống quản lý dữ liệu nhà đất, kết nối thông tin giữa cơ quan thuế - địa chính - công chứng - ngân hàng.