Đại biểu Quốc hội kiến nghị tăng mức phạt người nổi tiếng quảng cáo sai

KOL tiếp tay hàng giả, hàng kém chất lượng

Mới đây, trong vụ án liên quan đến Công ty Chị Em Rọt (trụ sở tại phường An Phú, thành phố Thủ Đức, TP HCM) mà Hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên góp vốn (30%) với các đối tác, cơ quan chức năng xác định, Thùy Tiên đã lợi dụng sự nổi tiếng của mình để cùng với những KOLs khác quảng cáo sai sự thật, phóng đại công dụng sản phẩm kẹo Kera, qua đó đã bán được hơn 135 nghìn hộp để thu về gần 18 tỷ đồng.

Với số vốn góp của mình, Thùy Tiên được chia lợi nhuận gần 7 tỷ đồng. Liên quan đến vụ án này, trước đó, cơ quan công an đã khởi tố các bị can khác cũng là KOLs như: Nguyễn Thị Thái Hằng (Hằng du mục); Phạm Quang Linh (Quang Linh Vlogs);… về tội “Lừa dối khách hàng”.

Hay việc hai MC truyền hình bị phạt hơn 100 triệu đồng vì quảng cáo gây nhầm lẫn về công dụng của một sản phẩm sữa, cho thấy những người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng, đã không thể “đứng ngoài cuộc” với những quảng cáo không đúng sự thật.

Trước khi xảy ra vụ việc của Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục, hoa hậu Thùy Tiên, một làn sóng người nổi tiếng, người có ảnh hưởng giới thiệu, quảng cáo sai sự thật, nói quá công dụng sản phẩm từng bị khán giả phát giác, chỉ trích, như MC Cát Tường, diễn viên Quyền Linh...

Ngoài những cá nhân người nổi tiếng đã bị xử phạt, còn nhiều KOL, KOC, người nổi tiếng khác cũng từng tham gia quảng cáo sản phẩm với những lời giới thiệu hoa mỹ thông qua hình thức livestream bán hàng. Trong khi, người tiêu dùng lại ở thế yếu phải chịu những hậu quả như mua phải không rõ nguồn gốc, công dụng bị thổi phồng, chính sách bảo hành, đổi trả không minh bạch.

Đơn cử, KOL Võ Hà Linh – được mệnh danh là “chiến thần livestream” từng bị lên án vì giới thiệu sản phẩm kém chất lượng. Tháng 6/2021, người tiêu dùng phản ánh mua phải hàng giả theo link dẫn dưới video của nữ TikToker. Sản phẩm serum được giới thiệu là phiên bản Hàn nhưng trên bao bì khi xé ra lại có chữ Tiếng Việt. Vụ việc gây tranh cãi ầm ĩ, Võ Hà Linh phải làm việc với bên liên quan và yêu cầu nền tảng thương mại điện tử hoàn tiền lại cho khách hàng.

Đại biểu Quốc hội kiến nghị tăng mức phạt người nổi tiếng quảng cáo sai

Hiện nay, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo đang được Quốc hội thảo luận và dự kiến thông qua tại Kỳ họp thứ 9. Dự thảo luật quy định chặt chẽ hơn trách nhiệm người có ảnh hưởng khi chuyển tải sản phẩm quảng cáo. Theo đó, những người nổi tiếng khi quảng cáo sai sự thật sẽ không thể đứng ngoài pháp luật.

Tại phiên họp 10/5, Đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn Bà Rịa – Vũng Tàu) đề nghị Chính phủ sớm sửa đổi Nghị định về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo, nâng cao mức phạt để đảm bảo tính răn đe góp phần bảo vệ sức khỏe, tính mạng tài sản và quyền lợi của người tiêu dùng. Bên cạnh đó, tạo ra môi trường quảng cáo lành mạnh và bình đẳng. Đồng thời, cần rà soát các quy định về đạo đức, trách nhiệm, nghề nghiệp, trách nhiệm pháp lý của đối tượng này nhất là những người có ảnh hưởng.

Đại biểu Trần Khánh Thu (Thái Bình) cũng đề nghị, phải có chế tài nghiêm khắc đối với các hành vi quảng cáo sai sự thật, từ phía các trang thông tin cho đến các nhân vật có sức ảnh hưởng, bao gồm: Nghệ sĩ, KOL… khi họ tiếp tay cho quảng cáo sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Còn theo đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai), tại Nghị định 55/2024 và Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, người có ảnh hưởng thường là người có trình độ chuyên môn, có ảnh hưởng nhất định đến hành vi tiêu dùng. Nhưng thực tế hiện nay lại phát sinh nhiều tình huống: người nổi tiếng (hoa hậu, người mẫu, ca sĩ, diễn viên) tham gia quảng cáo sản phẩm mà không hề có chuyên môn hay hiểu biết về sản phẩm đó, chỉ dựa vào hình ảnh để gây chú ý. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro và gây hệ lụy cho người tiêu dùng. Đại biểu đề nghị siết chặt điều kiện, tiêu chí đối với người truyền tải quảng cáo, đồng thời làm rõ các quyền và nghĩa vụ của họ theo hướng cụ thể, minh bạch hơn.

Trong khi đó, Bộ Công Thương cũng đang lấy ý kiến dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 98/2020 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thương mại, với nhiều nội dung mới đáng chú ý.

Trong đó nổi bật là dự thảo quy định rõ trách nhiệm của bên thứ ba cung cấp thông tin cho người tiêu dùng, bao gồm KOL, KOC, chủ sàn thương mại điện tử, nền tảng phát trực tiếp… Cụ thể, nếu KOL, KOC vi phạm quảng cáo cho hàng giả, hàng nhái, hàng không rõ nguồn gốc, cung cấp thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn về chất lượng, xuất xứ, công dụng sản phẩm; tiếp tay, quảng bá, livestream cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng vi phạm...

Theo dự thảo nghị định mới, KOL và KOC vi phạm sẽ bị phạt từ 100 – 200 triệu đồng, buộc gỡ nội dung sai phạm, nộp lại toàn bộ lợi ích thu được nếu tiếp tay cho hàng giả; đồng thời có thể bị đình chỉ hoạt động quảng cáo từ 1 đến 12 tháng.

Góp ý về việc sửa luật, tăng chế tài để chặn đứng tình trạng KOL tiếp tay hàng giả trên Báo Công Thương, bà Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa XIII cho biết, bà hoàn toàn ủng hộ việc Bộ Công Thương xây dựng dự thảo nghị định mới và đề xuất xử lý nghiêm các trường hợp người nổi tiếng, KOL, KOC quảng cáo sai sự thật, tiếp tay cho hàng giả, hàng kém chất lượng. Đây là một thực trạng đã diễn ra suốt nhiều năm qua, để lại hậu quả không nhỏ đối với người tiêu dùng, đặc biệt là người dân ở vùng sâu, vùng xa, nơi tiếp cận thông tin còn hạn chế.

Bà An lấy ví dụ, bà từng đến một số tỉnh miền núi và thực sự bị ám ảnh khi nghe những câu chuyện rất đáng thương. Có những gia đình nghèo, không hiểu biết nhiều về sản phẩm, chỉ vì xem livestream thấy người nổi tiếng nói “sản phẩm tốt lắm, nhà tôi dùng rồi, chữa khỏi”, liền vay tiền, bán trâu, bò để mua về dùng cho con, cho bố mẹ. Hậu quả là tiền mất, tật mang, gia đình lâm cảnh khốn cùng.

Bà An cho rằng, không thể để tình trạng này tiếp diễn dưới vỏ bọc quảng cáo cá nhân hay chia sẻ trải nghiệm. Quy định pháp luật hiện hành vẫn chưa đủ sức răn đe. Nhiều trường hợp chỉ bị yêu cầu gỡ bài, phạt hành chính vài chục triệu đồng, trong khi khoản thu từ hợp đồng quảng cáo có thể lên đến hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng. Mức xử phạt như vậy là quá nhẹ.

Bên cạnh việc sửa nghị định, bà An cũng đề nghị cần sửa cả Luật Quảng cáo, làm rõ trách nhiệm của cá nhân thực hiện quảng bá, kể cả là người nổi tiếng. Đồng thời, cần có các hình thức xử lý bổ sung như đình chỉ hoạt động quảng cáo, buộc nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng. Không thể sửa bằng văn bản nhỏ lẻ. Phải sửa luật và làm thật nghiêm thì mới đủ sức chấn chỉnh.