Cẩn trọng với bột ngọt chỉ ghi nơi đóng gói, không rõ nơi sản xuất

Theo khảo sát của Báo Công Thương, thị trường hiện có hơn 30 nhãn hiệu mì chính được tổ chức, cá nhân tự ý phối trộn, san chiết và đóng gói lại. Những sản phẩm này xuất hiện công khai tại Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng, Vĩnh Phúc, Gia Lai, An Giang, Bình Định, Bình Dương, Quảng Trị… với điểm chung là thiếu thông tin xuất xứ, mập mờ địa chỉ chịu trách nhiệm, không rõ được sản xuất bởi ai.

Thông tin từ bao bì của hơn 30 sản phẩm này cho thấy, những nhãn hiệu mì chính không rõ nguồn gốc xuất xứ được đóng gói tại 9 địa phương. Cụ thể, tại Hà Nội và TP HCM, mỗi nơi ghi nhận có 8 cơ sở sang chiết với tổng cộng gần 20 nhãn hiệu bày bán trên thị trường.

Mới đây, ngày 20/5, Công an tỉnh Lai Châu cho biết Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh phối hợp cùng Đội quản lý thị trường số 2 (Chi cục Quản lý thị trường Lai Châu) vừa kiểm tra, xử phạt một hộ kinh doanh vi phạm nhãn mác bột ngọt.

Cụ thể, lực lượng chức năng kiểm tra hộ kinh doanh Đỗ Thị Thủy (phường Quyết Thắng, TP Lai Châu) do ông Đào Văn Dũng (37 tuổi) đại diện, phát hiện đang bày bán 47 thùng bột ngọt hiệu Fuji-Moto với tổng trọng lượng 720kg. Qua kiểm tra, toàn bộ số hàng hóa này không ghi xuất xứ - vi phạm nghiêm trọng quy định ghi nhãn hàng hóa.

Đáng chú ý, ngày 26/4 vừa qua, Công ty TNHH Famimoto Việt Nam bị Công an Phú Thọ phát hiện có tới 1.260 tấn bột ngọt vi phạm, trong đó có 40 tấn bột ngọt giả. Hành vi này không chỉ gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, mà còn là sự thách thức đối với pháp luật hiện hành về nhãn mác và chất lượng hàng hóa.

Trong một vụ việc khác, đầu tháng 4, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) buộc Công ty Liên Sen (TP HCM) tạm dừng lưu thông 4 lô bột ngọt đóng gói tại Việt Nam nhưng sử dụng nguyên liệu nhập từ Trung Quốc mà không ghi rõ xuất xứ trên bao bì. Đây là hành vi đánh tráo nhận thức người tiêu dùng, tạo ra ấn tượng sai lệch về nguồn gốc sản phẩm.

Theo Nghị định 43/2017/NĐ-CP và Nghị định 111/2021/NĐ-CP, nhãn hàng hóa bắt buộc phải ghi rõ tên hàng hóa, đơn vị chịu trách nhiệm và xuất xứ sản phẩm. Trường hợp không xác định được nơi sản xuất, bắt buộc phải thể hiện công đoạn cuối cùng như "đóng gói tại", kèm theo tên quốc gia cụ thể.

Người tiêu dùng khi mua phải sản phẩm không rõ xuất xứ sẽ không thể đánh giá quy trình sản xuất, mức độ an toàn hay tiêu chuẩn chất lượng. Trong khi đó, theo cảnh báo từ Cục An toàn thực phẩm, những sản phẩm không kiểm soát được nguồn gốc có thể chứa tạp chất, không đảm bảo độ tinh khiết và gây ra các phản ứng ngộ độc cấp tính như đau đầu, chóng mặt, thậm chí dẫn đến ngộ độc mãn tính nếu sử dụng lâu dài.

Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đang đầu tư mạnh để xây dựng chuỗi sản xuất hoàn chỉnh, từ nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng. Điển hình như Công ty Ajinomoto Việt Nam sử dụng nguyên liệu trong nước như khoai mì, mía đường và công nghệ lên men hiện đại tại nhà máy Đồng Nai. Hay Công ty Vedan Việt Nam vận hành hơn 3.500 nhân sự cho quy trình sản xuất khép kín từ lên men đến đóng gói nội địa.

Trong khi đó, các đơn vị chỉ nhập nguyên liệu rồi đóng gói lại có thể đưa hàng ra thị trường với chi phí rẻ hơn, dễ dàng hưởng lợi từ sự thiếu cảnh giác của người tiêu dùng. Nếu tình trạng này kéo dài, không chỉ niềm tin thị trường bị bào mòn, mà động lực đầu tư, việc làm và nguồn thu ngân sách cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Trước thực trạng này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu mở đợt cao điểm kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc trên toàn quốc. Chiến dịch kéo dài từ ngày 15/5 đến 15/6/2025, tập trung vào các nhóm mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Luật Cạnh tranh 2018 (Điều 45) đã quy định rõ, cung cấp thông tin gây nhầm lẫn về nguồn gốc sản phẩm là hành vi cạnh tranh không lành mạnh. Đồng thời, Điều 117 cũng yêu cầu xử phạt nghiêm các hành vi gian dối trong quảng cáo và ghi nhãn hàng hóa nhằm bảo vệ môi trường kinh doanh lành mạnh và quyền lợi người tiêu dùng.

Tuy nhiên, để thực thi hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa ba phía: cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát, đặc biệt với các sản phẩm thiết yếu như gia vị, bột ngọt, doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm đầy đủ trong việc minh bạch thông tin trên nhãn hàng.

Về phía người tiêu dùng cần chủ động kiểm tra nhãn mác, lựa chọn sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng từ các thương hiệu uy tín trong nước. Bên cạnh đó, vai trò giám sát của người tiêu dùng cũng rất quan trọng trong việc cảnh báo, phản ánh kịp thời các hành vi vi phạm, góp phần xây dựng một thị trường thực phẩm minh bạch và an toàn.