Xuất hiện nhiều biến thể COVID-19 mới khắp thế giới, vaccine có còn tác dụng?

Đã xuất hiện những lo ngại về hiệu quả của vaccine COVID-19 trong việc điều trị biến chủng SARS-CoV-2 ở Anh cũng như các biến chủng khác trong tương lai. Khả năng này có thể xảy ra nếu biến chủng mới, ở một mức độ nào đó, tiến hóa vượt trội hơn vaccine.

Thêm biến thể COVID-19 ở Nigeria

Hôm 24/12, Cơ quan Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh của châu Phi vừa phát hiện thêm một biến thể COVID-19 mới tại Nigeria, có tên gọi P681H. “Đó là biến thể COVID-19 khác với biến thể ghi nhận ở Anh và Nam Phi”, người đứng đầu CDC châu Phi, John Nkengasong, nói và cho biết CDC Nigeria và Trung tâm về gen của các bệnh truyền nhiễm ở châu Phi sẽ phân tích thêm nhiều mẫu của biến thể virus SARS-CoV-2 mới này.

Ông John Nkengasong cho rằng, CDC châu Phi cần nhanh chóng tổ chức cuộc họp khẩn ngay trong tuần này để trao đổi thông tin về biến thể COVID-19 mới, nhất là sau khi biến thể COVID-19 mới được phát hiện ở Nigeria cùng với biến thể được ghi nhận tại Nam Phi vào tuần trước.

AP đưa tin, biến thể COVID-19 mới này đã được tìm thấy trong hai mẫu bệnh nhân mắc COVID-19 ngày 3/8 và vào ngày 9/10 ở bang Osun của Nigeria.

“Không giống như biến thể được thấy ở Anh, chúng tôi không thấy sự gia tăng nhanh chóng mức độ lây lan của biến thể COVID-19 mới ghi nhận ở Nigeria như tại Anh. Không có bằng chứng cho thấy, biến thể P681H đang góp phần làm gia tăng sự lây truyền COVID-19 ở Nigeria”, AP cho hay.

Tin tức được đưa ra trong bối cảnh ca nhiễm virus SARS-CoV-2 gia tăng ở các vùng của lục địa châu Phi.

Phát hiện này có thể gia tăng báo động mới về đại dịch COVID-19 sau khi các biến thể tương tự được công bố ở Anh và Nam Phi, dẫn đến việc các nước áp đặt các biện pháp hạn chế đi lại quốc tế và các biện pháp phòng dịch khác khi mà khi thế giới bước vào kỳ nghỉ lễ lớn cuối năm.

Lan rộng ở loạt nước

Biến thể COVID-19 mới xuất hiện ở Anh tuần trước được cho là có khả năng lây nhiễm dễ dàng hơn đã nhanh chóng xuất hiện tại hàng loạt quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới.

Theo đó, Đan Mạch là quốc gia mới nhất xác định 33 ca nhiễm biến thể COVID-19 mới. Theo Viện Huyết học Quốc gia Đan Mạch (SSI), những ca bệnh trên được phát hiện thông qua các xét nghiệm từ ngày 14/11 đến 14/12.

Trong khoảng thời gian này, Đan Mạch đã thực hiện phân tích gen 7.805 mẫu xét nghiệm dương tính. Điều đó có nghĩa biến thể mới xuất hiện trong khoảng 0,4% số ca nhiễm. Vì 7.805 mẫu này chỉ chiếm 13,5% số ca dương tính trong cùng giai đoạn.

Hôm 24/12, Singapore ghi nhận sự xuất hiện của chủng virus B.1.1.7 (còn có tên VUI-202012/01). Theo tờ Strait Times, người nhiễm là nữ sinh viên 17 tuổi vừa trở về từ Anh hôm 6/12. Tất cả những người tiếp xúc với bệnh nhân trên đã được cách ly và cho kết quả xét nghiệm dương tính với virus. 

Tại Israel, hôm 23/12, Bộ trưởng Y tế nước này, Yuli Edelstein, thông báo ghi nhận 4 trường hợp mắc biến thể COVID-19 mới. Ba trường hợp là người vừa trở về từ Anh. Tuy nhiên, trường hợp thứ 4 lại không hề ra nước ngoài.

Điều này dấy lên nhiều lo ngại về khả năng bệnh nhân này đã bị lây nhiễm từ một cá nhân chưa xác định ngay tại Israel. Đây là dấu hiệu cho thấy biến thể COVID-19 mới có thể đang lây lan ở quốc gia Trung Đông này. 

Cùng ngày, Viện Y tế Quốc gia Tiến sĩ Ricardo Jorge (INSA) cho biết, Bồ Đào Nha ghi nhận 3 biến thể mới của virus SARS-CoV-2.

Cũng trong ngày 23/12, Đặc khu hành chính Hong Kong (Trung Quốc) đã phát hiện 2 ca nhiễm biến thể virus mới là sinh viên trở về từ Anh. Hai người này về nước ngày 7/12 và 13/12, trong đó có 1 người đã khỏi bệnh. 

Trong khi đó, Bộ Y tế Malaysia cũng xác nhận ở quốc gia này đã xuất hiện các ca nhiễm biến thể virus SARS-CoV-2 mới được phát hiện gần đây tại Anh. Theo Bộ Y tế Malaysia, biến thể của COVID-19 mới được tìm thấy trong số 60 mẫu thử thu thập tại bang Sabah ở miền Bắc nước này.

Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh châu Âu (ECDC) cho biết đã ghi nhận biến thể COVID-19 mới ở Anh xuất hiện tại Bắc Ireland, Iceland, Séc và Hà Lan, Bỉ và Italy. 

Vaccine còn hiệu quả?

Việc các biến thể COVID-19 mới liên tục xuất hiện dấy lên nhiều quan ngại trong nỗ lực của toàn cầu nhằm ngăn chặn đại dịch COVID-19. Đặc biệt là sau khi nhiều loạt vaccine được các nước phê duyệt điều trị khẩn cấp trong việc ngăn chặn sự lây nhiễm của nCoV.

Hiện có nhiều lo ngại vaccine COVID-19 không hiệu quả trong việc điều trị biến chủng SARS-CoV-2 ở Anh. Các nhà khoa học cho rằng khả năng này có thể xảy ra nếu biến chủng mới, ở một mức độ nào đó, tiến hóa vượt trội hơn vaccine.

Mối lo này hoàn toàn có cơ sở. Các cuộc thử nghiệm lâm sàng trên quy mô lớn cho thấy các loại vaccine của Pfizer/BioNTech và Moderna có hiệu quả tới 95% trong việc điều trị dịch bệnh COVID-19. Thế nhưng, những thử nghiệm này đều được hoàn thành trước khi biến chủng ở Anh bắt đầu tăng đột biến ở các ca mắc COVID-19.

Trevor Bedford, giáo sư về vaccine và bệnh truyền nhiễm tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutchinson cho rằng, ông không nghĩ là vaccine không có hiệu quả trong việc điều trị chủng virus SARS-CoV-2 ở Anh nhưng có lẽ nó sẽ phần nào giảm bớt hiệu quả. "Hiệu quả điều trị của vaccine có thể giảm từ 95% xuống còn khoảng 80% hoặc 85%. Đây là mức hiệu quả trung bình chứ không phải hiệu quả cao", chuyên gia này cho biết.

Đồng quan điểm, Tiến sĩ Susan Hopkins, cơ quan Y tế Công cộng Anh tin tưởng, sự lây lan của biến thể có liên quan đến Nam Phi sẽ được kiểm soát và các loại vaccine đã phát triển sẽ có hiệu quả. “Hiện tại chúng tôi không có bằng chứng nào cho thấy vaccine sẽ không hoạt động. Có bằng chứng mạnh mẽ cho thấy nó sẽ hoạt động, bởi vì vaccine tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh, trên diện rộng và hoạt động chống lại rất nhiều biến thể của virus”, Susan Hopkins nói.

Trong khi đó, Giáo sư Robert Dingwall, một nhà xã hội học, cố vấn cho Chính phủ Anh, cũng tin rằng vaccine sẽ có hiệu quả. Theo ông Robert Dingwall, các nhà khoa học có thể điều chỉnh các công thức để duy trì hiệu quả chống lại một số biến thể nhất định.

Các nhà chức trách y tế cho biết không có lý do nào để cho rằng vaccine sẽ không hiệu quả trong việc điều trị biến chủng mới của virus SARS-CoV-2. "Không có bằng chứng nào và cũng không có lý do nào để cho rằng biến chủng mới này sẽ lọt được qua các loại vaccine mà chúng ta đang có hiện nay", Trợ lý Bộ trưởng Y tế, Đô đốc Brett Giroir nhận định.

Hôm 24/12, Moderna cho biết, hãng dược phẩm này đang lên kế hoạch thử nghiệm hiệu quả của vaccine đối với biến thể virus SARS-CoV-2 mới vừa được phát hiện tại Anh. Moderna tự tin vaccine do họ phát triển có thể hiệu quả với biến thể COVID-19 mới này.

Cả Moderna, Pfizer của Mỹ và đối tác BioNTech của Đức, đã trấn an dư luận bằng việc bày tỏ tin tưởng về vaccine của họ có thể ngừa hiệu quả biến thể COVID-19 mới vừa được phát hiện tại Anh.

Giám đốc điều hành BioNTech Ugur Sahin cho biết, các protein trong biến thể virus SARS-CoV-2 mới “giống đến 99% so với phiên bản gốc”, có nghĩa là rất có khả năng vaccine của công ty BioNTech cũng sẽ hoạt động chống lại biến thể COVID-19 này.

“Về mặt khoa học, rất có thể phản ứng miễn dịch của vaccine này cũng có thể đối phó với biến thể COVID-19 mới”, Giám đốc điều hành BioNTech Ugur Sahin cho biết.

 KÔNG ANH