Vụ 9 bệnh nhân chạy thận tử vong ở Hòa Bình: Bác sĩ Hoàng Công Lương có phạm tội?

Sau hơn 7 tháng trả lại hồ sơ điều tra bổ sung vụ tai biến chạy thận tại Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh Hòa Bình, dự kiến ngày 8/1, TAND TP Hòa Bình sẽ mở lại phiên xét xử bác sĩ (BS) Hoàng Công Lương cùng 6 bị can.

3 lần thay đổi tội danh

Trong vụ án này, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hòa Bình đã 3 lần ra quyết định thay đổi tội danh đối với BS Hoàng Công Lương từ tội "Vi phạm quy định khám chữa bệnh" sang tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" và gần đây nhất là tội "Vô ý làm chết người" theo điều 98 Bộ Luật Hình sự (BLHS) 1999 với lý do: "Hoàng Công Lương là BS có đủ điều kiện hành nghề về kỹ thuật thận nhân tạo và chữa bệnh độc lập; có trách nhiệm cao nhất trong việc ra y lệnh chạy thận nhân tạo trong ca chạy lọc thận ngày 29/5/2017 tại đơn nguyên lọc thận máu. Về ý thức chủ quan, Hoàng Công Lương không thấy trước được khả năng gây ra hậu quả nêu trên. Mặc dù với trình độ được đào tạo, kiến thức của bản thân, vai trò của BS điều trị, cũng như sự an toàn của người bệnh thì Hoàng Công Lương phải thấy trước và có thể thấy trước hậu quả đó".

Nhắc lại là khi xét xử sơ thẩm, TAND tỉnh Hòa Bình đã phải trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung vì cho rằng vụ án còn lọt người phạm tội. Sau đó, ngày 4/7/2018, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hòa Bình khởi tố thêm 2 bị can là ông Hoàng Đình Khiếu, Phó Giám đốc BVĐK tỉnh Hòa Bình và ông Trần Văn Thắng, nguyên Trưởng Phòng Vật tư BVĐK tỉnh Hòa Bình, về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng"; đồng thời quyết định thay đổi quyết định khởi tố bị can đối với BS Hoàng Công Lương từ tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" sang tội "Vô ý làm chết người" theo điều 98 BLHS 1999. Quyết định thay đổi tội danh đối với BS Hoàng Công Lương đã gây nên nhiều ý kiến trái chiều.

Trước hết, cần khẳng định, theo quy định của Bộ Luật Tố tụng Hình sự (BLTTHS) năm 2015, việc cơ quan điều tra (CQĐT) thay đổi tội danh nhiều lần đối với bị can là không vi phạm. Quá trình điều tra bổ sung, nếu có các tình tiết mới mà trước đó CQĐT chưa phát hiện hoặc có những tình tiết mới làm thay đổi tính chất của hành vi phạm tội thì việc thay đổi tội danh là bình thường, được BLTTHS cho phép. Tuy nhiên, nếu các tình tiết của vụ án không có gì thay đổi mà CQĐT thay đổi tội danh thì ít nhiều cũng gây ra sự "không bình thường" về năng lực của cán bộ điều tra.

Tội "Vô ý làm chết người" có phù hợp?

Đối với cả 3 tội danh mà CQĐT khởi tố, thay đổi đối với BS Hoàng Công Lương đều là tội phạm được thực hiện do lỗi vô ý, tức là người phạm tội tuy thấy trước hành vi của mình có thể gây ra hậu quả nguy hại cho xã hội nhưng cho rằng hậu quả đó sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn ngừa được. Về lý luận gọi là "vô ý vì quá tự tin" hoặc "vô ý vì cẩu thả".

Tội "Vô ý làm chết người", về lý luận cũng như thực tiễn thì "vô ý làm chết người là hành vi của một người không thấy trước được hành vi của mình tác động vào cơ thể nạn nhân có khả năng gây ra chết người mặc dù phải thấy trước và có thể thấy trước hoặc tuy thấy trước hành vi tác động vào cơ thể nạn nhân của mình có thể gây ra chết người nhưng tin rằng hậu quả đó không xảy ra". Như vậy, người phạm tội phải có hành vi tác động vào cơ thể của nạn nhân nhưng không mong muốn, cũng không bỏ mặc cho người mà mình có hành vi tác động bị chết như: đẩy ngã, bắn nhầm… Còn đối với nhân viên y tế thường là tiêm nhầm, cho uống nhầm thuốc hoặc truyền dịch cho bệnh nhân.

Căn cứ vào diễn biến trong vụ 9 bệnh nhân thiệt mạng khi chạy thận thì BS Hoàng Công Lương không có hành động nào tác động vào cơ thể của các nạn nhân. Nguyên nhân dẫn đến 9 người tử vong là do đơn nguyên lọc máu (thuộc Khoa Hồi sức tích cực) không có kỹ sư, kỹ thuật viên và không ai được phân công nhiệm vụ kiểm tra chất lượng nước, dịch lọc nước trong và sau khi lọc máu. Hằng ngày, để phục vụ chạy thận cho bệnh nhân, điều dưỡng viên nào của đơn nguyên đến trước sẽ vào phòng xử lý nước bật công tắc vận hành hệ thống RO. Sau khi bệnh nhân được thăm khám, bác sĩ sẽ ra y lệnh chạy lọc thận khi thấy chỉ số sinh tồn của họ bảo đảm đủ điều kiện.

Nếu cho rằng BS Lương có chuyên môn, được đào tạo kỹ thuật lọc máu chu kỳ bằng kỹ thuật thận nhân tạo, thừa lệnh trưởng khoa ký đề xuất sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống lọc nước RO số 2 nên biết cụ thể thời gian sửa chữa và là BS duy nhất trong 3 người được phân công, điều trị cho bệnh nhân ở đơn nguyên lọc máu có đủ điều kiện ra y lệnh chạy thận; ký xác nhận vào y lệnh của 2 BS còn lại trong đơn nguyên để tiến hành lọc máu cho các bệnh nhân trong ca điều trị là chưa phù hợp với hành vi khách quan của tội "Vô ý làm chết người". 

HĐXX có quyền tuyên không phạm tội

Theo quy định của BLTTHS thì trong giai đoạn chuẩn bị xét xử, tòa án chỉ được trả hồ sơ vụ án cho VKSND để điều tra bổ sung không quá 2 lần. Tuy nhiên, tại phiên tòa, sau khi đã xét hỏi và tranh tụng, nếu HĐXX thấy việc điều tra chưa đầy đủ vẫn có quyền trả hồ sơ vụ án cho VKSND điều tra bổ sung. Nếu xét thấy việc điều tra bổ sung là không cần thiết hay không thể điều tra được nữa thì có quyền tuyên bố BS Hoàng Công Lương không phạm tội như VKSND truy tố.

ĐINH VĂN QUẾ (nguyên Chánh Tòa Hình sự TAND Tối cao)