Vì sao ngày càng nhiều người trẻ tuổi bị đột quỵ?

Theo Tổ chức Đột quỵ Hoa Kỳ, năm 2019, số lượng bệnh nhân trẻ tuổi đột quỵ tăng hơn 44% trong 10 năm gần đây. Khoảng 15% bệnh nhân đột quỵ mỗi năm có độ tuổi từ 18 - 50.

Tại Việt Nam, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi cũng có xu hướng tăng, trung bình khoảng 2% mỗi năm. Trong đó, số lượng nam giới cao gấp 4 lần nữ giới. 

Nguyên nhân 

Bệnh lý dị dạng mạch máu não: Dị dạng mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ chảy não ở những người trẻ tuổi. Sự phát triển bất thường của mạch máu não có thể gây nên những túi phình. Thành mạch máu mỏng là nguyên nhân có thể gây xuất huyết não.

Hoặc mạch máu có thể bị bóc tách gây hẹp, tắc mạch - nhồi máu não. Hiện tại, chưa có biện pháp nào thực sự hiệu quả để dự phòng dị dạng mạch não. Những bất thường này có thể phát hiện sớm qua chụp cắt lớp vi tính tương phản mạch máu não, hoặc chụp cộng hưởng từ mạch máu não.

Hút thuốc lá: Khoảng 50% bệnh nhân đột quỵ trẻ tuổi hút thuốc lá. Thuốc lá có chứa khoảng 7000 chất độc hóa học như carbon monoxide, formaldehyde, arsenic và cyanide. Những chất độc này được vận chuyển vào máu sau khi hấp thu vào phổi làm tăng nguy cơ vữa xơ, tổn thương mạch máu não.

Rối loạn chuyển hóa mỡ máu: Khoảng 50 - 60% bệnh nhân nhồi máu não trẻ tuổi có rối loạn chuyển hóa mỡ máu. Trong đó, nam giới hay gặp hơn nữ. Người trẻ tuổi với thói quen ăn uống có hại sức khỏe (ăn quá nhiều thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn…), ngày càng đối diện với các bệnh lý mạch máu sớm hơn (đột quỵ, tim mạch …)

Bệnh béo phì và lười vận động: 5 năm qua, tỷ lệ người béo phì tại Việt Nam tăng 33%, đứng thứ 2 trong khu vực Đông Nam Á. Giới trẻ ngày càng thích ngồi trước màn hình máy tính hoặc ôm điện thoại di động hơn là tham gia các hoạt động thể dục, thể thao.

Đái tháo đường và tăng huyết áp: Đái tháo đường gặp ở 30% bệnh nhân đột quỵ trẻ và với bệnh tăng huyết áp là khoảng 10%. Nhiều ca bệnh được ghi nhận ở trẻ nhỏ từ 9 - 13 tuổi, thanh niên từ 20 đến dưới 30 tuổi.

Uống rượu bia: Uống rượu bia, đặc biệt là rượu nặng có liên quan chặt chẽ đến sự tăng lên của bệnh lý chảy máu não ở bệnh nhân trẻ tuổi.

Triệu chứng đột quỵ ở người trẻ

Các dấu hiệu nhận biết đột quỵ được phổ biến trong cộng đồng gói gọn trong cụm chữ cái viết tắt theo tiếng Anh: FAST (Face, Arm, Speech, Time). Bao gồm các dấu hiệu: Méo miệng, yếu nửa bên người, nói đớ hoặc nói khó.

Tuy nhiên, trên nhóm bệnh nhân trẻ tuổi, thường khuynh hướng đột quỵ do tắc các mạch máu nhỏ hơn (liên quan sinh bệnh do tăng đông hoặc lấp mạch), nên triệu chứng biểu hiện có thể không rõ ràng, như chỉ tê nhẹ một phần cơ thể. Hoặc trong trường hợp bóc tách động mạch vùng cổ, triệu chứng biểu hiện ban đầu có thể chỉ là đau vùng cổ gáy.

 Bệnh nhân trẻ tuổi đột quỵ với các triệu chứng không điển hình rất dễ bị bỏ sót vì hay gặp do nhiều nguyên nhân, như tê chân/ tay do để sai tư thế khi ngủ hoặc khi ngồi lâu, đau cổ – vai do mỏi… Bệnh nhân không được chẩn đoán đột quỵ sớm thường đến bệnh viện khi tình trạng diễn tiến hoặc cho đến khi bị đột quỵ tái phát lần sau với triệu chứng nặng nề hơn.

Phòng ngừa 

Theo các bác sĩ, mọi người cần kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm để phát hiện và điều trị kịp thời nếu có bất thường; tập thể dục thường xuyên và kiểm soát cân nặng; ăn chế độ ăn lành mạnh, tránh hút thuốc lá, không sử dụng các chất kích thích, hạn chế uống nhiều rượu – bia.

Thực tế những biện pháp phòng ngừa trên không mới và không khó thực hiện, nhưng lại rất dễ bị bỏ qua khi người trẻ quá bận rộn với công việc và những đam mê cần theo đuổi.

MINH KHÔI