TP HCM dự kiến chuyển đổi 400.000 xe máy xăng sang xe điện

Chuyển đổi 400.000 xe xăng sang xe điện trong 3 năm

Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM (HIDS) vừa hoàn thiện dự thảo đề án chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện dành cho tài xế công nghệ và giao hàng. Cụ thể, từ năm 2026, TP HCM sẽ bắt đầu chuyển đổi xe đang sử dụng, hướng đến mục tiêu đạt 30% vào cuối năm này. Đến năm 2027, tỷ lệ chuyển đổi sẽ đạt 80%, và toàn bộ quá trình hoàn tất trong năm 2028. Từ đầu năm 2029, xe máy xăng sẽ bị cấm hoàn toàn trong hoạt động giao hàng và xe ôm công nghệ tại thành phố.

Để thực hiện mục tiêu chuyển đổi toàn bộ 400.000 xe, TP HCM dự kiến triển khai đồng thời nhiều chương trình và chính sách. Trong đó, việc xây dựng vùng phát thải thấp sẽ được thực hiện từ năm 2027, bắt đầu với lệnh cấm xe xăng trong giờ cao điểm, tiến tới cấm hoàn toàn từ năm 2028.

Thành phố cũng đề xuất cơ chế "chuyển đổi sớm, hưởng lợi nhiều". Trong hai năm đầu, tài xế chuyển sang xe điện sẽ được hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất vay, miễn thuế VAT và lệ phí trước bạ. Sang năm thứ ba, mức hỗ trợ giảm còn 50%. Ngoài ra, ngân sách thành phố sẽ dành khoản riêng để hỗ trợ hàng chục nghìn trường hợp tài xế thuộc nhóm khó khăn và cận nghèo.

Bên cạnh chính sách công, đề án vận động doanh nghiệp nền tảng công nghệ tham gia đồng hành bằng hình thức tặng điểm thưởng cho các chuyến xe sử dụng phương tiện điện, quảng bá lợi ích của xe điện tới người tiêu dùng và tài xế. Chẳng hạn, mỗi chuyến xe có thể được thưởng thêm 500–1.000 đồng để khuyến khích tài xế chuyển đổi và cải thiện thu nhập.

Xây dựng hệ thống bản đồ pin toàn thành phố

Một trong những trở ngại lớn nhất hiện nay là hệ thống sạc. TP HCM hiện có khoảng 50 điểm đổi pin, và dự kiến sẽ có thêm hai doanh nghiệp tham gia đầu tư mở rộng. Thành phố đang xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển các trạm sạc di động, trạm dừng nghỉ, đồng thời lập tổ liên ngành khảo sát các chung cư, tòa nhà để xây dựng bản đồ các điểm sạc phù hợp.

Bản đồ này sẽ là cơ sở để thu hút đầu tư và ban hành chính sách phù hợp. Đối với khu nhà trọ – nơi tập trung đông tài xế công nghệ – cơ quan chức năng sẽ tăng cường kiểm tra hệ thống điện nhằm đảm bảo an toàn trong quá trình sử dụng xe điện.

Việc chuyển đổi xe máy sang điện cũng là một phần trong kế hoạch thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ về các nhiệm vụ cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường. TP HCM đề xuất Trung ương phân cấp, phân quyền để triển khai chủ động hơn. Riêng nguồn kinh phí ưu đãi, thành phố dự kiến bù đắp thông qua chương trình bán tín chỉ carbon.

Mở rộng kiểm soát khí thải và giới hạn xe xăng tại khu vực ô nhiễm

Song song với lộ trình chuyển đổi xe máy, TP HCM đang lấy ý kiến về phương án kiểm soát khí thải tại các khu vực có mức ô nhiễm cao. Sở Xây dựng đề xuất xây dựng tiêu chuẩn khí thải mới và giới hạn hoạt động của phương tiện xăng, dầu trong các khu vực có chất lượng không khí kém.

Trong giai đoạn một của đề án kiểm soát khí thải, TP HCM đã ban hành chính sách chuyển đổi xe buýt sang năng lượng xanh. Từ cuối năm 2024, các tuyến xe buýt điện kết nối Metro Bến Thành – Suối Tiên cũng được đưa vào khai thác. Thành phố đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ xe buýt sử dụng nhiên liệu thân thiện với môi trường.

Đề án kiểm soát khí thải được chia thành hai giai đoạn, trong đó giai đoạn hai – sau khi TP HCM sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu – đang được đơn vị tư vấn hoàn thiện. Nội dung trọng tâm là xây dựng chính sách ưu đãi để cá nhân, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện, bao gồm mua lại xe cũ, hỗ trợ đổi sang xe điện, áp dụng với nhiều đối tượng như xe cá nhân, taxi, xe công nghệ…

Dự kiến trong quý III năm nay, Sở Xây dựng sẽ trình phương án triển khai đồng bộ trên toàn địa bàn mới sau sáp nhập. Sang quý IV/2025, đề án hoàn chỉnh sẽ được trình UBND và HĐND TP HCM xem xét.

Ngoài ra, thành phố sẽ hoàn thiện các giải pháp kiểm soát khí thải giao thông đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Theo đó, một số khu vực như trung tâm TP HCM, huyện Cần Giờ, Côn Đảo… sẽ được ưu tiên áp dụng chính sách phân vùng khí thải, khuyến khích xe điện, hạn chế xe chạy nhiên liệu hóa thạch.

Tính đến tháng 6/2025, TP HCM quản lý hơn 9,6 triệu phương tiện, trong đó gần 8,6 triệu là xe máy. So với cùng kỳ năm trước, số lượng phương tiện tăng 3%, riêng ôtô tăng đến 9%, tạo áp lực lớn lên hạ tầng và môi trường đô thị.

Theo Sở Xây dựng, khí CO và HC – hai chất độc hại phát ra chủ yếu từ xe máy – hiện chiếm đến 90% trong tổng lượng khí thải giao thông. Ước tính, nếu kiểm soát khí thải hiệu quả, mỗi năm TP HCM có thể giảm hơn 56.000 tấn khí CO và 4.400 tấn HC thải ra môi trường.

Thực tế, yêu cầu kiểm soát khí thải đã được Chính phủ đề ra từ năm 2010, tuy nhiên chưa được triển khai hiệu quả do thiếu hành lang pháp lý. Năm 2020, TP HCM từng thí điểm kiểm soát khí thải xe máy bằng hình thức kiểm tra miễn phí tại các trung tâm bảo dưỡng, nhưng đề án sau đó tạm dừng để điều chỉnh theo Luật Bảo vệ môi trường mới, nhằm tiếp cận theo hướng toàn diện và đồng bộ hơn.